Tai nạn rình rập trẻ vào dịp hè

Mùa hè là thời điểm lý tưởng cho các hoạt động nghỉ ngơi, vui chơi, du lịch, song đây cũng là quãng thời gian mà các nguy cơ về tai nạn thương tích, ngộ độc thực phẩm... gia tăng

Ngày 12-6, Báo Người Lao Động tổ chức talkshow với chủ đề "Phòng tránh tai nạn và bệnh mùa hè". Nhiều lưu ý, cảnh báo được các chuyên gia đưa ra để làm sao người dân có một mùa hè trọn vẹn, vui khỏe.

Bất trắc, nguy hiểm ngay tại nhà

Bác sĩ (BS) Đinh Tấn Phương, Trưởng Khoa Cấp cứu - Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 1 (TP HCM), cho biết hễ đến dịp hè là BV tiếp nhận nhiều trẻ bị tai nạn, trong đó có ca rất nguy kịch.

Tai nạn phổ biến nhất là đuối nước, có thể ở ao hồ, sông suối, thậm chí ngay chính trong ngôi nhà của mình như lu nước, thau tắm. Có trường hợp trẻ bị đuối nước ngay tại hồ bơi dù có người lớn giám sát.

Các bác sĩ tham gia talkshow do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 12-6 Ảnh: QUANG LIÊM

Té ngã cũng là tai nạn dễ gặp dịp này, nhất là với trẻ hiếu động thích leo trèo. Nhiều phụ huynh đặt vật dụng trong tầm với của trẻ mà không lường trước sự hiếu kỳ của trẻ, dẫn đến chấn thương nặng.

Điện giật là tai nạn thường gặp nếu trong nhà có ổ điện hở, dây điện trần hoặc các thiết bị trang trí có nguồn điện. Hệ quả có thể từ phỏng nhẹ đến ngưng tim.

BSCK2 Đinh Tấn Phương, Trưởng Khoa Cấp cứu - Bệnh viện Nhi Đồng 1, hướng dẫn cách sơ cứu trẻ bị đuối nước

Trong khi đó, khu vực bếp được xem là "vùng nguy hiểm" với trẻ em. Nhiều trường hợp phỏng nước sôi, phỏng lửa xảy ra khi trẻ vô tình va vào nồi nước, thức ăn nóng hoặc ngã vào bếp đang đun.

Ở nông thôn, tai nạn do bếp củi, dầu lửa cũng thường xuyên xảy ra. Tai nạn giao thông cũng là mối lo ngại lớn. Trẻ em ngồi trước xe máy, không đeo dây an toàn trên ô tô hoặc sử dụng ghế ngồi không đúng tiêu chuẩn đều có thể gặp nguy hiểm. Các BS khuyến cáo phụ huynh không cho trẻ ngồi trước tay lái xe máy và bắt buộc dùng ghế ngồi chuyên dụng khi đi ô tô. Ngoài ra, cần đề phòng các tai nạn khác như bị rắn cắn khi đi chơi ngoài đồng, chọc tổ ong, nuốt dị vật hoặc nghịch vật sắc nhọn...

Vấn đề đáng báo động trong mùa hè là ngộ độc thực phẩm. BSCK2 Lê Thị Kim Lý, Phó Khoa Nội tiêu hóa - BV Nhân dân Gia Định (TP HCM), cho rằng ngộ độc này chủ yếu do thực phẩm nhiễm khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc chứa độc tố. Thức ăn ôi thiu, biến chất hay chứa chất độc như nấm lạ cũng là yếu tố gây ngộ độc.

Các dịch bệnh truyền nhiễm dịp hè cũng rình rập không kém. Theo BSCK2 Nguyễn Đình Qui, Trưởng Khoa Nhiễm - Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP HCM), các loại dịch bệnh truyền nhiễm phải kể là sốt xuất huyết, tay chân miệng và viêm màng não... Nhiều phụ huynh nghĩ giữ sạch sẽ để phòng bệnh cho trẻ là đúng nhưng chưa đủ. Trẻ trong môi trường bị muỗi đốt nhiều sẽ bị sốt xuất huyết, tiếp xúc với trẻ mắc tay chân miệng sẽ bị lây.

"Vì vậy, bên cạnh việc sạch sẽ, cha mẹ cần phải tiêm vắc-xin cho trẻ. Trẻ sốt cao nên đưa đi khám nơi gần nhất để xét nghiệm. Nếu thấy hồng ban, BS kết luận trẻ bị tay chân miệng. Còn nếu nghi bị viêm màng não, BS sẽ cho chọc tủy sống để xác định viêm màng não hay không" - BS Qui lưu ý.

Những sai lầm thường gặp

Nhiều phụ huynh tỏ ra lúng túng khi con bị sốt cao, đặc biệt là trẻ từ 5 tháng đến 5 tuổi - độ tuổi dễ xảy ra co giật do sốt.

BS Đinh Tấn Phương cảnh báo việc sơ cứu sai lầm có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Một trong các sai lầm phổ biến là vắt chanh, nhét vật lạ hay đút thứ gì đó vào miệng khi trẻ co giật với hy vọng nhanh hạ sốt hoặc hồi tỉnh. Đây là cách sơ cứu cực kỳ nguy hiểm, có thể gây hóc, sặc, thậm chí đe dọa tính mạng trẻ.

"Co giật do sốt (sốt co giật lành tính) thường chỉ kéo dài từ vài giây đến 1-2 phút và sẽ tự hết mà không cần can thiệp. Chỉ những trường hợp co giật kéo dài mới đáng lo ngại và cần theo dõi sát tổn thương hệ thần kinh trung ương" - BS Phương nhấn mạnh.

Một lỗi khác cũng rất thường gặp là dùng nước đá để lau người trẻ khi sốt cao. Điều này gây co mạch khiến cơ thể giữ nhiệt nhiều hơn thay vì thoát nhiệt, trẻ run rẩy và bệnh nặng thêm. Nên lau người trẻ bằng nước ấm, tuyệt đối không dùng nước lạnh.

Với tai nạn hóc dị vật, sẽ càng nguy kịch nếu xử trí sai cách tại nhà. Nguyên nhân chủ yếu là cho trẻ ăn không phù hợp độ tuổi hoặc để trẻ chơi đồ vật nhỏ dễ lọt vào đường thở. Từng có trẻ 5 tuổi tử vong do hóc thạch rau câu - món ăn tưởng chừng vô hại.

Liên quan bệnh tiêu hóa, BS Lý nhấn mạnh không nên tự ý dùng thuốc tiêu chảy, kháng sinh hay men tiêu hóa khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa nhẹ. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây dị ứng hoặc dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh. Thay vào đó, cha mẹ nên cho trẻ uống dung dịch bù nước điện giải như Oresol kết hợp men vi sinh. Đặc biệt, không nên dùng thuốc cầm tiêu chảy, vì tiêu chảy là cơ chế tự bảo vệ giúp cơ thể đào thải vi khuẩn, độc tố. Việc cản trở quá trình này có thể khiến trẻ bị nhiễm trùng nặng hơn, thậm chí nhiễm trùng máu.

Một vấn đề đáng lo ngại khác là thói quen tự tìm kiếm thông tin bệnh trên mạng rồi tự mua thuốc. BS Qui cho rằng nhiều người làm vậy vì không có điều kiện đi khám hoặc quá lo lắng. Tuy nhiên, việc tự ý dùng thuốc dễ làm che lấp triệu chứng, khiến BS khó chẩn đoán đúng bệnh, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.

Các BS khuyến cáo không tự ý mua thuốc theo cảm tính. Tuyệt đối không tự mua kháng sinh hoặc thuốc điều trị bệnh lý nặng khi chưa có chỉ định của BS.

Yếu tố sống còn

Theo các BS, khi trẻ gặp tai nạn hay vấn đề sức khỏe đột ngột, việc xử trí đúng cách là yếu tố sống còn. Với trường hợp hóc dị vật, BS Đinh Tấn Phương lưu ý nếu trẻ vẫn thở được, còn hồng hào dù có tiếng khò khè, cần giữ bình tĩnh và đưa đến cơ sở y tế gần nhất. Ngược lại, nếu trẻ không thở được, tím tái hoặc mất ý thức thì phải sơ cứu ngay.

Với trẻ nhỏ, có thể dùng kỹ thuật vỗ lưng - ấn ngực để tạo áp lực đẩy dị vật ra, tuyệt đối không vỗ hay lắc trẻ một cách tùy tiện. Với trẻ lớn, thao tác Heimlich được áp dụng: Người hỗ trợ đứng phía sau, vòng tay ôm eo và ấn mạnh vào vùng thượng vị trẻ theo hướng từ dưới lên. Tất cả thao tác này chỉ nên thực hiện khi cần thiết và đúng kỹ thuật (có thể tham khảo video từ các nguồn uy tín).

BS Kim Lý cảnh báo tiêu chảy cấp nếu không xử trí sớm có thể gây mất nước, rối loạn điện giải, thậm chí suy thận cấp, sốc nhiễm trùng. Ngay khi trẻ có dấu hiệu tiêu chảy, cha mẹ nên bù nước và điện giải càng sớm càng tốt. Oresol (ORS) là lựa chọn ưu tiên; nếu không, có thể dùng nước dừa, cháo loãng hay các dung dịch bán sẵn như Bioflor, Hydrite... Tránh sai lầm phổ biến là kiêng ăn khi trẻ bị tiêu chảy.

Thực tế, trẻ vẫn cần ăn uống bình thường để không bị suy dinh dưỡng, chỉ nên tránh đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ. Có thể bổ sung men vi sinh để hỗ trợ hệ tiêu hóa. Quan trọng hơn cả, phụ huynh cần theo dõi dấu hiệu nguy hiểm như: tiêu chảy ra máu, sốt cao, đau bụng dữ dội, bé lừ đừ, mất tỉnh táo... Khi thấy những biểu hiện này, cần đưa trẻ đi khám ngay.

Mùa hè cũng là dịp trẻ được đi chơi xa. Phụ huynh lưu ý nên mang theo thuốc thiết yếu như Oresol, men tiêu hóa, thuốc hạ sốt...; chỉ nên ăn uống ở nơi uy tín. Nếu du lịch đến khu vực có nguy cơ cao, nên tiêm vắc-xin phòng tả, thương hàn ít nhất 2 tuần trước chuyến đi để bảo vệ trẻ tốt hơn.

"Không nên xem thường các dấu hiệu sốt, kể cả trong ngày đầu. Nếu trẻ sốt cao, uống thuốc mà không hạ hoặc có biểu hiện như nôn ói, môi tái, mệt lả..., cần đưa đến bệnh viện ngay" - BS Phương nhấn mạnh.

Hải Yến - Hồng Đào