Sửa Luật Điện lực: Cần thiết nhưng nên có chính sách rõ ràng hơn
Việc xây dựng và góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) là hết sức cần thiết tại thời điểm này, tuy nhiên, cơ quan soạn thảo cần có chính sách rõ ràng hơn về năng lượng điện.
Kiểm tra, vận hành đường dây 500kV qua địa phận tỉnh Quảng Bình. Ảnh: Ngọc Hà - TTXVN
Chiều 9/8 tại Hà Nội, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo "Góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)".
Sự kiện thu hút mối quan tâm của đại diện nhiều cơ quan bộ, ngành, lãnh đạo các viện nghiên cứu, các chuyên gia, nhà khoa học và đông đảo doanh nghiệp ngành năng lượng.
Tại hội thảo, các đại biểu đều nhất trí quan điểm việc xây dựng và góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) là hết sức cần thiết tại thời điểm này. Tuy nhiên, Bộ Công Thương - cơ quan soạn thảo cần có chính sách rõ ràng hơn về năng lượng điện.
Theo đó, cần phân rõ cấp độ đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sử dụng, tự sản tự tiêu và đối tượng đầu tư sử dụng để đơn giản hóa thủ tục đăng ký thực hiện và quản lý hành chính.
Đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà do người dân tự đầu tư trên công trình nhà ở (đất ở); hệ thống do doanh nghiệp lắp đặt trên các nhà cho mục đích kinh doanh thương mại, văn phòng và dưới quy mô 100 kW nên được phân loại là công trình dân dụng quy mô nhỏ. Thực hiện bãi bỏ toàn bộ hồ sơ thủ tục cấp phép, chỉ cần đăng ký phát triển công trình với Sở Công Thương.
Đối với các hệ thống điện mặt trời mái nhà lắp đặt trên mái nhà xưởng công nghiệp (đất sản xuất), hoặc lắp đặt trên các nhà cho mục đích kinh doanh thương mại, văn phòng và có quy mô lớn hơn 100 kW cho tới dưới 1 MW (tương đương 1.250 kWp) được phân loại là công trình quy mô vừa thì cần có cơ chế quản lý.
Đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà có quy mô trên 1MW trở lên cần quy định về cấp phép cải tạo xây dựng, phòng cháy, chữa cháy và giấy phép hoạt động điện lực; đồng thời, có cơ chế khuyến khích các nhà đầu tư nội địa tham gia trong lĩnh vực này.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho biết, hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến về hợp đồng kinh doanh điện, việc phát triển điện lực như điện hạt nhân; các chính sách phát triển điện gió ngoài khơi, giá điện, thị trường điện, hợp đồng mua bán điện, phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới... Các ý kiến phát biểu tại hội thảo sẽ được tiếp thu và giải trình đầy đủ với nguyên tắc vấn đề đã chín, đã rõ, đồng thuận cao sẽ được đưa vào dự thảo Luật.
Đóng góp ý kiến cho dự thảo, ông Dương Đức Quang, Phó Tổng Giám đốc, Công ty cổ phần Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam cho hay, xuất phát từ thực tiễn giao dịch của thị trường điện giao ngay và nhu cầu sử dụng các công cụ phòng ngừa, hạn chế rủi ro trước biến động liên tục của giá điện trong quá trình giao dịch, ngoài việc giao dịch thông qua “Hợp đồng kỳ hạn”, các đối tượng tham gia thị trường điện cạnh tranh theo các cấp độ còn có thể lựa chọn một loại công cụ khác có chức năng bảo hiểm, phòng ngừa rủi ro tương đương, được nhiều nước trên thế giới áp dụng và cũng đã được quy định trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Đó là “Hợp đồng quyền chọn”. Tương tự như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn là một công cụ bảo hiểm giá có vai trò, chức năng phòng ngừa, hạn chế rủi ro trước biến động liên tục của giá điện giao ngay và chi phí sản xuất không ổn định. Do đó, ông Dương Đức Quang đề xuất, cần bổ sung khái niệm “Hợp đồng kỳ hạn” trên thị trường điện theo hướng thống nhất với Luật Thương mại năm 2005 và “Hợp đồng quyền chọn” trên thị trường điện.
Bày tỏ sự quan tâm của một trong những doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, ông Nguyễn Ngọc Cường, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Đầu tư EverSolar cho biết, với xu thế phát triển kinh tế hiện nay, Luật Điện lực (sửa đổi) cần mở ra những cơ chế về phát triển nguồn và lưới điện đảm bảo cung ứng đủ điện năng cho nhu cầu phát triển kinh tế và hướng tới phát thải ròng về 0 (Net Zero) theo cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26.
Ông Nguyễn Ngọc Cường đề xuất, luật cần trao quyền cho cơ quan chuyên môn trong việc quyết định các cơ chế khuyến khích đối với hoạt động tiên phong, thí điểm, thử nghiệm, làm tiền đề cho việc tiến hành đầu tư ở quy mô lớn trong lĩnh vực lưới điện thông minh quy mô nhỏ. Đây là việc không khó về mặt kỹ thuật, mà rào cản chính khiến chúng chưa phát triển được trước đây chính là vấn đề giá thành năng lượng quy mô nhỏ không cho phép mà nay đang ở ngưỡng phù hợp; đồng thời, khuyến khích việc phát triển điện mặt trời mái nhà bằng cách đơn giản hóa các thủ tục hành chính cũng như gỡ bỏ những vướng mắc pháp lý hiện thời...
Đánh giá tính cần thiết ban hành Luật Điện lực (sửa đổi), tờ trình của Bộ Công Thương nêu rõ, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đề ra quan điểm chỉ đạo “nhanh chóng xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hóa hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh; áp dụng giá thị trường đối với mọi loại hình năng lượng” nhằm “Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Qua quá trình thực hiện, Luật Điện lực (được sửa đổi, bổ sung năm 2012, 2018 và 2022) cho thấy, còn nhiều vấn đề cần đánh giá, xem xét để điều chỉnh lại cho phù hợp với thực tiễn khách quan. Cụ thể như định hướng “không thực hiện bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng, giữa các vùng miền”, “nghiên cứu, thực hiện luật hóa việc điều hành giá điện”... do đó, cần thiết phải bổ sung quy định chính sách về việc giảm dần tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng không tham gia thị trường bán lẻ điện cạnh tranh (là khách hàng chưa đủ điều kiện tham gia hoặc không lựa chọn tham gia mua bán điện trên thị trường bán lẻ điện cạnh tranh), giữa các vùng miền phù hợp với cấp độ phát triển của thị trường điện; đồng thời, sửa đổi nội dung về thẩm quyền quy định cơ chế điều chỉnh giá (bán lẻ điện); mà theo đó, Chính phủ quy định cơ chế điều chỉnh giá thay vì Thủ tướng Chính phủ như hiện hành để đảm bảo nguyên tắc chung là Chính phủ đóng vai trò ban hành thể chế pháp luật, cơ chế chính sách về điều chỉnh giá điện, phù hợp với thực tiễn điều chỉnh giá điện thời gian qua, phù hợp với Luật Tổ chức Chính phủ.
Dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) gồm 9 chương và 119 điều, quy định về quy hoạch phát triển điện lực và đầu tư dự án điện lực; phát triển điện; giấy phép hoạt động điện lực; hoạt động mua bán điện; vận hành, điều độ hệ thống điện quốc gia; bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện; trách nhiệm quản lý nhà nước về điện lực…
