Tác động từ vòng xoáy thuế quan mới của Mỹ

Quang cảnh cảng hàng hóa Long Beach ở California, Mỹ. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Ngay sau khi nhậm chức vào ngày 20/1, Tổng thống Trump đã công bố bản ghi nhớ “Chính sách thương mại nước Mỹ trên hết”, đặt nền móng cho một loạt thuế quan mới. Cho đến nay, Mỹ đã chính thức áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ tất cả các nước, 20% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, cùng mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada dù một phần bị hoãn thi hành đến tháng 4.

Phản ứng mạnh từ các đối tác thương mại

Trung Quốc ngay lập tức đáp trả bằng hàng loạt biện pháp, bao gồm các mức thuế mới đối với nhiều mặt hàng của Mỹ và một cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào Google. Trung Quốc đã áp thuế 15% đối với nhiều mặt hàng nông sản chủ chốt, than đá, khí hóa lỏng, đồng thời áp thuế 10% đối với dầu thô, máy nông nghiệp và ô tô động cơ lớn nhập khẩu từ Mỹ.

Canada, nhà cung cấp thép và nhôm nước ngoài lớn nhất cho Mỹ, đã công bố mức thuế trả đũa 25% đối với các kim loại này cùng với máy tính, thiết bị thể thao và các sản phẩm khác với tổng giá trị khoảng 20,6 tỷ USD.

Ủy ban châu Âu (EC) cũng lên kế hoạch áp thuế trả đũa đối với lượng hàng hóa trị giá 28 tỷ USD nhập khẩu từ Mỹ kể từ tháng tới. EC cho biết sẽ chấm dứt việc đình chỉ thuế quan hiện tại đối với hàng hóa Mỹ vào ngày 1/4 và sẽ đưa ra một gói biện pháp đối phó mới vào giữa tháng 4.

Còn Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum tuyên bố nước này sẽ đợi đến ngày 2/4 để quyết định có áp mức thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Mỹ trong trường hợp quốc gia láng giềng thực thi chính sách áp thuế tương ứng.

Vận chuyển thép cuộn tại nhà máy thép Tata ở Velsen-Noord, Hà Lan. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Tác động tiêu cực đến thị trường và tâm lý người tiêu dùng Mỹ

Các động thái áp thuế của Tổng thống Trump và sự trả đũa qua lại từ các đối tác thương mại lớn đã đẩy doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ vào tình trạng bất an, buộc các công ty phải cảnh báo khả năng tăng giá, kéo theo nguy cơ lạm phát tăng và tăng trưởng kinh tế giảm.

Dữ liệu lạm phát khả quan mới được công bố cũng bị lu mờ bởi những lo ngại bất ổn ngày càng gia tăng xuất phát từ các đe dọa thuế quan của Tổng thống Trump. Những bất ổn này đã khiến các nhà đầu tư rút khỏi thị trường chứng khoán để chuyển sang các tài sản trú ẩn an toàn, đẩy giá vàng lần đầu tiên lên trên mức 3.000 USD/ounce. Trong khi đó, tính đến ngày 14/3, chỉ số S&P 500 và Nasdaq đã ghi nhận tuần giảm điểm thứ tư liên tiếp.

Một số ngân hàng và nhà phân tích Phố Wall hạ dự báo tăng trưởng cho nền kinh tế lớn nhất thế giới trong bối cảnh dữ liệu ảm đạm hơn và tâm lý bi quan về những tác động của thuế quan đến lạm phát.
Dữ liệu từ Khảo sát người tiêu dùng của Đại học Michigan được công bố ngày 14/3 cho thấy chỉ số tâm lý đã giảm mạnh 10,5%, xuống chỉ còn 57,9 điểm trong tháng 3, mức thấp nhất kể từ tháng 11/2022 và đánh dấu 3 tháng liên tiếp niềm tin của người tiêu dùng Mỹ suy giảm. Bức tranh còn ảm đạm hơn khi nỗi lo về xu hướng lạm phát ngày càng gia tăng, với kỳ vọng lạm phát ngắn hạn 1 năm tăng vọt lên 4,9%, mức cao nhất kể từ tháng 11/2022. Kỳ vọng lạm phát dài hạn trong 5 năm tới của người tiêu dùng cũng không mấy khả quan khi tăng lên mức 3,9%, mức cao chưa từng thấy kể từ tháng 2/1993.

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Atlanta, Georgia, Mỹ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Nhiều doanh nghiệp Mỹ cũng cảnh báo sự bất ổn do các mối đe dọa áp thuế và chính sách thương mại thay đổi của Tổng thống Trump đang bắt đầu tác động tiêu cực đến nhiều ngành công nghiệp, khi người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu từ hàng hóa thiết yếu đến du lịch.

Theo dữ liệu từ LSEG, hơn 900 trong số 1.500 công ty lớn nhất của Mỹ đã đề cập đến thuế quan trong các báo cáo lợi nhuận hoặc tại các sự kiện đầu tư trong năm nay. Giám đốc điều hành Ed Bastian của hãng hàng không Delta Air Lines cảnh báo lo ngại về kinh tế của người tiêu dùng và doanh nghiệp đã gây tổn hại đến du lịch trong nước khiến giá cổ phiếu các hãng hàng không giảm. Tương tự, các công ty như Kohl's và Henkel cũng ghi nhận nhu cầu hàng hóa tiêu dùng và công nghiệp tại Mỹ giảm. Các nhà bán lẻ lớn như Macy’s, Walmart, Target cũng đã hạ thấp kỳ vọng khi rủi ro lạm phát và nỗi lo suy thoái gia tăng.

Trong khi đó, ngành công nghiệp ô tô Mỹ gia tăng lo ngại về tác động tiêu cực của thuế quan. Trong một bức thư gửi Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), hãng xe điện Tesla cho biết các nhà xuất khẩu Mỹ vốn dễ bị ảnh hưởng hơn khi những quốc gia khác phản ứng với các hành động thương mại của nước này. Với tư cách là một công ty có hoạt động sản xuất và xuất khẩu tại Mỹ, Tesla lo ngại rằng các biện pháp mà USTR đang cân nhắc để đối phó với các hành vi thương mại không công bằng của các quốc gia khác có thể gây ra những hậu quả tiêu cực không lường trước được cho chính các doanh nghiệp Mỹ, trong đó có cả Tesla.

Còn Autos Drive America, một nhóm thương mại đại diện cho các nhà sản xuất ô tô nước ngoài lớn bao gồm Toyota, Volkswagen, BMW, Honda và Hyundai, cũng cảnh báo USTR rằng việc áp đặt "thuế quan trên diện rộng sẽ làm gián đoạn sản xuất tại các nhà máy lắp ráp của Mỹ". Ngoài ra, các nhà sản xuất ô tô không thể thay đổi chuỗi cung ứng ngay lập tức và việc tăng chi phí chắc chắn sẽ dẫn đến giá cả cao hơn, ít mẫu xe hơn được cung cấp cho người tiêu dùng và đóng cửa những dây chuyền sản xuất tại Mỹ. Điều này sẽ dẫn đến nguy cơ mất việc làm trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Chuyên gia kinh tế cấp cao Charlie Chesbrough của công ty tư vấn Cox Automotive đánh giá hiện chưa thể chắc chắn về những tác động từ thuế quan đến thị trường ô tô Mỹ, nơi đã bán được 16 triệu ô tô mới trong năm ngoái. Nhưng ông nhận định giá cả rồi sẽ bắt đầu tăng.

Các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump nhằm bảo vệ nền kinh tế và thúc đẩy sản xuất trong nước đang gây ra những tác động tiêu cực đến tâm lý người tiêu dùng và thị trường nội địa Mỹ. Khi cuộc chiến thương mại leo thang và tâm lý người tiêu dùng chạm đáy, nước Mỹ đang đứng trước ngã rẽ kinh tế đầy bất ổn. Thuế quan có thể mang lại lợi ích ngắn hạn cho một số ngành, nhưng cái giá phải trả - từ lạm phát tăng cao đến niềm tin suy yếu - đang khiến người dân Mỹ lo sợ.

Hồng Nguyên (PV TTXVN tại Washington)