Tại sao Hội nghị thượng đỉnh về Ukraine khiến phương Tây thất vọng?

Các đại biểu tham dự Hội nghị thượng đỉnh ở Thụy Sĩ.

Theo RIA, các nước đang phát triển đã bác bỏ tối hậu thư mới nhất của NATO gửi tới Moscow vì Nga không được mời tham dự hội nghị thượng đỉnh 'hòa bình' ở Thụy Sĩ.

Hội nghị thượng đỉnh Ukraine được quảng cáo rộng rãi diễn ra từ ngày 15 đến 16 tháng 6 tại Burgenstock, Thụy Sĩ. Mặc dù có hơn 160 quốc gia được mời nhưng chỉ có 91 quốc gia tham gia.

Sự vắng mặt của các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Brazil, những quốc gia từ chối tham dự vì chỉ có một bên trong cuộc xung đột có mặt tại cuộc họp, là điều đáng chú ý.

Trong số 91 người tham gia, chỉ có 80 người đồng ý ký thông cáo cuối cùng, trong đó Ấn Độ, Ả Rập Saudi, Nam Phi, Brazil, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Indonesia, Armenia, Thái Lan và Mexico từ chối xác nhận tuyên bố này.

Tại sao các nước đang phát triển từ chối ký Thông cáo?

Tiến sĩ Anuradha Chenoy, giáo sư đã nghỉ hưu của Trung tâm Nghiên cứu Nga và Trung Á tại Đại học Jawaharlal Nehru, nói: "Quyết định của Ấn Độ không ký thông cáo cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh hòa bình Thụy Sĩ không có gì đáng ngạc nhiên".

Học giả Chenoy nói thêm: "Ấn Độ đã chứng minh một cách chính xác rằng một hội nghị thượng đỉnh hòa bình sẽ không có ý nghĩa gì nếu các bên đối lập không có mặt.

Bằng cách không mời Nga dự hội nghị thượng đỉnh, Thụy Sĩ đã thể hiện ý định đưa ra yêu cầu đơn phương hơn là kêu gọi đàm phán hòa bình".

Tổng thống Brazil Lula da Silva không tham dự hội nghị thượng đỉnh mà cử đại diện tham gia với tư cách quan sát viên.

Tiến sĩ Vinicius Vieira, cộng tác viên nghiên cứu về quan hệ quốc tế tại Đại học Sao Paulo và là Phó Giáo sư tại Đại học Sao Paulo, giải thích:

"Vì Nga không được mời, vì lý do ngoại giao Brazil và đối với Tổng thống Lula, nên Brazil tham gia cuộc họp đó cũng chẳng ích gì. Đó là lý do tại sao Brazil không ký thông cáo cuối cùng".

Nam Phi từ chối ký văn bản vì lý do tương tự, theo Giáo sư Fulufhelo Netswera, trưởng khoa điều hành Khoa Khoa học Quản lý tại Đại học Công nghệ Durban ở Nam Phi.

Ahmed Al Ibrahim, chuyên gia quan hệ Saudi-Mỹ có trụ sở tại Riyadh và là nhà phân tích chính trị giải thích, quyết định của Ả Rập Saudi không ủng hộ tuyên bố này là do sự kết hợp của ba yếu tố chính:

- Ả Rập Saudi thường đặt mục tiêu duy trì lập trường trung lập để giữ gìn mối quan hệ ngoại giao

- Mối quan hệ kinh tế quan trọng của vương quốc này với Nga, đặc biệt là thông qua OPEC+, có thể đã ảnh hưởng đến quyết định tránh gây nguy hiểm cho các mối quan hệ này.

- Ả Rập Saudi tập trung vào sự ổn định khu vực và lợi ích chiến lược của mình thay vì vướng vào một cuộc xung đột ở châu Âu.

Đề xuất hòa bình của Tổng thống Putin đưa ra con đường hòa giải nhanh hơn

Một ngày trước khi hội nghị thượng đỉnh ở Thụy Sĩ bắt đầu, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nêu đề xuất hòa bình của riêng mình với Ukraine.

Ông Putin cho biết Ukraine phải rút quân khỏi toàn bộ vùng Donbass, Zaporozhye và Kherson, những khu vực đã bỏ phiếu gia nhập Nga và từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO trước khi các cuộc đàm phán hòa bình có thể bắt đầu.

"Thông điệp và tuyên bố của Tổng thống Putin về đề xuất hòa bình của ông là rất quan trọng và mang tính hòa giải. Nó mang lại một cơ hội công bằng khác cho hòa bình ở châu Âu", học giả Chenoy nói và cho biết thêm rằng phương Tây rõ ràng không muốn chấm dứt cuộc chiến ủy nhiệm chống lại Nga ở Ukraine.

Đề nghị giải quyết đầu tiên của Moscow đã được các phái đoàn Nga và Ukraine thảo luận vào tháng 3 năm 2022 cho đến khi Thủ tướng Anh Boris Johnson và các đồng minh NATO của ông làm chệch hướng nó.

Học giả này cho biết: "Rõ ràng là tập thể phương Tây do Mỹ dẫn đầu đang chuẩn bị cho sự leo thang trong cuộc chiến ủy nhiệm chống lại Nga. Phương Tây biết rõ rằng Nga đang chiến thắng trong cuộc chiến này".

Chenoy chỉ ra: "Đồng thời, mục tiêu của phương Tây vẫn là làm suy yếu và kiềm chế Nga cũng như thay đổi chế độ. Họ coi thất bại của Ukraine là một mối đe dọa hiện hữu, vì điều đó sẽ làm suy yếu NATO".

Theo chuyên gia Al Ibrahim, đề xuất của Tổng thống Putin đưa ra một khuôn khổ thay thế cho các cuộc đàm phán hòa bình mà một số quốc gia có thể thấy cân bằng hơn so với cách tiếp cận của hội nghị thượng đỉnh ở Thụy Sĩ.

Nhà phân tích có trụ sở tại Riyadh nhấn mạnh: "Nhiều quốc gia có thể coi đề xuất của ông Putin là con đường nhanh hơn dẫn đến ổn định khu vực, giảm tác động lan tỏa của xung đột đối với các vấn đề toàn cầu như an ninh lương thực và giá năng lượng".

Nam bán cầu muốn đối thoại

Các chuyên gia của thông tấn Nga đồng tình rằng hội nghị thượng đỉnh Thụy Sĩ đã chứng minh rằng miền Nam bán cầu có tiếng nói riêng và phương Tây không thể ép buộc họ phải phục tùng như thời thuộc địa.

Giáo sư Netswera nói: "Lịch sử của Nam bán cầu bị khuất phục trước nhiều hành động tàn bạo của các cường quốc thực dân trước đây, cả ở Châu Phi và Đông Nam Á".

Ông lưu ý: "Bất cứ nơi nào xảy ra chiến tranh trên toàn cầu, luôn có bàn tay vô hình từ phía Bắc bán cầu và các quốc gia phía Nam bán cầu vô cùng bất bình trước động lực quyền lực không thuận lợi cho điều kiện, sự phát triển của họ".

Theo Vinicius Vieira, miền Nam toàn cầu không còn coi phương Tây là nhà môi giới hòa bình hợp pháp, đặc biệt là với cách tiếp cận công khai một chiều của hội nghị thượng đỉnh Thụy Sĩ đối với cuộc xung đột Ukraine.

Vieira kết luận: "Điều mà Nam bán cầu muốn là đối thoại. Đối thoại về biến đổi khí hậu, đối thoại để biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn để sống, để dập tắt xung đột".

Kiên Bùi