Sức khỏe tâm thần lứa tuổi thanh, thiếu niên: Cần quan tâm, thấu hiểu

Muôn dạng sức khỏe tâm thần

Chị Giang cho biết, trong quá trình phụ trách tại phòng tư vấn, chị đã gặp những trường hợp có khó khăn trong mối quan hệ với bố mẹ, thầy cô, bạn bè. Các bạn không chịu mở lòng, giao tiếp với mọi người. Có bạn tự ti về bản thân, có suy nghĩ tiêu cực, cho rằng mình là người thất bại, không được mọi người quan tâm, yêu thương. Một số bạn rơi vào trường hợp tự kỷ. Một số trường hợp bị từ nhỏ, ở mức độ nhẹ nhưng không được phát hiện hoặc không được can thiệp, càng lớn càng nặng. Một số bị tự kỷ chức năng cao, giỏi mà không được lắng nghe, không được công nhận thì càng dễ dẫn đến bùng nổ về mặt tâm lý.

Những buổi học ngoại khóa giúp thanh, thiếu niên nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần - Ảnh: H.L

Cũng theo chị Giang, các em ở lứa tuổi này phần lớn chưa có kỹ năng tự ứng phó trước các tình huống có nguy cơ đối với mình. Có những bạn đã đến mức trầm cảm, có suy nghĩ tự làm hại bản thân để giải tỏa căng thẳng, tiêu cực của chính mình.

Bác sĩ CKI Trần Trung Điệp, Phó Trưởng khoa Phòng chống bệnh không lây nhiễm-Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh cho biết, bình quân mỗi năm, phòng khám tâm thần của đơn vị tiếp nhận từ 170-220 lượt người trong độ tuổi 10-25 đến khám, tư vấn về sức khỏe tâm thần… Theo bác sĩ Điệp, có nhiều nguyên nhân dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần và một số trường hợp có nguy cơ cao, như: Trẻ có nhân cách yếu, khó chống chọi với các stress thông thường; trẻ có tính cầu thị, tự đề ra các mục tiêu cao, tự tạo áp lực cho mình và khi không hoàn thành thì dễ bị stress; v trẻ sinh ra trong gia đình có bố mẹ không quan tâm, sâu sát hoặc quan tâm thái quá, tạo áp lực cho con.

Phát hiện sớm để được hỗ trợ kịp thời

Bác sĩ Điệp cho rằng, ở lứa tuổi thanh, thiếu niên, khi mới gặp phải các vấn đề nhỏ về sức khỏe tâm thần, nếu không được quan tâm, tư vấn, hỗ trợ kịp thời và để kéo dài dễ dẫn đến rối loạn lo âu. Nếu tiếp tục không được khám, điều trị sẽ chuyển sang rối loạn trầm cảm, lúc đó, cần được đưa đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần.

“Ở giai đoạn đầu, khi gặp căng thẳng, các em cần được quan tâm, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, năng lực và đưa ra mục tiêu phù hợp, tránh gây áp lực. Ngoài học, các em cần có một môi trường lành mạnh, được tham gia các hoạt động thể chất như vui chơi, thể dục, thể thao… nhằm giải tỏa năng lượng. Đối với lứa tuổi vị thành niên, đôi khi tâm, sinh lí phát triển không cân đối, cần có những hoạt động giáo dục về giới tính để nắm bắt được và có hướng điều chỉnh. Với học sinh cuối cấp (lớp 9, lớp 12), các em thường gặp rối loạn lo âu, căng thẳng về học hành, thi cử, do đó phụ huynh cũng nên chú ý”, bác sĩ Điệp khuyến nghị.

Bác sĩ khám, tư vấn cho một bạn trẻ gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần - Ảnh: H.L

Chị N.T.N. có con đã từng đi tư vấn, điều trị sức khỏe tâm thần kể: “Khi thấy con có biểu hiện bất thường về tâm lí như dễ bị kích động, thường la hét, tôi đã đưa cháu đến Phòng tư vấn tâm lý Tin và Yêu. Nay tình trạng của con đỡ hơn nhiều, cháu đã được giải tỏa những căng thẳng trong cuộc sống. Mỗi lần gặp cô về, cháu đều vui vẻ, tích cực hơn; tôi cũng học được cách kết nối đúng cách với con. Tôi tiếc vì mình không đưa con đi tư vấn sớm hơn”.

“Để tránh rơi vào các vấn đề về sức khỏe tâm thần, các bạn trẻ cần xây dựng thời gian biểu học tập, sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, khoa học; tránh các thói quen không tốt như thức khuya, chơi game, sử dụng chất kích thích. Các con hãy rèn luyện kỹ năng, năng lực cảm xúc xã hội; biết nhận diện, gọi tên cảm xúc của mình. Khi có dấu hiệu bất thường, phải biết chấp nhận, tìm sự hỗ trợ xung quanh (ba mẹ, thầy cô, bạn bè…) để giải tỏa những khó khăn trong cuộc sống. Khó khăn hơn nữa thì tìm đến các chuyên gia tâm lý. Hãy tin mọi người luôn yêu thương, hỗ trợ mình vượt qua khó khăn”, chị Giang nhắn nhủ.

Rào cản lớn nhất

Theo chị Nguyễn Thị Thùy Giang, quá trình tư vấn, có những bạn đã tự biết được vấn đề của mình, giấu ba mẹ, chủ động đến Phòng tư vấn tâm lý Tin và Yêu. Sau khi tâm lý ổn định, một số bạn có suy nghĩ tích cực hơn và bày tỏ sự quan tâm, muốn theo học ngành tư vấn tâm lí này. Chị Giang cho rằng, khi chủ động tìm tới phòng tư vấn là các bạn tự nhận thức được và dũng cảm đối mặt với vấn đề của chính mình để tìm cách vượt qua.

Nhưng không phải ai cũng làm được điều đó. Theo bác sĩ Điệp, khó khăn lớn nhất trong công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần chính là sự kì thị đối với những người làm công tác này và với chính các bệnh nhân. Cần tích cực tuyên truyền để cộng đồng không kỳ thị những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Bởi đây chính là rào cản lớn nhất hiện nay, khiến nhiều người mặc cảm, không dám đối diện với vấn đề của chính mình để tìm hướng giải quyết.

Đồng tình với quan điểm này, chị Giang cho rằng, người tư vấn, hỗ trợ chỉ là một phần nhỏ, vì thời gian tiếp xúc với các bạn rất ít. Để các em có thể vượt qua những vấn đề về tâm lý, sức khỏe tâm thần thì vai trò của gia đình lrấtquan trọng. Các em cần sự thấu hiểu, sẻ chia. Môi trường học đường với các mối quan hệ thầy cô, bè bạn cũng là nơi các em cần được quan tâm, yêu thương hơn. Hiện nay, tại một số trường THPT trên địa bàn đã có phòng tham vấn tư vấn tâm lý học đường, nếu được phát huy sẽ rất có ý nghĩa đối với công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần cho lứa tuổi thanh, thiếu niên.

Hương Lê