Tái định cư giờ phải khác

Thực trạng này cũng đang diễn ra ở nhiều địa phương khác, đặc biệt là các đô thị lớn. Ngay tại Hà Nội cũng tồn hàng ngàn căn hộ tái định cư do người dân từ chối vào ở. Nguồn lực đất đai bị lãng phí quá lớn trong khi không ít người không thể tìm được nơi định cư trở thành chủ đề nóng bỏng được liên tiếp đặt ra tại các kỳ họp HĐND TP Hà Nội. Tại các kỳ họp Quốc hội, không ít lần các đại biểu đã chất vấn lãnh đạo các cơ quan chức năng về tình trạng này nhưng đến nay câu chuyện này vẫn chưa có lời giải.

Nhà tái định cư chủ yếu dành cho người bị thu hồi đất để phục vụ các dự án kinh tế - xã hội của nhà nước. Có được chỗ ở ổn định là mơ ước của nhiều người thế nhưng sao họ không nhận? Nguyên do cũng không quá xa lạ, những căn hộ trên không đáp ứng được nhu cầu của người dân. Phần lớn các khu tái định cư cách xa trung tâm, thiếu hạ tầng cơ sở như đường sá, trường học, chợ… Và cốt lõi nhất, khi tái định cư, chính quyền địa phương không giải quyết ổn thỏa bài toán sinh kế cho người dân.

Vấn đề tái định cư không hề đơn giản như kiểu thu hồi một diện tích đất rồi bố trí một nơi ở khác là xem như sòng phẳng. Cần phải hiểu rằng những người bị thu hồi đất đã hy sinh rất lớn cho mục tiêu chung của xã hội, những thứ họ đã mất giá trị hơn nhiều một diện tích đất. Sinh kế bị ảnh hưởng, thậm chí mất môi trường quen thuộc thì cũng mất luôn sinh kế. Cuộc sống của gia đình, việc học tập của con cái bị đảo lộn… Vả lại, căn nhà không đơn thuần chỉ là nơi để ở. Nơi đó còn lưu giữ ký ức của cả gia đình; có những kỷ niệm và dấu ấn của từng thành viên. Đây là những giá trị mà không một căn hộ nào dù sang trọng đến đâu, rộng lớn thế nào có thể so sánh được. Quy đổi một nơi ở mới khang trang cũng đã thiệt thòi cho họ, huống gì những khu tái định cư hiện nay luôn bất tiện và không thỏa đáng.

Hàng ngàn tỉ đồng xây dựng rồi bỏ hoang là sự lãng phí không hề nhỏ trong khi nhu cầu về nhà ở ngày càng bức thiết. Nếu từ bây giờ, các cơ quan hữu trách không có phương án tái định cư hợp lý, hợp tình thì tương lai chúng ta còn phải trả giá lớn cho công tác này.

Tái định cư giờ phải khác, bởi những quy định của pháp luật về điều kiện thu hồi đất cũng đã khác. Khi thu hồi đất phải thỏa mãn các điều kiện về chỗ ở, sự thuận lợi và tính cả việc tạo sinh kế cho người dân. Chỉ có làm tốt công tác này mới có thể huy động được sự cống hiến của người dân, để họ hy sinh quyền lợi của gia đình thực hiện các công trình, mục tiêu xã hội. Tái định cư không chỉ là việc trao đổi chốn định cư mà đây còn là sự trả công tương xứng để người dân thực hiện quyền định cư của mình. n

Đỗ Quyên