Sức hút ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam

Nhu cầu dạy và học Tiếng Việt tăng cao

Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam là ngành học đào tạo chuyên sâu về các hoạt động văn hóa, du lịch, ngôn ngữ, đất nước và con người Việt Nam trong suốt tiến trình lịch sử nhằm duy trì và bảo tồn những giá trị, bản sắc dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế.

Đảng và Nhà nước ta đã có đường lối, chủ trương về nhiệm vụ xây dựng một nền văn hóa Việt Nam hiện đại, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và một trong những nhiệm vụ quan trọng là phải bảo tồn, phát huy được tiếng nói, văn hóa dân tộc. Việc dạy Tiếng Việt và văn hóa Việt Nam đóng vai trò then chốt để thực hiện mục tiêu đã đề ra.

Hiện nay có rất nhiều đơn vị trong và ngoài nước bao gồm các trường đại học, cao đẳng, trung tâm,... dạy Tiếng Việt cho người nước ngoài, dạy Tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài, tổ chức với tư cách như một ngoại ngữ hoặc ngôn ngữ di sản. Ngoài ra, nhu cầu dạy Tiếng Việt cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt (tự kỷ, gặp khó khăn về ngôn ngữ...) trong một bộ phận xã hội là không nhỏ và có dấu hiệu tăng trong thời gian gần đây.

Nói về sự gia tăng nhu cầu dạy Tiếng Việt, các chuyên gia đã phân tích cụ thể từng nguyên nhân. Thứ nhất, từ sự phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch và hợp tác quốc tế của Việt Nam dẫn đến nhu cầu dạy Tiếng Việt cho người nước ngoài sinh sống và làm việc ở Việt Nam tăng mạnh. Nước ta thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư, chuyên gia và người lao động từ các nước khác tới, nên họ có nhu cầu học Tiếng Việt để giao tiếp và hiểu rõ hơn về văn hóa, phong tục địa phương.

Sinh viên hào hứng với chương trình cử nhân giảng dạy Tiếng Việt của Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: Quý Minh

Theo số liệu công bố của Bộ LĐTB&XH, năm 2005, số lượng lao động nước ngoài ở Việt Nam là 12.000 người; năm 2010, con số này tăng đến 55.400 người; tiếp tục tăng tới 83.600 người năm 2015 và năm 2019 đạt 117.800 người. Như vậy, sau 15 năm, số lượng người lao động nước ngoài tại Việt Nam tăng gấp gần 10 lần. Tính hết năm 2023, có khoảng 136.800 người nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Thứ hai, nhu cầu dạy Tiếng Việt ở nước ngoài cũng rất lớn, nhất là tại các quốc gia có cộng đồng người Việt đông đảo hoặc có mối quan hệ kinh tế, văn hóa và ngoại giao chặt chẽ với Việt Nam. Ước tính, hiện có hơn 5 triệu người Việt Nam sinh sống và làm việc ở khắp nơi trên thế giới, có nhu cầu lớn về việc duy trì ngôn ngữ và văn hóa dân tộc. Nhiều bậc phụ huynh trong cộng đồng người Việt mong muốn con cái học tiếng Việt để kết nối với cội nguồn, văn hóa và truyền thống quê hương.

Thêm nữa, DN và nhà đầu tư tại nhiều quốc gia như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước châu Âu thường muốn học Tiếng Việt để giao tiếp và làm việc hiệu quả hơn với các đối tác Việt Nam. Đáng chú ý, thành phần cộng đồng ngày càng đa dạng, trong đó số lượng du học sinh, lao động xuất khẩu, người Việt Nam kết hôn với người nước ngoài có xu hướng tăng.

Đa dạng hình thức học và cơ hội việc làm

Trong một số trường đại học Việt Nam, hiện có 2 hướng đào tạo Tiếng Việt cho sinh viên, hoặc là học Tiếng Việt đơn lập, hoặc học Tiếng Việt song hành với học văn hóa Việt Nam.

Tại Trường Đại học Hà Nội, chương trình Tiếng Việt và văn hóa Việt Nam hướng tới mục tiêu chung, đó là sinh viên sau khi ra trường có thể đọc thông viết thạo, nghe nói và sử dụng Tiếng Việt đúng chuẩn mực, có được vốn kiến thức cơ bản về khoa học xã hội - nhân văn và kiến thức nghề nghiệp đủ để tham gia và đáp ứng được nhu cầu thị trường lao động.

Sinh viên khi theo học chuyên ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam sẽ được trang bị những kiến thức từ cơ bản đến nâng cao về ngôn ngữ để theo kịp xu thế toàn cầu hóa của thế giới. Tại đây, sinh viên có cơ hội trải nghiệm thực tế, thực hành kỹ năng tác nghiệp báo chí, kỹ năng nhận diện và soạn thảo các thể loại văn bản, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nghiên cứu và giảng dạy Tiếng Việt qua các chương trình hội thảo, câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa do khoa tổ chức.

Nhận thấy tiềm năng của ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam, từ năm 2025, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội quyết định tuyển sinh và đào tạo cử nhân hệ đại học chính quy ngành học này.

Theo PGS.TS Dương Tuấn Anh - Phó trưởng Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, về cơ bản, chương trình đào tạo ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam gồm những mảng học vấn: các tri thức chung, chuyên ngành của Khoa Ngữ văn (tập trung nhiều vào ngôn ngữ Tiếng Việt, văn hóa, văn học,...) và khối kiến thức nghề. Ngoài ra, ngành học còn trang bị cho sinh viên những kỹ năng mềm cần thiết để ứng dụng thiết thực vào công việc và trong cuộc sống, giúp người học có thể đáp ứng yêu cầu của công việc trong nhiều lĩnh vực.

Trong khi đó, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức khóa đào tạo cấp chứng chỉ Phương pháp giảng dạy Tiếng Việt cho người nước ngoài với đối tượng là người Việt Nam và người nước ngoài có đủ năng lực, có nhu cầu được đào tạo và được cấp chứng chỉ.

Mới đây, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (ULIS - VNU) đã tổ chức ra mắt Chương trình đào tạo cử nhân giảng dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ (thuộc ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam). Đây là chương trình đầu tiên chuyên biệt về phương pháp giảng dạy Tiếng Việt như một ngoại ngữ, kết hợp giữa kiến thức ngôn ngữ, văn hóa và trải nghiệm, với các học phần như: khám phá Việt Nam, lịch sử Việt Nam qua ảnh, cơ sở văn hóa Việt Nam…

TS Đỗ Tuấn Minh - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Ngoại ngữ cho hay, chương trình đào tạo cử nhân giảng dạy Tiếng Việt như một ngoại ngữ (thuộc ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam) ra đời trong bối cảnh Việt Nam đang tăng cường hội nhập nên có sức thu hút mạnh với sinh viên quốc tế, đồng thời đáp ứng nhu cầu của chuyên gia nước ngoài, kiều bào và DN quốc tế.

Tốt nghiệp ngành Tiếng Việt và văn hóa Việt Nam hay chương trình cử nhân giảng dạy Tiếng Việt, sinh viên đều có cơ hội việc làm đa dạng như: làm việc tại các sở văn hóa – thông tin – thể thao và du lịch, thư viện, báo chí, đài phát thanh, truyền hình, cơ quan ngoại giao, cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo, viện bảo tàng, văn phòng các cơ quan, đoàn thể thuộc khối hành chính sự nghiệp ở Việt Nam và nước ngoài.

Bên cạnh đó, người học có thể học thêm các chứng chỉ nghề ngắn hạn để hoạt động trong các ngành gần như: hướng dẫn viên du lịch, thuyết minh viên, dẫn chương trình, tổ chức sự kiện về văn hóa du lịch,… khi làm việc tại các công ty, DN hoạt động trong lĩnh vực liên quan ở Việt Nam và nước ngoài. Đồng thời, sinh viên cũng có thể học tiếp ở các bậc học sau đại học như thạc sĩ, tiến sĩ.

Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam là ngành học mở, dành cho cả người Việt và người nước ngoài. Nếu ai yêu Tiếng Việt; mong muốn tìm hiểu về văn hóa Việt Nam, góp phần vào công tác bảo tồn, phát triển và quảng bá di sản văn hóa của dân tộc thì ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam là lựa chọn lý tưởng cả về cơ hội học tập cũng như cơ hội việc làm.

Quý Minh