Suy ngẫm từ thiên đường chè xanh Jeju

Chủ tịch Hội Nhà báo Đại hàn dân quốc Jung Kyu Sung trở lên thân thiện hơn với tôi khi nghe giới thiệu tôi là người tỉnh Thái Nguyên, nơi có nhà máy sản xuất điện thoại Sam sung nổi tiếng. Ông tiết lộ:

- Em trai tôi, kỹ sư Hyung làm việc ở đó và mỗi khi về Hàn Quốc đều không quên mua cho ông trà Tân Cương, rất ngon... Ông mong dịp nào đó được thưởng trà tại Tân Cương của Thái Nguyên- Việt Nam. Ông nói tiếp rằng ông đã nói lại với chánh văn phòng của ông là đổi 1 địa điểm để đoàn Hội Nhà báo Việt Nam ra thăm đảo Jeju, thăm vùng chè lớn thứ ba thế giới. Và đoàn chúng tôi được bay ra đảo Jeju- Hòn đảo lớn nhất Hàn Quốc, chỉ cách thủ đô Seoul 500 cây số về phía nam...

Đảo Jeju rộng 250 cây số vuông là đơn vị hành chính cấp tỉnh, được hưởng cơ chế tự trị. Tại sân bay Jeju, chúng tôi được Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh này, ông Jae BuyongKang đón tiếp nồng hậu và theo đề nghị từ Seoul, ông trực tiếp đưa đoàn thăm điểm đầu là Thiên đường chè xanh. Ông nói trên đường đi:

- Jeju có 3 "đặc sản", đó là đá (nhiều vô kể, sản phẩm của động đất và núi lửa). Sau là gió. Thứ ba là phụ nữ tham gia lao động nghề biển. Trước năm 1979, đảo Jeju chưa có ai trồng chè. Bây giờ là đặc sản thứ tư, có thương hiệu và tiếng vang xa lắm rồi...

Xe cứ chạy băng băng trên đường cao tốc 1 chiều, từ sân bay khoảng 1 tiếng đồng hồ là tới trang trại chè xanh... Gọi là trang trại cho dễ chứ thực tế đây là một vùng đồi, bãi chè có cả nghìn héc ta nằm hai bên đại lộ... Chè trồng và thu hái theo cơ giới nên chuẩn mực và tích chính xác cực cao. Những luống chè máy "gặt búp vừa chạy qua để lại thảm chè xanh thẫm, sắc cạnh, tít tắp. Những luống chè chưa gặt có mầu vàng mận, tua tủa búp. Cả một vùng chè như một bức tranh thảo nguyên mênh mang, có ai đó đặt thước kẻ những đường chỉ trong ánh nắng vàng rực rỡ. Thảm chè nơi đây ít trồng cây xanh, những khoảng trống và ven các đường "bằng mực" là các cột điện gió, điện mặt trời. Chuyên gia và hướng dẫn viên giải thích rằng: Chè không phun thuốc sâu, thuốc thúc mầm nên không trồng cây xanh (nơi ẩn náu của sâu bệnh); vả lại canh tác cơ giới nên nhu cầu che nắng cho người thu hái không cần... Tuy vậy, trang trại vẫn có một diện tích chừng vài ha để khách du lịch hái chè, sao sấy, đóng gói thủ công truyền thống để chụp ảnh, quay phim...

Đương nhiên khu vực chế biến nằm liền kề. Có điều trà xanh pha ấm chỉ là một trong hàng trăm sản phẩm ăn, uống, mỹ phẩm, dược phẩm, thuốc chữa bệnh có nguyên liệu đầu vào từ chè xanh. Mỗi năm nơi này đón trên 12 triệu khách thăm, tuy không bán vé nhưng lãi từ bán sản phẩm, dịch vụ tại chỗ đã cho một doanh số khổng lồ.

Sang khu vực Bảo tàng chè xanh Osulloc, sau khi thưởng thức các ly trà được các trà nương đẹp như diễn viên điện ảnh mời, ăn những chiếc bánh làm từ chè xanh, cán bộ văn phòng Hội Nhà báo Jeju kiêm hướng dẫn viên Peter Park giới thiệu:

- Trước năm 1979, Jeju chưa trồng chè. Người sáng lập tập đoàn mỹ phẩm Amore Pacific nhập một ít hạt giống chè từ Thái Nguyên, Lâm Đồng của Việt Nam và Sirilanca về trồng tại đảo với mục đích lấy nguyên liệu chiết xuất một số hoạt chất trong mỹ phẩm. Thế rồi mọi việc nằm ngoài dự kiến, khi đã ở vị trí chè xanh lớn thứ 3 thế giới rồi thì cho thành lập Bảo tàng chè tầm thế giới, khai trương từ văn hóa thưởng trà đến bán buôn, bán lẻ sản phẩm... Khách có thời giờ nghỉ dưỡng tại đây, rèn tính kiên nhẫn qua đăng ký trước việc thực hành trà đạo; được tự tay pha trà đạo bằng gốm Hagi nổi tiếng.

Cây chè xanh có mặt tại Thái Nguyên chừng 300 năm rồi. Nhưng trồng trên diện tích lớn, chuyên canh, theo hướng công nghiệp hàng hóa thì bắt đầu từ những năm 1960, khi Nhà nước có chủ trương giãn dân từ các tỉnh đồng bằng. Vùng chè Tân Linh, Phục Linh, Bắc Hà, La Bằng của Đại Từ; Sơn Phú, Song Linh của Định Hóa hay các nông trường chuyên canh chè Quân Chu, Bắc Sơn, Sông Cầu; Các vùng có đặc sản chè nổi tiếng: Tân Cương, La Bằng, Trại Cài... đã cho ta một nhận thức về thế mạnh cây chè. Trên thực tế thì cây chè không chỉ nuôi sống một bộ phận đông đảo nông dân mà còn có vị trí rất quan trọng trong GDP của tỉnh những năm qua.

Tuy vậy, nếu nghiêm túc mà nhìn nhận thì cây chè của Thái Nguyên chưa đứng đúng vị trí có được của nó. Dường như người nông dân, từng hộ nông dân đang phải tự vận động để mưu sinh từ cây chè? Cây chè đang được đối xử chưa đúng vị trí qua việc đầu tư dàn trải, manh mún; an toàn canh tác và vệ sinh thực phẩm còn là câu chuyện phải bàn nhiều. Các doanh nghiệp đầu tư vào cây chè, ngành chè chưa nhiều; các địa phương cũng chưa thực sự quan tâm quy hoạch, đầu tư tạo điều kiện cho cây chè phát triển trong giai đoạn mới...

Trở về Thủ đô Seoul, trong cuộc nói chuyện với ông Tong-Soan Woo, nhà báo lão luyện, Tổng Biên tập tờ Asia Today về chè xanh Jeju và mơ ước của chúng tôi về mô hình ngành chè Việt Nam, ông ấy bảo:

- Ta làm truyền thông biết gì thì nói cái đó. Cuộc sống sẽ sàng lọc để chọn lựa. Các nhà hoạch định chính sách sẽ xử lý đòi hỏi chính đáng của cuộc sống còn doanh nhân thì luôn tìm tòi để có lợi cao nhất.

Tôi thì hy vọng trong 5 năm kiến tạo và bứt phá tới, ngành chè cả nước, của Thái Nguyên sẽ thay đổi mạnh mẽ để tự làm mới. Sẽ có những vùng chè tập trung hàng trăm ha giống mới; những nhà máy chế biến sâu và chè Thái đã đượm hương hữu xạ lại được nhân lên nữa./.

Hữu Minh