Tác phẩm về các phi hành gia thắng giải Booker 2024

Tác giả Samantha Harvey và bìa tác phẩm Orbital.

Orbital kể về 6 phi hành gia cả nam lẫn nữ đến từ Nhật Bản, Nga, Mỹ, Anh và Ý làm việc trên một trạm vũ trụ quốc tế bay quanh Trái Đất.

Bên cạnh miêu tả nhiệm vụ và công việc chính thức của phi hành gia trên tàu vũ trụ, tiểu thuyết còn lồng ghép những suy ngẫm của họ về nhân loại và trái đất. Qua đó, cuốn sách thảo luận các chủ đề như sự tồn tại hay bản chất của Thượng đế, ý nghĩa của cuộc sống và các mối đe dọa hiện sinh của thời đại như biến đổi khí hậu.

Tác phẩm cũng thay đổi góc nhìn để kể câu chuyện của người ngoài hành tinh, người máy và con người thời tiền sử. Mỗi chương của tiểu thuyết là một quỹ đạo 90 phút quanh Trái đất, với tổng cộng 16 quỹ đạo trong 24 giờ. Các phi hành gia quan sát 16 lần Mặt trời mọc và lặn, chứng kiến thời tiết đi qua các biên giới và múi giờ mong manh.

Trong bài đánh giá trên The New York Times, Joshua Ferris nhận định cuốn tiểu thuyết “gần như không có cốt truyện. Không có cuộc xâm lược của một chủng tộc ngoài hành tinh. Không xuất hiện hành tinh tồn tại tri giác khiến con người phát điên”. Nhưng Ferris khẳng định thiếu đi cốt truyện không phải là điểm trừ. Dồn dập những đoạn về sinh thái học, thời gian và tôn giáo, cuốn sách là một tác phẩm “đẹp đến mê hồn”.

Khi bắt đầu viết Orbital, Samantha Harvey đột nhiên mất hết can đảm sau 5.000 từ đầu tiên. Là người chưa bao giờ bay vào vũ trụ, bà nghĩ "Mình không đời nào mà lên vũ trụ được” - Harvey nhớ lại trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Nhưng rồi sau đại dịch, bà quyết định quay lại với cuốn tiểu thuyết khi nhận ra mình nên ngừng lo lắng về việc "xâm phạm không gian", bà nói. Trong sách, Harvey mô tả các phi hành gia quan sát Trái đất như "khuôn mặt của một người tình hân hoan; họ quan sát Trái đất ngủ và thức rồi bị cuốn vào những chu kỳ của nó".

Harvey, 49 tuổi, là tác giả của 4 tiểu thuyết trước đó. Harvey cho biết khi viết Orbital, bà liên tục xem video trực tiếp hình ảnh Trái đất nhìn từ không gian của Trạm vũ trụ quốc tế.

“Ngắm nhìn Trái Đất từ không gian cũng giống như đứa trẻ nhìn vào gương và lần đầu tiên nhận ra người trong gương chính là mình vậy,” bà chia sẻ trong bài phát biểu nhận giải. Harvey cho biết bà muốn dành tặng giải thưởng cho tất cả những ai lên tiếng vì Trái đất, vì phẩm giá của những con người khác, những sinh vật khác; kêu gọi và đấu tranh cho hòa bình.

Chủ tịch hội đồng giám khảo Edmund de Waal gọi Orbital là “cuốn tiểu thuyết đẹp đẽ, kỳ diệu”: “Harvey khiến thế giới của chúng ta hóa lạ lẫm và mới mẻ”. Ông nhận xét tác phẩm của Harvey đã biến trái đất thành “một thứ gì đó để chiêm nghiệm, một thứ gì đó có sức cộng hưởng sâu sắc”.

Harvey là tác giả nữ đầu tiên giành giải Booker kể từ năm 2019, khi The Testaments (tạm dịch: Những chúc thư) của Margaret Atwood và Girl, Woman, Other (tạm dịch: Thiếu nữ, phụ nữ và kẻ khác) của Bernardine Evaristo cùng nhận giải. Dài 136 trang, Orbital cũng là tiểu thuyết ngắn thứ hai giành giải kể từ khi giải thưởng thành lập vào năm 1969.

5 tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn Giải thưởng Booker 2024. Ảnh: NYT.

Orbital đã đánh bại 5 cuốn sách khác lọt vào danh sách rút gọn.

Trong số đó, James của Percival Everett kể lại Cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn của Mark Twain ở góc nhìn của một người đàn ông da đen chạy trốn chế độ nô lệ. Đây là tác phẩm được các nhà cái Anh ưa thích nhất.

Creation Lake của Rachel Kushner kể về một điệp viên thâm nhập vào một nhóm các nhà hoạt động môi trường ở Pháp. Cô không biết ai đã thuê mình, nhưng có vẻ là các tập đoàn nông nghiệp muốn bỏ tù các thành viên của cộng đồng này.

Stone Yard Devotional của Charlotte Wood kể về một phụ nữ rời bỏ công việc tại một tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ động vật hoang dã do tuyệt vọng khi những nỗ lực của cô không mang lại tác động rõ rệt. Ẩn dật trong một tu viện, cuộc sống cô đơn của cô bị xáo trộn bởi một trận dịch chuột, hài cốt người chị gái mất tích bấy lâu và sự xuất hiện của một người khách lạ gợi nhớ quá khứ.

Held của Anne Michaels bắt đầu với một người lính trong chiến hào Thế chiến I, sau đó dịch chuyển giữa các khoảng thời gian, nhắc đến bốn thế hệ hậu duệ của người đàn ông này, bao gồm một phóng viên chiến tranh và một nhân viên làm việc trong trại tị nạn.

The Safekeep của Yael van der Wouden lấy bối cảnh Hà Lan vào những năm 1960, kể về mối tình bất ngờ giữa Isabel - một phụ nữ lạnh lùng sống trong ngôi nhà cũ của cha mẹ mình và Eva - bạn gái của một người anh trai của Isabel. Càng về sau, tiểu thuyết còn là một câu chuyện về diệt chủng và hậu quả mà nó để lại.

Giải Booker được trao hàng năm với phần thưởng trị giá 50.000 bảng Anh (64.000 USD). Từ năm 2014, giải thưởng mở rộng đối tượng, không giới hạn cho tác giả sinh ra tại Anh, Ireland, Khối thịnh vượng chung và Zimbabwe mà cho tất cả tác phẩm viết bằng tiếng Anh đã xuất bản tại Anh hoặc Ireland.

Từ đó giải Booker đã thu hút được lượng người theo dõi trên toàn cầu. Giành giải thưởng sẽ giúp cuốn sách gia tăng doanh số; còn người chiến thắng thường trở thành hiện tượng văn học.

Năm ngoái, Paul Lynch đã giành giải với tác phẩm Prophet Song (tạm dịch: Khúc tiên tri) mô tả cảnh Ireland rơi vào chế độ toàn trị, rồi đến một cuộc nội chiến.

Tâm Anh

theo New York Times