Tái định hình chiến lược nhân lực ngân hàng trong thời đại AI

Trong bối cảnh đó, đầu tư vào nguồn nhân lực - từ kiến thức, kỹ năng đến tư duy đã trở thành "chìa khóa vàng" để các ngân hàng vững bước trong kỷ nguyên số.

Thừa người làm, thiếu người biết làm

Khách hàng giao dịch tại Agribank. Ảnh: Bnews phát

"Dù công nghệ hiện đại đến đâu, chỉ con người mới quyết định được thành bại của chuyển đổi số". Khẳng định của TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank) dường như nói hộ nỗi trăn trở chung của toàn ngành ngân hàng, đó là làm sao để đội ngũ nhân sự, từ lãnh đạo đến nhân viên, thật sự làm chủ công nghệ chứ không bị công nghệ "dẫn dắt".

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Hà, chuyển đổi số không chỉ là việc đưa công nghệ vào hoạt động mà là cuộc cách mạng toàn diện về mô hình, văn hóa và con người. Các ngân hàng đang đứng trước nghịch lý là thừa nhân sự nhưng thiếu năng lực số. Hiện toàn ngành có hơn 300.000 lao động, song chỉ một tỷ lệ nhỏ được đào tạo bài bản về dữ liệu, AI, an ninh mạng hay fintech. Trong khi đó, hàng loạt vị trí truyền thống như giao dịch viên, kiểm soát viên, nhập liệu… đang dần bị thay thế bởi tự động hóa và trí tuệ nhân tạo.

"Nếu được trang bị kỹ năng số, nhân viên có thể đảm nhiệm công việc sáng tạo hơn do công nghệ mang lại; nếu không, họ sẽ bị thay thế", bà Hà nhấn mạnh.

Ở góc độ đào tạo, Học viện Ngân hàng đang được xem là một trong những đơn vị tiên phong trong việc tái định hình chương trình học theo hướng công nghệ.

PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng, chia sẻ: "Nhà trường đặt mục tiêu trở thành đại học thông minh vào năm 2045, với các ngành học mới như ngân hàng số, fintech, phân tích dữ liệu, thương mại điện tử… phản ánh đúng nhu cầu thị trường lao động trong thời đại AI".

Từ năm 2021, Học viện Ngân hàng đã đưa môn năng lực số vào chương trình giảng dạy chính khóa. Đây là điều chưa nhiều trường đại học tài chính khác thực hiện.

PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng. Ảnh: Bnews phát

TS. Phan Thanh Đức, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, nhấn mạnh: "Phát triển nhân lực số là nhiệm vụ không thể thực hiện đơn lẻ. Cần có sự phối hợp giữa Ngân hàng Nhà nước, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp trong việc đặt hàng đào tạo, tạo cơ hội thực tập, việc làm cho sinh viên".

Đặc biệt, Học viện Ngân hàng và Thời báo Ngân hàng đang phối hợp triển khai các chương trình giáo dục tài chính, giúp sinh viên trang bị kiến thức bảo vệ bản thân trước tội phạm công nghệ và lừa đảo tài chính - những rủi ro đang gia tăng trong xã hội số.

Chạy đua giữ chân nhân tài công nghệ

Không chỉ "săn" người giỏi, các ngân hàng giờ đây còn phải học cách giữ người.

Tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank), TS. Nguyễn Công Thương, Phó Giám đốc Khối Dữ liệu và AI, cho biết ngân hàng tìm kiếm những nhân sự có tư duy đặt câu hỏi thông minh, không chỉ giỏi sử dụng công cụ AI mà còn biết "dẫn dắt AI" để đưa ra giải pháp phù hợp. "AI có thể tìm câu trả lời, nhưng con người phải biết đặt câu hỏi đúng", ông Thương chia sẻ.

Bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng, bổ sung một góc nhìn thú vị rằng sinh viên Việt Nam thông minh, nhanh nhạy, nhưng đang tồn tại hai điểm yếu là ngoại ngữ và năng lực số. "Nếu thiếu hai yếu tố này, họ khó có thể cạnh tranh trong thị trường lao động toàn cầu. Ngoại ngữ mở cửa tri thức, còn năng lực số giúp làm chủ công nghệ - cả hai đều phải song hành", bà Lê Thị Thúy Sen chỉ rõ.

Khách hàng giao dịch tại VietinBank. Ảnh: Bnews phát

Trong khi đó, ở lĩnh vực tài chính tiêu dùng, bà Võ Thị Ngọc Vân, Trưởng phòng Phát triển và Gắn kết nhân tài HomeCredit Việt Nam cho rằng thách thức lớn không chỉ là tuyển dụng mà là giữ chân nhân tài: "Nhân sự trẻ, đặc biệt là nhân lực công nghệ, thường ‘nhảy việc vì sự cầu tiến’. Vì thế, giữ chân nhân tài không còn là chuyện lương thưởng, mà là truyền cảm hứng", bà Vân nói.

HomeCredit đã xây dựng hệ thống đánh giá năng lực minh bạch, lộ trình thăng tiến rõ ràng và tập trung đào tạo lãnh đạo trung gian trở thành người truyền lửa. "Có tới 70-80% nhân viên nghỉ việc không phải vì công ty, mà vì sếp trực tiếp không truyền được cảm hứng", bà Võ Thị Ngọc Vân chia sẻ thẳng thắn.

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Hà, để phát triển nhân lực ngân hàng thời đại số, cần hội tụ bốn yếu tố là đào tạo, nâng cấp kỹ năng số liên tục, chính sách đãi ngộ cạnh tranh và khuyến khích sáng tạo, gắn kết với cơ sở đào tạo để "may đo" nguồn nhân lực trẻ và xây dựng đội ngũ lãnh đạo có tư duy công nghệ, biết dẫn dắt chuyển đổi.

AI đang giúp ngân hàng xử lý dữ liệu nhanh hơn, giảm chi phí và nâng cao năng suất. Nhưng để AI thực sự mang lại giá trị, con người phải đủ năng lực để dẫn dắt nó. Khi công nghệ trở thành công cụ chung, lợi thế cạnh tranh lớn nhất là con người biết cách sử dụng công cụ tốt hơn người khác.

Lê Phương/Bnews/vnanet.vn