Sức hút từ du lịch lễ hội

Ở phía tây Quảng Ngãi, có nhiều lễ hội gắn liền với hoạt động du lịch cộng đồng. Du khách có thể tham gia nghi lễ, cùng nghe cồng chiêng, nối vòng xoang và thưởng thức món ăn truyền thống. Những trải nghiệm gần gũi, sinh động ấy vừa giúp giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa quảng bá hình ảnh của vùng đất đến với bạn bè gần xa.

Lễ hội Kìn chiêng bốc mạy của dân tộc Thái, ở xã Ia Đal.

Với người Hà Lăng (một nhánh của dân tộc Xơ Đăng), ở thôn Đăk Đe, xã Rờ Kơi, lễ Pơ Jrao (cúng mừng lúa thóc đầy kho), là nghi lễ nông nghiệp đặc sắc thường diễn ra trước lễ mừng lúa mới. Lễ Pơ Jrao tổ chức vào cuối tháng Bảy, hoặc đầu tháng Tám, đúng lúc lúa rẫy trổ bông để cầu mùa màng tươi tốt.

Trong buổi trình diễn phục vụ du khách tham quan tại thôn, già A Gir cùng người dân tái hiện lại lễ Pơ Jrao. Trên nền đất đỏ dưới mái nhà rông, mâm cúng được chuẩn bị chu đáo với ché rượu cần, heo gà, bó lúa dựng giữa sân tượng trưng cho sự sung túc, no đủ. Tiếng cồng chiêng vang lên vừa uy nghiêm vừa rộn ràng cuốn hút du khách hòa nhịp, nối vòng xoang cùng trai, gái trong làng.

Khách tham quan được chứng kiến đầy đủ các nghi thức như khấn mời thần lúa, rảy rượu ghè lên đất rẫy, dâng lễ vật. Họ còn được mời nếm thử rượu cần, cơm lam, thịt nướng; trải nghiệm mặc trang phục thổ cẩm, nắm tay nhảy múa quanh ché rượu cùng người dân. “Tôi rất vui khi được cùng người dân tái hiện lễ Pơ Jrao, giới thiệu nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình đến với du khách. Mong rằng ngày càng có nhiều du khách tìm đến với làng để trải nghiệm lễ Pơ Jrao”, già A Gir phấn khởi nói.

"Các lễ hội truyền thống, đặc biệt là tại miền núi phía tây của tỉnh không chỉ là di sản quý giá của đồng bào DTTS, mà còn là tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng. Sở VH-TT&DL sẽ tiếp tục quan tâm hỗ trợ các địa phương khôi phục và gìn giữ để mỗi lễ hội vừa giữ được bản sắc, vừa trở thành điểm nhấn hấp dẫn du khách, góp phần làm cho vùng cao phát triển bền vững hơn”.

Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Phan Văn Hoàng

Ở làng du lịch cộng đồng Kon Trang Long Loi, xã Đăk Hà, người Rơ Ngao (một nhánh của dân tộc Ba Na) vẫn duy trì lễ cúng nước giọt, xem đây là một trong những nghi lễ lớn nhất trong năm. Già làng A Thui cho biết, lễ cúng nước giọt diễn ra trong 2 ngày, đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo ở làng. Trong lễ, người dân mặc váy áo thổ cẩm cùng xuống dòng suối trong vắt lấy nước. Già làng khấn mời thần nước bên ché rượu cần. Lời khấn hòa cùng tiếng suối và tiếng chiêng ngân giữa núi rừng.

Sau đó, già làng cùng thanh niên múc nước rưới lên ché rượu, cây trồng, mâm lễ cúng, qua đó gửi gắm ước vọng mùa màng bội thu, cuộc sống yên lành. Du khách được mời uống rượu cần, mặc trang phục truyền thống, hòa vào vòng xoang rộn ràng.

“Được tận tay múc nước ở suối nguồn, nhấp chén rượu cần, tôi thấy mình như trở thành một phần của cộng đồng nơi đây”, chị Nguyễn Thùy Trang, du khách đến từ tỉnh Gia Lai chia sẻ.

Tại thôn 4, xã Ia Đal đồng bào dân tộc Thái đen chiếm 75% dân số. Không chỉ giữ được nếp sinh hoạt của dân tộc mình, người dân nơi đây còn hướng đến phát triển du lịch cộng đồng, khai thác bản sắc văn hóa để phục vụ du khách đến tham quan, trải nghiệm. Trong các sinh hoạt văn hóa, lễ hội lớn nhất và đặc sắc nhất của người Thái đen là Kìn chiêng bốc mạy, thường diễn ra vào dịp đầu xuân, khi mùa vụ đã kết thúc.

Người dân chuẩn bị mâm lễ gồm rượu cần, gạo nếp, gà, cá nướng, bánh sừng trâu, xôi… để dâng lên thần linh và tổ tiên. Nghi lễ do bà mo chủ trì, sau đó là phần hội rộn ràng với nhiều trò chơi dân gian như tung còn, ô ăn quan. Du khách còn được thưởng thức điệu “khắp” trữ tình cùng thanh âm vang vọng từ các nhạc cụ được chế tác từ tre nứa…

Nghệ nhân Lục Thị Nương (58 tuổi), ở thôn 4, xã Ia Đal nhiều năm gắn bó với đội văn nghệ của thôn với vai trò bà mo chia sẻ, tái hiện các lễ hội không chỉ giúp gìn giữ văn hóa truyền thống mà còn quảng bá bản sắc dân tộc Thái đến du khách. Chúng tôi được địa phương định hướng và hỗ trợ đưa lễ hội, các hoạt động văn hóa dân tộc Thái vào sản phẩm du lịch cộng đồng để tạo sức hút cho du lịch vùng biên.

Bài, ảnh: HOÀNG THANH