Sửa Nghị quyết 98 để gỡ rào cản pháp lý, hút nhà đầu tư chiến lược vào TP.HCM

Chiều 3-9, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM và Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM (gọi tắt là Nghị quyết 98) đã tổ chức tọa đàm khoa học đóng góp ý kiến dự thảo “Đề án xây dựng trình Quốc hội ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98”.

Tham dự tọa đàm có Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Mạnh Cường.

Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023 chú trọng sửa đổi, bổ sung danh mục ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; các điều kiện, nghĩa vụ của nhà đầu tư chiến lược và chính sách phát triển khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ.

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: HÀ THƯ

Điều kiện nào để thu hút nhà đầu tư chiến lược?

Tại tọa đàm, TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023, nhìn nhận nếu nâng cấp Nghị quyết 98 trong tình hình mới mà chỉ nói một số vấn đề nêu trên thì không đủ tầm. Tuy nhiên trong điều kiện để kịp trình Quốc hội vào kỳ họp tới, cần gói gọn một số nội dung.

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023. Ảnh: HÀ THƯ

Đối với chính sách thu hút nhà đầu tư chiến lược, TS Trần Du Lịch cho biết tới nay TP.HCM chưa thu hút được nhà đầu tư chiến lược nào, nếu nghĩ thêm điều kiện để “trói” thì càng khó thu hút. “Chúng ta quy định để làm dự án thì cần nhà đầu tư có kinh nghiệm làm dự án bao nhiêu ngàn tỉ, có công trình tương đương trước đó thì Việt Nam sẽ không có nhà đầu tư nào đủ sức mà phải kêu nước ngoài vào làm” – ông nói.

Theo ông, việc vướng nhất để thu hút nhà đầu tư chiến lược không phải ở điều kiện, quy định mà khoản 7, điều 7 của Nghị quyết 98 quy định nhà đầu tư chiến lược phải đấu thầu theo Luật Đầu tư. Điều này gây khó khăn khi thu hút nhà đầu tư cho dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

TS Trần Du Lịch đề nghị phải sửa quy định này, giao cho TP.HCM được chọn nhà đầu tư chiến lược.

Về khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, TS Lịch gợi ý phải bổ sung một điều dành riêng cho nội dung này và tham khảo các chính sách của Hải Phòng đã thực hiện.

Ông cũng đề nghị TP.HCM đề xuất Trung ương phân cấp, phân quyền cho HĐND TP được quyết định sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn để phục vụ cho mục tiêu phát triển TP.

Đồng thời, sửa điều 10 của Nghị quyết 98 về tổ chức bộ máy chính quyền của TP Thủ Đức theo hướng phân cấp, phân quyền cho phường, xã trực thuộc TP.HCM.

Trong khi đó, PGS.TS Vũ Anh Tuấn, Đại học Việt Đức, nhìn nhận TP.HCM có phát triển được hay không là dựa vào đường sắt liên vùng nhưng để làm những hạ tầng chiến lược này cần nguồn vốn lớn, khả năng công nghệ, quản trị rủi ro, đòi hỏi nhà đầu tư chiến lược phải tham gia vào.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn, Đại học Việt Đức. Ảnh: HÀ THƯ

Theo PGS.TS Vũ Anh Tuấn, danh mục ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược được bổ sung thêm “đầu tư đường sắt đô thị/trainway ven sông Sài Gòn theo quy hoạch có quy mô vốn đầu tư từ 6.000 tỉ đồng trở lên” là con số “bé quá”, chỉ có thể làm được 2-3 km đường sắt đô thị. Ông cho rằng ít nhất vốn đầu tư phải 25.000 tỉ đồng, làm tối thiểu 10 km trở lên.

Về các tiêu chí thu hút nhà đầu tư chiến lược, PGS.TS Vũ Anh Tuấn cho rằng nếu chỉ nói về vốn thì chưa đủ mà cần thêm các điều kiện khác. Ông nhấn mạnh phải có năng lực tài chính, vốn chủ sở hữu chiếm 20-30% vốn đầu tư hạ tầng chiến lược; lịch sử tín dụng ít nhất ba năm không có nợ xấu; khả năng huy động vốn qua phát hành trái phiếu, vay các ngân hàng.

Chưa kể, nhà đầu tư chiến lược phải chứng minh kinh nghiệm, hồ sơ thực hiện dự án có quy mô tương tự. “Nhà đầu tư chiến lược đường sắt mà chưa làm đường sắt bao giờ thì không được” – ông nói và đề xuất nhà đầu tư cần chứng minh năng lực quản trị dự án, tránh đội vốn, ngưng trệ; có đội ngũ chuyên gia tư vấn; phải cam kết chia sẻ lợi ích cho nhà nước cũng như đầu tư lâu dài và có kế hoạch phát triển dự án tổng thể.

Cần cơ chế quản lý siêu đô thị

Nhìn nhận lại về vai trò tiên phong, đầu tàu của TP.HCM, PGS.TS Trần Hoàng Ngân, ĐBQH TP.HCM, cho biết qua quá trình phát triển, các địa phương đều trông chờ TP.HCM thí điểm làm trước để làm theo.

TP.HCM không chỉ đóng góp ngân sách mà còn tạo ý tưởng luật hóa cho cả nước. Do vậy, TP.HCM nên mạnh dạn kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội cơ chế phù hợp, tương thích với quy mô dân số 14 triệu người dân, quy mô GDP cuối năm 2025 dự kiến khoảng 123 tỉ USD.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân, ĐBQH TP.HCM. Ảnh: HÀ THƯ

Do vậy, PGS.TS Trần Hoàng Ngân đề xuất phải giải quyết bài toán về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đầu tư hạ tầng giao thông kết nối nội đô TP.HCM với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu cũ; từ khu công nghiệp của Bình Dương đến khu cảng biển của Bà Rịa – Vũng Tàu, giữa các sân bay, khu vực Đông Nam Bộ…

Đồng thời, phải có cơ chế quản lý siêu đô thị cũng như thu hút nguồn lực làm cơ sở xây dựng luật dành cho siêu đô thị.

Về nhà đầu tư chiến lược, PGS TS Trần Hoàng Ngân cho rằng cần quy định sao cho thuận lợi nhất bằng cách giao quyền cho HĐND, UBND TP.HCM. “Đừng làm khó chính mình” – ông nói.

Ông cũng gợi ý TP.HCM áp dụng cách làm của Đà Nẵng, Hải Phòng về việc xây dựng khu thương mại tự do của TP.HCM, dĩ nhiên có thể làm trước ở Cái Mép Hạ, sau đó mở rộng sang các khu vực khác.

Bên cạnh đó, cần đề xuất các cơ chế cho tổ chức bộ máy, tái cơ cấu tập đoàn nhà nước và xử lý nhanh tài sản công dôi dư.

Còn PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng bối cảnh hiện nay đã khác với việc ra đời bộ tứ Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, chưa kể TP.HCM có thực lực, cơ cấu kinh tế và vai trò lớn hơn. Ông nhìn nhận phải tư duy trên cơ sở đó để lập luận nhằm sửa đổi Nghị quyết 98.

Từ đó, PGS.TS Trần Đình Thiên đề nghị phải trao đủ quyền cho TP.HCM tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm, đúng với tình thần phát triển mới, tạo đột phá bởi nếu TP.HCM không thí điểm việc này thì không địa phương nào làm được.

“Cần có cách đặt vấn đề khác thường, chứ cứ đặt vấn đề như cũ thì thay đổi không có ý nghĩa gì” – ông nhấn mạnh.

LÊ THOA