Tái cấu trúc hệ thống hành chính của Việt Nam phù hợp với kỷ nguyên mới của đất nước

Sớm hướng dẫn bố trí Phó đoàn đại biểu Quốc hội sau khi sáp nhập

Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai Sùng A Lềnh phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Ủng hộ chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, song đại biểu Sùng A Lềnh (đoàn Lào Cai) bày tỏ băn khoăn về quy hoạch, địa giới hành chính. Theo đề án của Chính phủ, các tỉnh, thành phố mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng đơn vị hành chính cấp tỉnh cũ.

Trung tâm chính trị - hành chính mới được dự kiến bố trí tại nơi bảo đảm thuận lợi về giao thương, có tiềm năng, lợi thế và không gian phát triển kinh tế. Thực tiễn một số khu vực địa giới hành chính của các tỉnh cũ chưa được phân định rõ, sẽ gây khó khăn trong công tác quản lý. Vì vậy, ông kiến nghị, sau sáp nhập, Chính phủ sớm chỉ đạo các tỉnh mới rà soát quy hoạch, để bảo đảm mục tiêu, nguyên tắc của đề án, cũng như để tránh đầu tư dàn trải, gây lãng phí về nguồn lực của Nhà nước, người dân.

Quan tâm đến vấn đề sắp xếp tổ chức, bộ máy, bố trí nhân sự, ông Sùng A Lềnh cho hay, sau sáp nhập, nhân sự Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch HĐND giữ nguyên cho đến hết nhiệm kỳ, song công tác nhân sự của địa phương cho Đại hội Đảng các cấp đã kết thúc vào tháng 10/2025. Nếu không bố trí sớm các chức danh Phó Trưởng đoàn hoặc Phó Chủ tịch HĐND dôi dư thì sẽ gặp khó khăn; cần sớm có hướng dẫn để bố trí công tác phù hợp.

Đại biểu đoàn Lào Cai cũng đề nghị Bộ Nội vụ tham mưu Chính phủ sớm chỉ đạo rà soát và có hướng dẫn, quy định cụ thể về chế độ chính sách đặc thù, đặc biệt với cán bộ sau sáp nhập.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (đoàn Đắk Lắk) cho rằng, phải có chính sách hỗ trợ cán bộ trong thực hiện nhiệm vụ mới. Khi thực hiện sáp nhập, trách nhiệm của giám đốc, bí thư, chủ tịch cấp xã rất lớn, nên cần có sự động viên, khích lệ, ghi nhận và nguồn lực để đáp ứng chế độ tiền lương cho cán bộ, công chức trong bối cảnh, giai đoạn mới.

Là Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk, bà Nguyệt cũng bày tỏ “rất băn khoăn” khi chưa có hướng dẫn cụ thể việc bố trí Phó đoàn đại biểu Quốc hội sau khi sáp nhập, chức danh này chỉ thực hiện đến hết nhiệm kỳ, sang nhiệm kỳ mới phải bầu cử. Trong khi, Đại hội Đảng bộ ở địa phương, nhân sự cấp ủy mới sẽ chỉ định. Bà đề nghị có hướng dẫn để bảo đảm chức vụ tương ứng, Phó đoàn đại biểu Quốc hội yên tâm công tác.

Cũng quan tâm đến công tác cán bộ, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Văn Dũng nêu một số vướng mắc của địa phương liên quan đến Kết luận 128, trong đó có việc tạm dừng bổ nhiệm các chức danh lãnh đạo quản lý. Theo ông, hiện nay một số trường học thiếu hiệu trưởng, bệnh viện thiếu giám đốc, nhưng không bổ nhiệm được vì vướng Kết luận 128.

Ngoài ra, hiện Quảng Nam có 23 trường hợp ký hợp đồng trong cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập nhưng không được giải quyết chế độ theo các quy định hiện nay, như Liên đoàn Lao động có hợp đồng một số cán bộ cấp huyện, cấp tỉnh ngoài chỉ tiêu định biên của Ban Tổ chức Trung ương giao, những người này làm việc mấy chục năm nay, giờ nghỉ không được giải quyết chế độ…

Tổng rà soát tất cả trụ sở

Một vấn đề khác nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu, đó là việc bố trí, sử dụng trụ sở và xử lý tài chính, tài sản công. Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho hay, Chính phủ yêu cầu tổng rà soát tất cả trụ sở xã, huyện, tỉnh, các cơ quan, sau đó các tỉnh tự đề xuất phương án theo thứ tự ưu tiên. Một là dành cho giáo dục (trường học, nhà trẻ), dành cho y tế (trạm xá, bệnh viện) hay dành cho công trình văn hóa, phúc lợi như nhà văn hóa, sinh hoạt động đồng; hoặc dành cho các trung tâm dịch vụ công và các công sở… Phần còn lại mới tính toán tiếp.

“Cái này liên quan nhiều vấn đề, nên chúng ta phải gỡ về mặt hành lang pháp lý. Chuyển từ trụ sở huyện đội hay công an sang nhà trẻ là sai mục đích, nên cần hành lang pháp lý để gỡ câu chuyện này. Chính phủ đã biết và sẽ lưu ý các địa phương”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng cho biết, chính sách nói chung cho người nghỉ đã rất tốt rồi, nhưng chính sách phải đi kèm với công tác vận động. “Vấn đề này thuộc về tổ chức đảng ở xã, huyện, tỉnh, chứ không phải đưa tiền là xong, phải cảm ơn, động viên, làm công tác chính trị tư tưởng để họ vui vẻ đi về, nhường cơ hội cho người trẻ hơn”.

Các địa phương rất chủ động, như Lâm Đồng tính toán có những chuyến xe miễn phí đưa đón cán bộ, hoặc bố trí nhà công vụ, trong tương lai còn quy hoạch cả những khu đất cho cán bộ về. Bắc Giang cũng sẵn sàng cho việc đó.

“Địa phương này có thể chỉ xây nhà 20 - 30 tầng cho cán bộ, nhưng nơi nào đất rộng có thể cho mỗi người một lô. Đây là câu chuyện đáng lưu ý. Đoàn công tác của Bộ Chính trị đi kiểm tra thì thấy tất cả các tổ chức đảng, chính quyền rất chủ động, rất quan tâm”, Phó Thủ tướng nói.

Ông cho rằng, ngay lập tức không phải bê nguyên đai nguyên kiện từ Bắc Ninh về Bắc Giang hay từ Bình Thuận lên Lâm Đồng, chúng ta vẫn cho phép để lại một bộ phận ở lại để hướng dẫn chính quyền địa phương giải quyết câu chuyện của chính quyền xã khi ban đầu chưa thể vận hành trơn tru, giải quyết các dự án tồn đọng trong giai đoạn chuyển tiếp hay nắm bắt tình hình dân cư ở đó. Không phải đưa hết con người từ tỉnh cũ về tỉnh mới, tạo áp lực, mà cho phép có lộ trình cùng với bộ máy khi vận hành trơn tru.

Hình thái lãnh thổ hướng ra biển lớn

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày Tờ trình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Cho rằng đây là cuộc cách mạng lớn nhất về sắp xếp bộ máy của cả hệ thống chính trị và đơn vị hành chính kể từ khi thành lập nước đến nay, theo Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, quá trình sắp xếp đang ở giai đoạn "nước rút", được thực hiện với tinh thần "thần tốc", song lại vô cùng thận trọng, kỹ lưỡng, bài bản, khoa học và chặt chẽ, đảm bảo đi bước nào chắc chắn bước đó.

“Điểm đáng quý nhất của cuộc cách mạng này là đã tạo được sự thống nhất và đồng thuận rất cao của cả hệ thống chính trị và toàn thể các tầng lớp nhân dân trong xã hội”, Bộ trưởng nhấn mạnh; khẳng định, cuộc sắp xếp đơn vị hành chính lần này được xem xét rất kỹ lưỡng, đa chiều từ nhiều khía cạnh như diện tích tự nhiên, quy mô dân số, lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, tầm nhìn triết lý phát triển…

Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh lần này cho thấy đã có một sự thay đổi rất lớn về tư duy. Không còn thuần túy là sắp xếp các đơn vị hành chính liền kề với nhau, mà dựa trên hình thái lãnh thổ tự nhiên sao cho hợp lý, đặc biệt là hình thái lãnh thổ hướng ra biển lớn. Mục tiêu là tận dụng tối đa lợi thế kinh tế biển và lợi thế hội nhập để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của các vùng, đặc biệt là các vùng duyên hải Nam Trung Bộ gắn kết với Tây Nguyên, hoặc những vùng được tính toán để trở thành các trung tâm kinh tế lớn không chỉ ở Việt Nam, khu vực, mà còn hướng tới tầm nhìn quốc tế lâu dài.

Bộ Chính trị đã nghiên cứu kỹ lưỡng, chặt chẽ, bài bản và đi đến quyết định sắp xếp 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh còn 23 tỉnh, thành; đồng thời giữ nguyên 11 đơn vị hành chính đủ các tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định. Sau sắp xếp, Việt Nam sẽ có 34 tỉnh, thành phố, trong đó có 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương.

Một trong những điểm mới và quan trọng nhất của cuộc cách mạng này, theo Bộ trưởng Nội vụ là việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. “Điều này được đánh giá là rất phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại và của nhiều quốc gia trên thế giới. Mô hình này nhằm tái cấu trúc hệ thống hành chính của Việt Nam phù hợp với việc đất nước bước vào kỷ nguyên mới”.

Cũng theo Bộ trưởng Nội vụ, theo chỉ đạo chung của Bộ Chính trị, toàn hệ thống chính trị quyết tâm vận hành đơn vị hành chính mới với yêu cầu chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025. Theo đó, các nghị quyết và quyết định của cấp có thẩm quyền về nội dung này sẽ được công bố chính thức. Trước hết là Nghị quyết của Quốc hội, sau đó là quyết định về thành lập tổ chức Đảng, chính quyền và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của 34 tỉnh, thành này.

“Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và đặc biệt là Chính phủ đã chuẩn bị sẵn sàng mọi điều kiện cho việc này”, Bộ trưởng khẳng định.

Một trong những công việc lớn cần tập trung giải quyết được Bộ trưởng đề cập là sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đây là một vấn đề rất lớn đang được triển khai và sẽ tiếp tục thực hiện khi việc sắp xếp bộ máy được thực hiện.

Theo Bộ trưởng, tại hội nghị toàn quốc sắp tới liên quan đến tập huấn cho cả hệ thống chính trị và chính quyền địa phương, Bộ Tài chính sẽ nói kỹ về việc sắp xếp tài sản, tài chính công sau sắp xếp. Bộ Nội vụ sẽ làm rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương 2 cấp cũng như phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền.

Các nội dung liên quan đến công tác quy hoạch, như quy hoạch lại tỉnh, ngành, lĩnh vực, những hướng dẫn phù hợp với yêu cầu thực tiễn mới... cũng sẽ được giải đáp tại hội nghị tới đây.

Giải đáp ý kiến của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Văn Dũng, Bộ trưởng Nội vụ khẳng định, Kết luận 128 của Bộ Chính trị quy định không quá cứng nhắc như địa phương phản ảnh. Việc quy định không được bổ nhiệm các chức danh lãnh đạo quản lý chỉ áp dụng ở những nơi chịu tác động trực tiếp từ việc sắp xếp bộ máy.

Tuy nhiên, có những địa phương còn áp dụng cứng nhắc trong thực hiện. Đối với các đơn vị sự nghiệp, cần đảm bảo vận hành thông suốt, không gián đoạn, nhất là các đơn vị cung ứng dịch vụ công cơ bản thiết yếu như y tế và giáo dục, không thể thiếu người quản lý. Bộ Nội vụ sẽ có văn bản làm rõ thêm để các địa phương thực hiện kiện toàn các chức danh lãnh đạo.

Chu Thanh Vân (TTXVN)