Sức ép toàn cầu buộc vật liệu xây dựng Việt đổi luật chơi

Những bước chân tiên phong

Trong không gian triển lãm Vibe 2025 đa dạng mẫu mã ngành vật liệu xây dựng, anh Lê Văn Tú, chủ một chuỗi cà phê dừng lại khá lâu tại gian hàng gỗ. Trước mắt anh là những tấm gỗ với vân tự nhiên, chịu nhiệt tốt, chống thấm và không giãn nở. Nhưng điều khiến anh suy nghĩ không chỉ là công năng.

“Giờ ai cũng nói đến net zero, đến phát triển bền vững. Xây một cửa hàng hay một ngôi nhà không chỉ để đẹp, mà phải tạo ra một không gian sống xanh, nơi khách hàng cảm thấy đáng để đến, còn mình thấy đáng để gắn bó”, anh cho biết.

Sự cân nhắc tưởng chừng cá nhân ấy lại phản ánh đúng xu thế đang định hình trong ngành vật liệu xây dựng: “xanh” không chỉ là lựa chọn thẩm mỹ hay kinh tế, mà dần trở thành giá trị cốt lõi để doanh nghiệp định vị và cạnh tranh.

Khách hàng tham quan và tìm hiểu sản phẩm tại triễn lãm Vibe 2025. Ảnh: Quỳnh Anh

Một trong những cái tên tiên phong là Công ty CP vật liệu xanh Trelife (Trelife). Ngay từ năm 2015, khi khái niệm net zero còn xa lạ, Trelife đã đặt cược vào gỗ sinh khối lớn. Doanh nghiệp chủ động đầu tư vùng trồng gỗ dương có thể khai thác sau 10–15 năm, rồi ứng dụng công nghệ ép khối, biến tính để chế tác thành vật liệu xây dựng bền chắc.

“Thời điểm đó, thị trường chỉ quan tâm đến giá rẻ. Nói đến môi trường gần như chẳng mấy ai để ý. Chính vì vậy, việc đưa sản phẩm ra thị trường ban đầu rất khó, bởi giá thành cao và khái niệm xanh cũng vẫn còn rất mới mẻ”, bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Giám đốc Marketing Trelife, chia sẻ.

Nhờ hợp tác với những đối tác quốc tế đi trước về net zero, Trelife đã phát triển dòng sản phẩm “âm carbon”. Nói cách khác, loại gỗ này trong suốt vòng đời sinh trưởng vừa hấp thụ CO₂ vừa thải ra oxy, hoàn toàn trái ngược với thép, nhôm hay nhựa vốn gây phát thải lớn.

Từ nền tảng đó, doanh nghiệp mở rộng thành hệ sinh thái sản phẩm đa dạng từ ốp tường, ốp trần, hệ mặt dựng thay thế nhôm kính… Tất cả đều có khả năng chống cháy, cách âm, cách nhiệt và duy trì tuổi thọ trên 50 năm.

Tương tự, Công ty TNHH Shera (Shera) chọn phát triển loại vật liệu khác, tấm xi măng vân gỗ hình thành từ 4 nguyên liệu chính bao gồm xi măng, cát, nước và sợi cellulose.

Giải pháp này vừa hạn chế tình trạng khai thác gỗ tự nhiên, vừa giảm phụ thuộc vào nguyên liệu phát thải cao. Toàn bộ chuỗi cung ứng cũng được kiểm soát nghiêm ngặt, buộc nhà cung cấp tuân thủ tiêu chí xanh. Với Shera, vật liệu không chỉ để xây dựng công trình, mà để kiến tạo một hệ sinh thái sản xuất giảm phát thải toàn diện.

Từ lựa chọn nhỏ bé của một chủ quán cà phê cho đến chiến lược dài hơi của Trelife hay Shera, có thể thấy: “xanh” không còn là quyết định kinh doanh đơn thuần, mà là tuyên ngôn giá trị của doanh nghiệp trước một cuộc chuyển mình tất yếu.

Khi thị trường buộc phải chuyển mình

Nếu Trelife và Shera mở đường bằng niềm tin, thì thị trường rộng lớn lại biến đổi mạnh mẽ dưới sức ép toàn cầu. Ông Nguyễn Phương Nam, đại diện Lê Gia Mao Trung Group, nhận định: “Chính các tập đoàn quốc tế khi đầu tư vào Việt Nam đã tạo cú hích lớn. Muốn đạt chuẩn quốc tế, doanh nghiệp Việt buộc phải tuân thủ tiêu chí thân thiện môi trường và trách nhiệm xã hội. Từ đó, làn sóng xanh lan tỏa sang căn hộ cao cấp, văn phòng có vốn ngoại".

Vật liệu xây dựng với tiêu chí xanh đang ngày càng trở thành xu hướng chung của ngành và cả tiêu chí lựa chọn của khách hàng. Ảnh: Quỳnh Anh

Sức ép ấy khiến ngành sản xuất vật liệu nội địa phải thay đổi toàn diện: ngành gạch đầu tư công nghệ tái sử dụng nước thải, thu hồi nhiệt từ lò nung; ngành thiết bị vệ sinh tập trung vào giải pháp tiết kiệm nước mà vẫn duy trì trải nghiệm thoải mái cho người dùng. Những đổi mới này cho thấy “bền vững” không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành tiêu chuẩn sản xuất bắt buộc. Người quyết định lựa chọn vật liệu cũng đã khác: thay vì chỉ chủ đầu tư, nay kiến trúc sư và đơn vị tư vấn có tiếng nói ngày càng mạnh mẽ, bởi họ hiểu kỹ thuật, xu hướng và thuyết phục khách hàng rằng “xanh” không chỉ là hợp thời, mà còn là khoản đầu tư khôn ngoan về lâu dài.

Các chứng chỉ công trình xanh, yêu cầu kiểm kê carbon hay chính sách khuyến khích năng lượng tái tạo đang hình thành những hàng rào kỹ thuật mới, định nghĩa lại luật chơi cho thị trường vật liệu. Điều này đồng nghĩa: nếu doanh nghiệp không “xanh”, tương lai sẽ không còn chỗ đứng. “Giảm phát thải” giờ đây không chỉ là lời hứa, mà trở thành “giấy thông hành” để công trình bước vào thị trường quốc tế.

Sự dịch chuyển này không chỉ nằm ở khía cạnh kinh tế, mà còn định hình lối sống đô thị từ căn hộ, quán cà phê đến văn phòng theo hướng an toàn cho sức khỏe, thân thiện với môi trường và bền vững cho các thế hệ mai sau.

Có thể nói, mỗi doanh nghiệp, mỗi chủ đầu tư và cả người tiêu dùng khi cùng lựa chọn vật liệu xanh đều đang góp phần xây dựng một tương lai đô thị nhân văn, trách nhiệm và hội nhập hơn với thế giới.

Từ góc độ Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp xanh TP.HCM (HGBA), ông Đinh Hồng Kỳ nhận định rằng triển lãm Vibe 2025 đã phản chiếu một bức tranh tích cực. Các doanh nghiệp ngành vật liệu xây dựng đã không còn dừng ở thế “đuổi theo”, mà đã bắt đầu “dẫn dắt xu hướng”.

Họ tập trung vào hiệu năng sử dụng, độ bền, chi phí bảo trì thấp và dữ liệu môi trường minh bạch hơn. "Việc các thương hiệu lớn nhỏ cùng hội tụ trên cùng một sàn triển lãm không chỉ tạo niềm tin thị trường, mà còn là điều kiện để hình thành chuẩn chung về tiêu chí xanh và bền vững trong ngành vật liệu", ông Kỳ cho biết.

Quỳnh Anh