Sức bật từ các 'tỉnh mới' để GDP có thể vượt 8%

Địa – nhân – thể chế: Ba trụ cột của sức bật mới

Theo nhận định của PGS.TS Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế Quốc dân), nếu biết tận dụng những lợi thế mà quá trình tái cấu trúc địa giới hành chính mang lại, nền kinh tế hoàn toàn có thể bứt tốc mạnh mẽ, đưa GDP cả năm 2025 vượt mốc 8%.

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính không đơn thuần là bài toán tinh gọn bộ máy hay tiết kiệm chi phí quản lý, mà đang hé mở một không gian phát triển mới, nơi các nguồn lực kinh tế được tích hợp hiệu quả hơn, quy mô hành chính được mở rộng và tiềm năng liên kết vùng được khơi thông.

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng ví quá trình này không phải là “ép các củ khoai tây vào cùng một bao tải”, mà là một bước tái cấu trúc chiến lược với tinh thần “kết nối có tính biện chứng”. Theo ông, trong cấu trúc mới, các địa phương sẽ có điều kiện xây dựng mô hình phát triển tích hợp: kinh tế biển – kinh tế đất liền – kinh tế cửa khẩu, từ đó nâng cao sức cạnh tranh và năng lực thu hút đầu tư. Những cái tên như TP.HCM mới, Đà Nẵng mở rộng, Lâm Đồng sáp nhập hay Hưng Yên có biển… không chỉ mang ý nghĩa hành chính, mà còn là các trung tâm phát triển tương lai.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đối mặt với vô vàn bất ổn và có xu hướng suy giảm, kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2025 đã đạt được những kết quả tích cực với tốc độ tăng trưởng GDP 6 tháng đạt 7,52%, mức cao nhất trong giai đoạn 2011-2025.

Sau sáp nhập, quy mô dân số và địa bàn của nhiều địa phương tăng lên đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi để triển khai các dự án hạ tầng lớn, các cụm công nghiệp, đô thị mới, hệ thống logistics và dịch vụ quy mô vùng. Không gian kinh tế được mở rộng không chỉ giúp gia tăng sức hấp dẫn với các nhà đầu tư, mà còn là nền tảng để hình thành những “cực tăng trưởng” mới mang tính lan tỏa.

Chẳng hạn, với việc mở rộng địa giới, các khu vực như Cần Thơ, Hưng Yên, Lâm Đồng… có thể xây dựng các trung tâm logistics và nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn hơn. Trong khi đó, TP.HCM với cơ chế đặc thù đang hoàn thiện sẽ có thêm dư địa để phát triển hạ tầng số, hệ thống giao thông công cộng, và các chuỗi đô thị vệ tinh kết nối liên vùng. Khi các “đô thị hạt nhân” này hoạt động hiệu quả, hiệu ứng lan tỏa sẽ thúc đẩy cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, miền Trung và Tây Nguyên cùng tăng tốc.

Tuy nhiên, sức bật từ các tỉnh mới sẽ không thể tự phát huy nếu không có các cải cách thể chế phù hợp, đặc biệt là về tài chính và phân cấp quản lý. Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, việc giao quyền tự chủ cao hơn về quy hoạch, đầu tư công và thu hút vốn tư nhân là yếu tố mang tính “kích hoạt” để các địa phương tự tin triển khai những chiến lược phát triển riêng biệt.

Việc áp dụng cơ chế đặc thù, như đang được đề xuất cho TP.HCM, nếu được nhân rộng và linh hoạt hóa, sẽ giúp các địa phương phát huy tiềm lực nội tại, giảm lệ thuộc vào ngân sách Trung ương và linh hoạt hơn trong ứng phó với biến động thị trường. Đồng thời, nó còn góp phần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả quản trị địa phương và tăng tính cạnh tranh giữa các vùng.

Tác động lan tỏa đến tăng trưởng GDP

Nếu tận dụng tốt sức mạnh tổng hợp từ các tỉnh mới, theo tính toán của các chuyên gia, tốc độ tăng trưởng GDP trong nửa cuối năm có thể đạt trên 8,4%, kéo mức tăng trưởng cả năm vượt mốc 8%. Đây không chỉ là con số ấn tượng trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất định, mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho giai đoạn “vượt lên chính mình” của nền kinh tế Việt Nam.

Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, việc giao quyền tự chủ cao hơn về quy hoạch, đầu tư công và thu hút vốn tư nhân là yếu tố mang tính “kích hoạt” để các địa phương tự tin triển khai những chiến lược phát triển riêng biệt.

Các yếu tố thuận lợi đang hội tụ. Đầu tư công duy trì đà giải ngân mạnh, tiêu dùng nội địa phục hồi tốt, xuất khẩu tăng trưởng ổn định và vốn FDI tiếp tục chảy mạnh vào các trung tâm sản xuất – dịch vụ mới nổi. Trong đó, chính sự phát triển năng động của các đơn vị hành chính mới sẽ tạo ra những đột phá về hạ tầng, logistics, bất động sản công nghiệp, du lịch và kinh tế số, những lĩnh vực đang đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GDP.

Dù bức tranh kinh tế 2025 mang nhiều gam màu sáng, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng vẫn nhấn mạnh yếu tố “cảnh giác tích cực”. Theo ông, thời cơ chỉ thực sự chuyển hóa thành kết quả nếu Việt Nam kiên định con đường cải cách thể chế, duy trì ổn định vĩ mô và nâng cao năng lực điều hành của chính quyền địa phương. Trong đó, đặc biệt chú trọng nâng cao trình độ cán bộ sau sáp nhập, bảo đảm việc quản lý hành chính và phát triển kinh tế không bị gián đoạn hay chồng chéo.

Đồng thời, cần quan tâm đến sự đồng thuận của người dân yếu tố “nhân hòa” trong tam hợp “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”. Khi người dân ủng hộ và đồng hành, các mô hình quản trị mới sẽ sớm đi vào thực chất, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

Năm 2025 được ví như một năm đặc biệt, nơi cấu trúc hành chính quốc gia bắt đầu bước vào giai đoạn thử nghiệm toàn diện về mặt phát triển. Sự hình thành của các “tỉnh mới” không chỉ là đổi tên hay gộp địa giới, mà là khởi đầu cho một mô hình phát triển mới lấy tích hợp nguồn lực và quản trị hiện đại làm trung tâm.

Nếu cơ chế và chính sách được thiết kế phù hợp, nếu chính quyền địa phương thể hiện được năng lực đổi mới, và nếu cộng đồng doanh nghiệp, người dân được trao quyền và đồng hành, thì đây sẽ là cú hích quan trọng, giúp GDP Việt Nam vượt mốc 8% không chỉ trong năm 2025, mà còn mở ra một chu kỳ tăng trưởng mới cho thập kỷ tới.

Đình Khương