Tái định hình chuỗi cung ứng: Ngành logistics Việt Nam trước bước ngoặt lớn

Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025, với chủ đề “Logistics Việt Nam – vươn mình tiến vào kỷ nguyên mới”, diễn ra ngày 28–29/11 tại Đà Nẵng, là cơ hội để các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia và doanh nghiệp phân tích những vấn đề trọng yếu của ngành, chỉ ra các điểm nghẽn và cùng bàn giải pháp cho chặng đường mới.

Chuỗi cung ứng biến động, yêu cầu chuyển đổi nhanh hơn

Phát biểu tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhìn nhận, kinh tế thế giới năm 2025 đối mặt nhiều biến động: căng thẳng địa chính trị gia tăng, xung đột Nga – Ukraine kéo dài, tình hình Trung Đông phức tạp và chính sách thuế quan từ Hoa Kỳ ảnh hưởng mạnh đến dòng chảy thương mại. Chủ nghĩa bảo hộ trỗi dậy, chuỗi cung ứng phân mảnh, khiến logistics trở thành lĩnh vực chịu tác động trực tiếp và liên tục.

Bộ trưởng cũng cho biết, yêu cầu phát triển logistics xanh, tiêu chuẩn phát thải, vận tải đa phương thức và thương mại điện tử xuyên biên giới đang định hình lại mô hình vận hành toàn cầu.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khai mạc Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2025. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

Năm 2025, Việt Nam đánh dấu việc hoàn thành Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh logistics và khởi động Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn 2050. Các cải cách về phân cấp, chính quyền địa phương hai cấp và ứng dụng công nghệ cũng mở ra triển vọng mới nhưng đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ hơn giữa trung ương, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

Cùng quan điểm, Chủ tịch Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội giao nhận vận tải (FIATA) Thomas Sim đã nhấn mạnh, “Chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái cấu trúc, mô hình thương mại đang thay đổi, các nền tảng kỹ thuật số đang định hình lại các quy tắc tương tác và quá trình chuyển đổi xanh đang diễn ra nhanh chóng.”

Chủ tịch Thomas Sim nhìn nhận: “Trong bối cảnh này, tầm nhìn chiến lược của Việt Nam về một hệ sinh thái logistics xanh, thông minh và kết nối toàn cầu là rất kịp thời, táo bạo và phù hợp xu thế.”

Lợi thế chiến lược giúp nâng tầm logistics Việt

Tại diễn đàn, nhìn nhận lại sự phát triển của ngành dịch vụ logistics Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, ngành logistics Việt Nam đang duy trì tốc độ tăng trưởng 14 đến 16% mỗi năm, cao gấp hơn hai lần mức trung bình của thế giới. Các dịch vụ logistics tạo ra giá trị khoảng 45–50 tỷ USD/năm, đóng góp gần 10% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và chiếm khoảng 5% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nền kinh tế.

Bộ trưởng cũng thông báo, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 thị trường logistics mới nổi, thuộc nhóm 4 quốc gia có chỉ số cơ hội logistics cao và nhóm 40 nền kinh tế có chỉ số hiệu quả logistics tốt. Đây được xem là những tín hiệu tích cực, phản ánh sự trưởng thành về quy mô, năng lực và tầm nhìn chiến lược của ngành.

Hai cảng biển lớn Mỹ Thủy , Quảng Trị (2 hình trên), tỉnh Quảng Trị và cảng biển Liên Chiểu, Đà Nẵng (2 hình dưới) đang được đầu tư xây dựng với quy mô lớn góp phần nâng tầm quy mô và chất lượng phát triển ngành dịch vụ logistics Việt Nam. (Ảnh: Thanh Phong/Vietnam+)

Tại diễn đàn, các chuyên gia cho rằng Việt Nam đang sở hữu những điều kiện thuận lợi hiếm có để phát triển logistics.

Việt Nam có hệ thống hạ tầng được đầu tư mạnh mẽ. Tuyến cao tốc Bắc – Nam gần 3.000 km dần hoàn thiện, nhiều bến cảng mới ở miền Bắc đi vào vận hành, sân bay Long Thành chuẩn bị đưa vào sử dụng, trong khi tuyến đường sắt Lào Cai – Hải Phòng và các dự án cảng biển miền Trung đang được triển khai. Đáng chú ý, Đà Nẵng trở thành địa phương đầu tiên thí điểm khu thương mại tự do, mở ra không gian mới cho hoạt động logistics

Ưu thế thị trường hơn 100 triệu dân, cùng việc tham gia 17 hiệp định thương mại tự do của Việt Nam và sự bùng nổ của thương mại điện tử trong những năm gần đây, chính là tiền đề khẳng định nhu cầu cấp thiết phải thúc đẩy và mở rộng dịch vụ logistics.

Những điểm nghẽn lớn cần tháo gỡ

Trong khuôn khổ diễn đàn, nhiều đánh giá của các chuyên gia cũng cho thấy, dù có nhiều tín hiệu tích cực, logistics Việt Nam vẫn đối diện nhiều nút thắt.

Cao tốc La Sơn - Cam Lộ (hình trái) hoàn thiện và kết nối với cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ (hình phải) góp phần tăng cường kết nối thông thương. (Ảnh: Thanh Phong/Vietnam+)

Tại Việt Nam, thực tế chi phí logistics tuy giảm nhưng vẫn cao hơn các nước trong khu vực trong khi mối liên kết vùng và kết nối hạ tầng chưa thật sự đồng bộ, dễ bị đứt gãy khi thiên tai xảy ra. Doanh nghiệp logistics đa phần quy mô nhỏ, thiếu lực lượng đủ mạnh để dẫn dắt thị trường và Việt Nam cũng chưa hình thành được trung tâm logistics quốc gia.

Ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) đánh giá, nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành logistics còn thiếu, kỹ năng số và tác phong nghiệp vụ chưa đáp ứng yêu cầu toàn cầu. Quy định chưa theo kịp thực tiễn; chuyển đổi số và chuyển đổi xanh mới ở giai đoạn đầu; dữ liệu ngành chưa được số hóa đầy đủ; các nền tảng như cơ chế một cửa quốc gia, chứng nhận xuất xứ điện tử và hải quan số chưa kết nối thông suốt.

Giải pháp cho tương lai cho logistics Việt Nam

Tại diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đưa ra định hướng hành động bao trùm, trọng tâm là hoàn thiện thể chế và quy hoạch logistics theo hướng ổn định, minh bạch, cắt giảm thủ tục và chi phí cho doanh nghiệp. Ông yêu cầu đẩy nhanh phát triển hạ tầng logistics xanh và số, bảo đảm kết nối liên hoàn giữa các phương thức vận tải và dữ liệu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2025. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

Một nhiệm vụ quan trọng khác là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt nhóm nhân sự có kỹ năng số và năng lực quản trị chuỗi cung ứng. Cùng với đó, các cơ quan quản lý cần phát triển các doanh nghiệp logistics đủ mạnh để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, tăng cường đổi mới sáng tạo, liên kết chuỗi và chuyển đổi xanh.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh vai trò của các địa phương trong phát huy lợi thế chiến lược, từ thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng đến Đà Nẵng, thúc đẩy mô hình đô thị logistics thông minh và phát triển cơ sở dữ liệu logistics quốc gia. Đồng thời, ông kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp phát huy tinh thần “tự lực, tự cường, đổi mới, sáng tạo, đoàn kết, hợp tác”, trong đó Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), Hiệp hội Phát triển Nhân lực Logistics Việt Nam (VALOMA) và các hiệp hội logistics địa phương giữ vai trò cầu nối chính sách và đào tạo.

Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025 quy tụ khoảng 500 đại biểu trong nước và quốc tế, hơn 30 diễn giả và hàng nghìn lượt theo dõi trực tuyến. Sự kiện được kỳ vọng lan tỏa tinh thần “Đoàn kết – Kiến tạo – Hợp tác – Phát triển”, thúc đẩy hình thành hệ sinh thái logistics thông minh, hiện đại, xanh, số và có sức cạnh tranh cao.

Với định hướng chiến lược rõ ràng và sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống, ngành logistics Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để bứt phá, từng bước trở thành trung tâm dịch vụ hàng đầu khu vực, đóng góp mạnh mẽ vào mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng.

(Vietnam+)