Tại sao trọng lượng cơ thể bạn buổi tối lại nặng hơn buổi sáng?

Ảnh minh họa. (Nguồn: iStock)

Nếu bạn thấy con số trên chiếc cân buổi sáng khác hẳn buổi tối, đừng quá lo lắng. Trọng lượng cơ thể con người vốn không cố định. Các chuyên gia cho biết cân nặng của người trưởng thành có thể dao động tới 2,5-3kg trong một ngày, tùy thuộc vào chế độ ăn, lượng nước nạp vào, hoạt động thể chất hay cả giấc ngủ.

Hiểu rõ những yếu tố khiến cân nặng lên xuống sẽ giúp bạn đánh giá sức khỏe thực chất, thay vì quá bận tâm đến từng con số trên chiếc cân.

Chế độ ăn uống

Sự thay đổi cân nặng hàng ngày thường bắt nguồn từ việc năng lượng nạp vào - năng lượng tiêu hao không ổn định. Khi bạn ăn nhiều hơn lượng calo cơ thể đốt cháy, cân nặng có thể tăng lên ngay lập tức, dù chỉ trong một bữa “vượt rào.”

Ngược lại, một chế độ ăn cân bằng, đầy đủ protein, chất xơ, nước và rau xanh giúp cơ thể duy trì trọng lượng ổn định hơn. Tuy nhiên, việc giữ nhịp ăn uống đều đặn, không ăn quá khuya, không bỏ bữa lại là thử thách đối với nhiều người - đặc biệt khi bạn căng thẳng hoặc thiếu ngủ.

Muối và tinh bột

Những món ăn mặn, thực phẩm nhiều tinh bột hay chế biến sẵn là nguyên nhân phổ biến khiến cân nặng “nhảy số” chỉ sau một bữa ăn. Natri trong muối và carbohydrate khiến cơ thể giữ lại nước, gây đầy bụng và tăng trọng lượng tạm thời.

Bạn có thể giảm hiện tượng này bằng cách cắt giảm đồ ăn nhanh, snack, thức ăn đóng hộp và tăng cường thực phẩm giàu kali và magie như chuối, bơ, rau lá xanh hoặc các loại hạt. Hai khoáng chất này giúp cân bằng lượng natri, từ đó giảm giữ nước tự nhiên.

Đồ ăn nhanh nhiều muối và tinh bột sẽ khiến cơ thể giữ nước và tăng trọng lượng tạm thời. (Ảnh: iStock)

Thực tế, mọi thứ bạn ăn hoặc uống đều có khối lượng. Ngay cả một cốc nước 240ml cũng có thể làm bạn tăng 0,24kg - nhưng đó chỉ là tạm thời. Thực phẩm lành mạnh như rau củ, salad hoặc nước lọc sẽ nhanh chóng được hấp thu và đào thải, giúp cơ thể cân bằng nhanh hơn.

Thời điểm và cách cân

Nếu bạn muốn theo dõi cân nặng chính xác, hãy cân vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, trước khi ăn hoặc uống. Đây là thời điểm cơ thể “nhẹ” nhất trong ngày vì đã trải qua quá trình tiêu hóa và bài tiết tự nhiên.

Bạn vẫn có thể cân vào thời điểm khác, nhưng nên duy trì một khung giờ cố định và cùng một chiếc cân để đảm bảo tính so sánh. Ngoài ra, việc đo thêm vòng eo, bắp tay, đùi cũng giúp bạn hiểu rõ hơn sự thay đổi của cơ thể, thay vì chỉ dựa vào con số cân nặng.

Thói quen luyện tập

Tập thể dục giúp đốt cháy calo, tăng cơ và cải thiện trao đổi chất - nhưng cũng khiến cân nặng dao động tạm thời. Lý do là khi tập, cơ thể mất nước qua mồ hôi, trong khi khối cơ mới hình thành lại nặng hơn mỡ.

Nếu bạn mới bắt đầu tập, có thể sẽ thấy cân nặng tăng nhẹ do cơ phát triển, nhưng đó là dấu hiệu tích cực. Nước trong cơ thể không chứa calo, vì vậy đừng lo nếu thấy “nặng” hơn sau khi uống đủ nước - đây là điều cần thiết để duy trì sức khỏe và hỗ trợ quá trình trao đổi chất.

Ảnh hưởng của thuốc

Một số loại thuốc có thể khiến bạn tăng hoặc giảm cân ngoài ý muốn. Các thuốc như steroid, kháng histamin, thuốc chống trầm cảm, thuốc động kinh hoặc insulin có thể làm cơ thể giữ nước, tăng cảm giác thèm ăn hoặc thay đổi quá trình chuyển hóa năng lượng.

(Ảnh: iStock)

Nếu nhận thấy cân nặng biến động bất thường trong khi đang điều trị, đừng tự ý dừng thuốc. Hãy trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc chọn phương án thay thế an toàn hơn.

Uống quá nhiều hoặc quá ít nước

Một lít nước tương đương khoảng 1kg trọng lượng. Nếu bạn uống nhiều nước trong thời gian ngắn mà chưa kịp đào thải, cân nặng sẽ tăng ngay lập tức. Tuy nhiên, về lâu dài, uống đủ nước lại giúp cơ thể đào thải muối và độc tố, hỗ trợ giảm cân tự nhiên.

Ngược lại, nếu bạn uống quá ít nước, cơ thể sẽ tự giữ nước để bù đắp, dẫn đến cảm giác nặng nề và đầy bụng. Hãy duy trì lượng nước phù hợp với thể trạng - khoảng 30-35ml/kg cân nặng mỗi ngày.

Càphê, rượu và muối - những “tác nhân” giữ nước

Caffeine trong cà phê có thể giúp đốt calo nhẹ và giảm cảm giác thèm ăn, nhưng nếu bạn thêm nhiều đường, sữa hoặc siro, tác dụng này sẽ mất đi.

Rượu thì ngược lại: nó làm chậm quá trình tiêu hóa và khiến cơ thể giữ nước. Ngoài ra, rượu chứa lượng calo đáng kể - một ly vang nhỏ có thể tương đương với một bát cơm trắng.

Muối cũng ảnh hưởng mạnh đến trọng lượng, không chỉ do giữ nước mà còn vì những thực phẩm mặn thường đi kèm chất béo và calo cao như fastfood, mì ăn liền hay đồ chiên rán.

Chu kỳ kinh nguyệt và hormone

Ở phụ nữ, sự dao động nội tiết trong chu kỳ kinh nguyệt khiến cơ thể giữ nước nhiều hơn, đặc biệt trong những ngày đầu kỳ. Cân nặng có thể tăng nhẹ 0,5-1kg và trở lại bình thường sau vài ngày.

Sự thay đổi này là hoàn toàn tự nhiên và không phản ánh lượng mỡ thật của cơ thể, vì vậy bạn không cần quá lo lắng hay cố gắng ăn kiêng cực đoan trong giai đoạn này.

Giấc ngủ và căng thẳng

Giấc ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm có thể khiến hormone ghrelin (hormone đói) tăng, trong khi leptin (hormone no) giảm - làm bạn thèm ăn và dễ tăng cân.

Thức khuya khiến bạn đói bụng và ăn đêm. (Ảnh: iStock)

Căng thẳng kéo dài cũng kích thích cơ thể tiết cortisol, khiến bạn dễ tìm đến đồ ngọt, đồ chiên để “giải tỏa.” Hãy cố gắng duy trì giấc ngủ đủ, thiền nhẹ hoặc đi bộ buổi tối để cân bằng cảm xúc - đây là “liều thuốc” giảm dao động cân nặng hiệu quả hơn bất kỳ chế độ ăn nào.

Tuổi tác và sức khỏe tổng thể

Khi tuổi tăng, cơ bắp giảm dần, tốc độ trao đổi chất chậm lại, khiến cân nặng dễ tăng dù bạn ăn uống không đổi. Ở giai đoạn mãn kinh hoặc sau tuổi 60, sự thay đổi hormone còn khiến quá trình hấp thu, tiêu hóa và cảm giác thèm ăn khác trước.

Ngoài ra, các bệnh lý như suy giáp, hội chứng Cushing hay buồng trứng đa nang (PCOS) cũng có thể gây tăng cân, trong khi tiểu đường hoặc bệnh Crohn lại khiến sụt cân nhanh. Nếu cân nặng thay đổi bất thường kèm triệu chứng mệt mỏi, rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt hay tiêu hóa - hãy đi khám để tìm nguyên nhân chính xác.

Tăng hay giảm 1-2kg trong ngày hoàn toàn bình thường. Cân nặng chỉ là kết quả tạm thời của hàng loạt quá trình sinh học - từ ăn uống, vận động đến nội tiết và giấc ngủ.

Thay vì quá lo lắng trước những con số dao động, hãy tập trung vào cảm giác cơ thể, mức năng lượng, và thói quen sinh hoạt. Khi bạn ăn lành mạnh, ngủ đủ giấc và vận động đều đặn, cân nặng của bạn sẽ ổn định./.

(Vietnam+)