Tại sao lao động di cư đang rời bỏ Nga để hồi hương?

Từng thu hút hàng triệu lao động từ Trung Á và Ukraine, Nga nay chứng kiến với sự suy giảm di cư lớn. Điều gì đang thực sự diễn ra? Ảnh: TASS

Bình luận với cổng phân tích tin tức News.az (Azerbaijan) ngày 5/9, nhà phân tích quân sự và chính trị Vladimir Bekish, chuyên gia trong lĩnh vực an ninh chiến lược, cho rằng trong nhiều thập kỷ, Nga luôn là điểm đến chính của hàng triệu lao động di cư từ khắp không gian hậu Xô Viết. Đây được coi là "miền đất hứa" cho những ai tìm kiếm cơ hội việc làm và thu nhập tốt hơn. Tuy nhiên, một sự thay đổi đáng chú ý đang diễn ra, khi các số liệu thống kê hiện đại cho thấy một làn sóng hồi hương mạnh mẽ. Dòng chảy di cư từng một chiều nay đang đảo ngược, đặt ra những câu hỏi quan trọng về kinh tế và chính sách, không chỉ ở Nga mà còn ở các quốc gia láng giềng.

Chuyên gia Bekish cho rằng, di cư lao động là một hiện tượng toàn cầu, nơi người dân rời bỏ quê hương vì không thể tìm được một công việc tử tế với mức lương xứng đáng, hoặc vì lý do an toàn. "Nhiều người tìm kiếm việc làm ở những nơi có cuộc sống thoải mái và hiện đại hơn, nhất là ở những quốc gia có dân số rất đông, nơi số lượng người vượt quá số lượng việc làm hiện có", ông Bekish chia sẻ với News.Az. Trong bối cảnh đó, Nga, với nền kinh tế lớn và nhu cầu lao động cao, đã trở thành điểm đến lý tưởng cho người lao động di cư, đặc biệt là trong 10-15 năm qua.

Tuy nhiên, bức tranh đã thay đổi đáng kể trong những năm gần đây. Thống kê cho thấy, nếu như vào năm 2013-2014, Nga có khoảng 6 đến 7 triệu người lao động di cư, thì ngày nay con số đó đã giảm gần một nửa, chỉ còn khoảng 3 đến 3,5 triệu. Sự suy giảm này diễn ra đều đặn kể từ năm 2015. Các chuyên gia chỉ ra một số nguyên nhân chính cho sự thay đổi này.

Nguyên nhân hàng đầu được nhắc đến là sự mất giá mạnh của đồng rúp Nga so với đồng đô la Mỹ kể từ năm 2014. Đối với những người lao động di cư với mục tiêu gửi tiền về nhà, giá trị của khoản kiều hối đã giảm đi đáng kể, khiến công việc ở Nga trở nên kém hấp dẫn hơn về mặt tài chính. Bên cạnh đó, việc Nga thắt chặt luật di cư trong vài năm qua cũng đóng vai trò quan trọng. Quá trình gia nhập thị trường lao động ngày càng phức tạp và tốn kém hơn. Chi phí xin giấy tờ, giấy phép và bằng sáng chế lao động đã tăng mạnh, khiến việc làm hợp pháp trở nên khó tiếp cận hơn, buộc nhiều người phải tìm kiếm cơ hội ở nơi khác.

Theo dữ liệu từ Cơ quan Thống kê Nga Rosstat công bố vào cuối năm 2024, phần lớn người di cư đến Nga là từ Tajikistan (31%), Kyrgyzstan (10%) và Ukraine (9%). Mặc dù vậy, truyền thông Tajikistan vẫn thường xuyên đưa tin rằng nhiều công dân của họ làm việc tại Nga phải đối mặt với điều kiện làm việc khó khăn, khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe hạn chế và nhiều thách thức khác, làm giảm đáng kể sức hấp dẫn của Nga đối với lao động di cư.

Đáng chú ý là những số liệu có vẻ mâu thuẫn được Rosstat báo cáo vào năm 2024: Nga đã chứng kiến mức tăng nhập cư là khoảng 568.500 người, con số cao nhất kể từ năm 1995. Theo cơ quan này, 4,081 triệu người nước ngoài đã nhập cảnh, trong khi 3,513 triệu người rời đi.

Tiến sĩ Olga Chudinovskikh, Giám đốc Trung tâm Chính sách Di cư, Trường Kinh tế Cao cấp Moskva bình luận: “Còn quá sớm để nói liệu số liệu thống kê do Rosstat công bố có phản ánh đúng tình hình thực tế hay không", đồng thời không khuyến nghị đưa ra những khẳng định về một làn sóng di cư chưa từng có cho đến khi có lời giải thích chính thức từ Rosstat. Một lời giải thích khả dĩ là việc Rosstat chuyển sang hệ thống điện tử mới để theo dõi dòng di cư, và những trục trặc kỹ thuật trong quá trình tinh chỉnh đã dẫn đến sai lệch thống kê.

Tuy nhiên, có một điều rõ ràng: một lượng lớn người di cư đang rời khỏi Nga và trở về nhà. Xu hướng này dường như đang lan rộng khắp khu vực. Chỉ vài ngày trước, Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev tuyên bố rằng kể từ đầu năm nay, khoảng 700.000 người lao động di cư đã trở về Uzbekistan. Theo ông Mirziyoyev, sự gia tăng đột biến về số lượng công nhân hồi hương này có liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các cải cách kinh tế quy mô lớn, tạo ra việc làm mới và cải thiện tổng thể môi trường kinh doanh trong nước.

Đây chắc chắn là một diễn biến quan trọng đối với Uzbekistan. Sự hồi hương hàng loạt của người lao động di cư có thể được coi là dấu hiệu của những thay đổi tích cực, phản ánh sự tiến bộ của nước này trong việc củng cố nền kinh tế và tạo cơ hội cho người dân trong nước. Đối với nhà nước, điều này không chỉ đồng nghĩa với sự phát triển của thị trường lao động nội địa mà còn là cơ hội tận dụng các kỹ năng, kinh nghiệm và nguồn lực mà người lao động di cư hồi hương đã tích lũy được ở nước ngoài.

Tuy nhiên, chính phủ Uzbekistan đang đối mặt với một thách thức mới: đảm bảo những người này có thể tái hòa nhập thành công vào xã hội và có được việc làm ổn định tại quê nhà. Nếu làm được điều này, nó có thể giúp ngăn chặn làn sóng di cư mới trong tương lai, biến những gì từng là vấn đề nan giải thành động lực mạnh mẽ cho sự phát triển quốc gia.

Tóm lại, nhà phân tích Bekish cho rằng, sự suy giảm số lượng người di cư tại Nga là một xu hướng rõ ràng, bắt nguồn từ các yếu tố kinh tế và chính sách. Dù số liệu chính thức của Nga có thể chưa được cập nhật, nhưng thực tế về việc người lao động đang hồi hương, đặc biệt là tại Uzbekistan, là không thể phủ nhận. Dòng chảy đảo ngược này cho thấy rằng việc cải thiện điều kiện kinh tế và tạo ra cơ hội việc làm tại chính quê hương có thể là lời giải hiệu quả nhất cho bài toán di cư lao động.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc