Tác phẩm hội họa quý giá của vua Hàm Nghi lần đầu được giới thiệu tại Việt Nam

Triển lãm hội họa của vua Hàm Nghi mang chủ đề Trời, Non, Nước | Allusive Panorama do tạp chí Art Republik Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Pháp tại Việt Nam diễn ra từ ngày 25/3 đến ngày 10/4, trong khuôn khổ Năm Du lịch Quốc gia, Festival Huế 2025 và chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng thành phố Huế (26/03/1975-26/3/2025), chào mừng Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Nhiều tác phẩm hội họa quý giá của vua Hàm Nghi lần đầu tiên được trưng bày tại Việt Nam.

Di sản hội họa quý giá

Trong các sáng tác hội họa của mình, cựu hoàng Hàm Nghi lấy bút danh Tử Xuân (Con trai của mùa xuân). Vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian.

Theo ban tổ chức triển lãm, suốt 15 năm qua, các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi đã từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp, chủ yếu từ các bộ sưu tập tư nhân, là hậu duệ của những người bạn mà ông từng tặng tranh. Chính từ đây, các nhà sưu tập Việt Nam bắt đầu phát hiện và đưa tranh của ông trở về.

Không gian điện Kiến Trung (Đại nội Huế) là nơi tổ chức triển lãm Trời, Non, Nước | Allusive Panorama.

Triển lãm Trời, Non, Nước | Allusive Panorama không chỉ mở ra cánh cửa dẫn lối công chúng về với di sản hội họa của vị hoàng đế lưu vong, mà còn là một cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi những gam màu, đường nét hồi sinh một tâm hồn nghệ sĩ giữa dòng chảy lịch sử.

Lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội họa quý giá của vua Hàm Nghi quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân chính thức được trưng bày phục vụ công chúng yêu nghệ thuật từ khắp cả nước.

Đây là kết quả của hành trình hơn một năm miệt mài lần theo dấu vết thời gian, tìm kiếm, xác tín, thẩm định, phục chế nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế đến từ giám tuyển Ace Lê và Lân Tinh Foundation, phối hợp cùng Tiến sĩ Amandine Dabat - hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, cùng nhiều đơn vị, đối tác mỹ thuật hàng đầu trong và ngoài nước.

VIDEO: Các tác phẩm hội họa quý giá của vua Hàm Nghi lần đầu tiên được trưng bày tại Việt Nam.

Công chúng hào hứng thưởng lãm các tác phẩm hội họa quý giá của vua Hàm Nghi.

Ngoài ra, đây còn là triển lãm mỹ thuật đầu tiên tại điện Kiến Trung, Huế. Trong không gian vừa được phục chế tại tầng hai của điện Kiến Trung, khách tham quan có cơ hội bước vào một hành trình trắc trở với nỗi nhớ nhà da diết và tình yêu thiên nhiên của vị hoàng đế lưu vong.

Qua các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi, có thể thấy ông không vẽ những hoài niệm cung đình, mà tìm thấy sự an ủi trong thiên nhiên rộng lớn, qua hình ảnh của những ngọn núi trầm mặc, những tán cây vững chãi, mặt hồ mênh mang hay bầu trời tự do vô tận. Mỗi bức tranh mở ra một mảnh ghép trong thế giới nội tâm của vua Hàm Nghi, chẳng hạn như Vue de la résidence d’El Biar (Quang cảnh dinh thự ở El Biar) khắc họa nơi ông từng sống tại Alger, một góc bình yên giữa kiếp lưu đày.

Phong cảnh với cây bách (Menthon-Saint-Bernard) (1906) là hình ảnh một vùng quê nước Pháp, nơi ông tìm đến trong những chuyến du ngoạn, thể hiện sự giao thoa giữa thực tại và nỗi nhớ quê nhà. Trong khi đó, Bờ rừng (hồ Geneva) (1920) mang một sắc thái trầm lắng, với những gam màu giàu chiều sâu gợi lên tâm trạng của người nghệ sĩ trước sự mênh mông của thiên nhiên.

Ban tổ chức kỳ vọng, triển lãm giúp công chúng hiểu rõ hơn về cuộc đời và nghệ thuật của vị vua yêu nước.

Chia sẻ về ý nghĩa của triển lãm, ông Hoàng Việt Trung - Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, nhấn mạnh: “Chuyến hồi cố của các tác phẩm nghệ thuật được sáng tác bởi vua Hàm Nghi tại điện Kiến Trung (Huế) không chỉ là một cuộc hội ngộ đầy xúc cảm giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân sâu lắng gửi đến vị vua bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê. Hy vọng, triển lãm giúp công chúng hiểu rõ hơn về cuộc đời và nghệ thuật của vị vua yêu nước”.

Kết hợp độc đáo giữa tài năng mỹ thuật và tình yêu đất nước

Theo ban tổ chức, sự kiện lần này còn là minh chứng sống động cho sự hợp tác bền chặt giữa Pháp và Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa. Ông Franck Bolgiani - Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Pháp, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội và Phó Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, bày tỏ sự nhiệt thành trong việc hợp tác phát triển văn hóa trong tương lai.

“Vua Hàm Nghi không chỉ là vị hoàng đế mà còn là một trong những nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên được đào tạo bài bản về hội họa phương Tây. Bằng cách kết hợp những kỹ thuật hàn lâm Pháp với tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên và văn hóa quê hương, ông đã sáng tạo ra những tác phẩm vô cùng độc đáo, ngập tràn cảm xúc và thấm đẫm hoài niệm. Từng bức tranh phong cảnh là một lời tự sự đầy tinh tế về nỗi cô đơn, sự kháng cự và cả vẻ đẹp của tâm hồn Việt Nam vang vọng. Qua triển lãm này, chúng ta có cơ hội chiêm ngưỡng ngôn ngữ nghệ thuật của một vị hoàng đế, người dù trong cảnh lưu vong vẫn biết cách làm sống dậy những ký ức và văn hóa của cố hương”, ông Franck Bolgiani nhìn nhận.

Chia sẻ thêm về tài năng hội họa của vua Hàm Nghi, giám tuyển - nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê, đồng thời là Tổng Biên tập của Tạp chí Art Republik - cho biết tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng mỹ thuật và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày.

“Cựu hoàng vẽ cảnh nhưng thật ra là vẽ tình, cả tình riêng và tình chung. Đây là lý do tôi quyết định đặt tựa Trời, Non, Nước | Allusive Panorama cho triển lãm, lấy cảm hứng từ tứ thơ của Bà Huyện Thanh Quan. Hàm Nghi là ví dụ tiên phong và điển hình cho lối tiếp cận giao thoa mỹ thuật Á - Âu, tiếp thu mà không hòa tan, vẫn giương cao được ngọn cờ bản sắc theo cách riêng của mình”, ông Ace Lê đánh giá.

Ngọc Văn - Thế Nghĩa