Sức hút kỳ lạ từ thương vụ IPO của những kỳ lân chưa có lãi

DoorDash, một công ty cung cấp dịch vụ giao đồ ăn của Mỹ, có mức định giá 6-7 tỷ USD trong đợt gọi vốn hồi đầu năm nay. Nhưng đây là một kỳ lân chưa có lãi.

Hôm 8/12, DoorDash chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO) tại Phố Wall. Sau màn IPO, cổ phiếu công ty tăng vọt hơn 85% so với giá khởi điểm. Airbnb cũng chứng kiến giá trị cổ phiếu tăng khoảng 115% trong màn chào bán ra công chúng lần đầu. Giá trị của công ty nhanh chóng tăng lên 135% chỉ sau vài ngày.

Hiện tại, giá trị vốn hóa của kỳ lân chưa có lãi DoorDash đạt gần 70 tỷ USD, trong khi Airbnb đã đạt trị giá hơn 100 tỷ USD. Cả hai công ty đều có định giá thị trường cao hơn so với các công ty như Travellers, Walgreens (WBA) và Dow Inc (DOW). Giá trị vốn hóa của Airbnb cũng cao hơn nhiều tập đoàn lớn như Goldman Sachs, Caterpillar, American Express và 3M.

Mặc dù dẫn đầu ngành trong lĩnh vực giao thực phẩm và thuê nhà ở ngắn hạn, cả DoorDash và Airbnb đều là "kỳ lân" chưa có lãi. IPO trong hoàn cảnh như vậy nên hai công ty phải đối mặt vô vàn thử thách trên sàn giao dịch. DoorDash sẽ đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Uber với bộ phận giao món ăn Uber Eats đang bùng nổ. Bên cạnh đó, Just Eat Takeaway.com của châu Âu, hiện sở hữu Grubhub, cũng là một đối thủ đáng gờm trên thị trường.

Một nhân viên giao món ăn của DoorDash. Ảnh: AP

Tình trạng di chuyển hạn chế do COVID-19 là xung lực giúp thị trường giao món tăng mạnh trong vài tháng qua. Song lợi thế đó có thể biến mất khi vaccine ngừa COVID-19 trở nên phổ biến.

Airbnb phát hành cổ phiếu vào thời điểm doanh thu giảm mạnh do hậu quả của đại dịch COVID-19. Dù có ít đối thủ cạnh tranh trên thị trường như DoorDash, thành công của Airbnb lại phụ thuộc rất lớn vào sự phục hồi của nền kinh tế nói chung và nhu cầu du lịch nói riêng - những yếu tố vốn rất khó dự đoán và thiếu chắc chắn.

Song các nhà đầu tư dường như không để ý những thử thách ấy, bởi sự cuồng nhiệt của giới đầu tư đối với các kỳ lân chưa có lãi đang dâng trào. Không chỉ DoorDash và Airbnb, giá trị các công ty khởi nghiệp khác, như công ty phần mềm C3.ai và Snowflake, cũng tăng vọt sau đợt IPO của họ dù kinh doanh thua lỗ. Một số khác cũng thực hiện IPO thành công bằng nhiều cách khác nhau, dù chưa có lãi.

Ví dụ, giá trị công ty dữ liệu Palantir tăng mạnh sau khi thực hiện niêm yết cổ phiếu trực tiếp. Nhà điều hành cá cược thể thao DraftKings đã chào bán cổ phiếu lần đầu thành công mà không cần thông qua quy trình IPO thông thường sau khi sáp nhập đặc biệt với một công ty có tính chất bình phong.

Phong trào đổ xô IPO bất chấp lợi nhuận hiện nay khá giống tình hình cuối những năm 90, khi nhiều công ty niêm yết cổ phiếu không có lợi nhuận nhưng vẫn giao dịch ở mức định giá cao ngất ngưởng. Theo nghiên cứu từ Renaissance Capital, trên thực tế các hoạt động IPO đã đạt mức kỷ lục từ năm 2000.

Cuối cùng, bong bóng công nghệ vỡ tung. Mặc dù một số công ty như Amazon, IPO năm 1997, vẫn tồn tại và phát triển, phần lớn công ty khởi nghiệp trong giai đoạn từ cuối những năm 1990 đến đầu những năm 2000 đã ngừng kinh doanh hoặc bị mua lại với mức chiết khấu lớn so với giá IPO - bao gồm nhiều cái tên từng nổi danh như Pets.com, Webvan, eToys và theglobe.com.

Phil Orlando, Giám đốc chiến lược thị trường chứng khoán tại Federated Hermes, cảm thấy lo ngại về việc định giá các IPO hiện nay". Theo ông, giá trị của DoorDash và Airibnb không thể sánh với một phiên giao dịch của Pets.com vào năm 2020.

"Các công ty như thế hành động rất thông minh khi thị trường đang nóng lên và họ tận dụng sự quan tâm tăng cao của nhà đầu tư để huy động vốn bằng cách bán cổ phiếu", Phil Orlando bình luận.

Giá cổ phiếu trong các đợt IPO thường giảm trong vài tuần hoặc vài tháng sau màn ra mắt rùm beng, một phần do những người nắm cổ phiếu trong nội bộ công ty có thể bán tháo cổ phiếu sau thời gian cấm bán. Do cung tăng vọt, giá cổ phiếu có thể giảm nhẹ so với cơn sốt giá hồi vừa mới IPO.

Hơn nữa, các doanh nghiệp đại chúng mới thường không dễ dàng thực hiện những hứa hẹn với nhà đầu tư khi họ công bố báo cáo thu nhập hàng quý, gây thất vọng giới đầu tư, khiến họ không muốn tiếp tục giữ cổ phiếu công ty. Uber từng đối mặt tình thế gian nan sau khi ra mắt thị trường vào tháng 5/2019 cho đến khi cổ phiếu bình ổn về giá trị sau khoảng thời gian dài.

Facebook, Google và Alibaba đều có lãi trước khi IPO. Ba mã cổ phiếu đó vẫn tiếp tục duy trì đã phát triển mạnh sau khi IPO. Có thể nói, sự thành công của màn ra mắt cổ phiếu không minh chứng cho sự thành công về dài hạn của doanh nghiệp, đặc biệt trong hoàn cảnh các kỳ lân chưa có lãi để giữ vững niềm tin của nhà đầu tư.

Nhã Vy/theo CNN