Tại sao Trung Quốc có ít lựa chọn trả đũa lệnh cấm của Mỹ với TikTok

Mỹ liên tục ra các lệnh trừng phạt các công ty công nghệ của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh hầu như không có phản ứng nào đáng kể - Ảnh: Getty

Ngoài các mối đe dọa chính thức và việc thiết lập một danh sách thực thể mang tính biểu tượng của mình, Trung Quốc không đưa ra bất kỳ hành động quan trọng nào. Đó là bởi vì khi phải trả đũa siêu cường công nghệ tuyệt đối của thế giới, các lựa chọn của Trung Quốc là hạn chế và không đầy đủ.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ thành công trong việc duy trì vị thế bá chủ công nghệ của mình trong dài hạn.

Thực ra, khi nói đến khả năng trả đũa, Bắc Kinh có thể lựa chọn làm tổn thương các công ty công nghệ Mỹ, như nhắm vào những người khổng lồ như Apple, Intel, Qualcomm, Micron Technology, Broadcom và Boeing.

Đây là những công ty Hoa Kỳ đang có doanh số bán hàng lớn nhất ở Trung Quốc. Và khi doanh số bán hàng của Trung Quốc tương quan với doanh số bán hàng toàn cầu, thì Qualcomm, Broadcom và Micron Technology là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất, bởi bất kỳ hành động nào của Trung Quốc đều có thể gây nhiều thiệt hại nhất.

Vấn đề là, những con chip của các công ty bán dẫn này rất cần thiết cho lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc. Cấm họ sẽ chỉ khiến các công ty Trung Quốc bị tổn thương nhiều hơn.

Trong một số trường hợp, cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã làm ảnh hưởng đến sự phụ thuộc của các công ty Mỹ vào doanh thu từ Trung Quốc.

Doanh thu của Boeing từ Trung Quốc giảm từ 12 tỷ USD năm 2017 xuống còn 5,7 tỷ USD vào năm 2019, trong khi tỷ lệ doanh thu từ Trung Quốc giảm từ 13% xuống 7% doanh thu toàn cầu, mặc dù vụ bê bối Boeing 737 Max cũng có thể góp phần làm giảm mạnh.

Doanh thu của Qualcomm tại Trung Quốc giảm từ 14,6 tỷ USD năm 2017 xuống 11,6 tỷ USD vào năm 2019, trong khi tỷ lệ này giảm từ 66% xuống 48%. Và doanh số bán hàng tại Trung Quốc của Apple đã giảm từ 59 tỷ USD và 25% doanh thu toàn cầu vào thời điểm đỉnh cao vào năm 2015, xuống còn 44 tỷ USD và 17% vào năm 2019.

Những xu hướng như vậy làm giảm khả năng gây thiệt hại của Trung Quốc đối với các công ty Mỹ.

Đối với Apple - viên ngọc quý trên vương miện công nghệ của Mỹ và công ty thường được nhắc đến nhiều nhất như một mục tiêu có thể bị trừng phạt của Trung Quốc - một lần nữa Trung Quốc cần phải cực kỳ thận trọng, vì bất kỳ hành động nào chống lại Apple đều có thể kích hoạt thêm đòn trả đũa từ Mỹ.

Hệ điều hành Windows của Microsoft chiếm 82% thị phần tại Trung Quốc vào năm 2019 - Ảnh: Imaginechina/AP

Tương tự như vai trò nền tảng của đồng đô la trong hệ thống tài chính toàn cầu, Mỹ là nền tảng của internet toàn cầu ngày nay. Mỹ có bất kỳ số lượng vũ khí "hạt nhân" nào trong kho vũ khí của mình, ngoài chất bán dẫn có thể phá hủy toàn bộ hệ thống kỹ thuật số của Trung Quốc.

Ví dụ, việc cấm các thực thể Trung Quốc sử dụng hệ điều hành của Mỹ sẽ làm tê liệt các thiết bị công nghệ của Trung Quốc, trong đó hệ điều hành Windows của Microsoft chiếm 82% thị phần tại Trung Quốc vào năm 2019.

Mặc dù có các nhà phát triển trong nước đang chạy đua để tạo ra phần mềm thay thế và các lựa chọn thay thế như hệ điều hành Linux mã nguồn mở, Trung Quốc sẽ mất thời gian để làm cho chúng khả thi.

Hoa Kỳ cũng có thể ngắt kết nối Trung Quốc khỏi internet toàn cầu vì họ được ủy quyền kiểm soát hiệu quả tên miền trên toàn thế giới từ ICANN, công ty quản lý nhật ký internet toàn cầu chỉ định và khớp các tên miền với địa chỉ IP.

Những động thái tự chuốc lấy thất bại này vẫn khó xảy ra, nhưng chắc chắn là một phần trong suy nghĩ của Bắc Kinh và Washington.

Sự thật đơn giản là Trung Quốc đi sau trong lĩnh vực công nghệ và vẫn tụt hậu trong hầu hết các lĩnh vực, từ chip và robot, sản xuất máy bay và dược phẩm.

Có một số ngoại lệ, chẳng hạn như Huawei dẫn đầu thế hệ thứ năm hoặc 5G, bằng sáng chế liên quan đến công nghệ. Nhưng ngay cả trong trí tuệ nhân tạo, bao gồm cả công nghệ giám sát và nhận dạng khuôn mặt, việc khẳng định sức mạnh dẫn đầu của Trung Quốc dựa trên quy mô thương mại hóa, tài liệu nghiên cứu và vốn đầu tư hiện nay là sai lầm.

Chỉ cần đặt câu hỏi theo cách này: có công ty công nghệ Trung Quốc nào mà không có công ty công nghệ Mỹ hỗ trợ hoặc hợp tác, liệu tồn tại được không? Câu trả lời là không.

Trung Quốc kiềm chế, Mỹ

Vậy, điều đó có nghĩa là Trung Quốc phải nhận thất bại? Những gì mà phản ứng của Bắc Kinh cho đến nay cho thấy rằng, họ lựa chọn sự “im lặng” cho đến cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 11.

Điều này dựa trên quan điểm rằng, lập trường hung hăng của Tổng thống Donald Trump đối với Trung Quốc là nhằm chuyển sự chú ý khỏi cuộc khủng hoảng bởi đại dịch trong nước, để nhắm đến hành động của ông.

Cuộc chiến công nghệ tiếp tục leo thang có thể khiến mạng internet thế giới bị tách đôi, một bên do Trung Quốc dẫn đầu và bên kia do Mỹ dẫn đầu - Ảnh: LightRocket/Getty Images

Trong khi Trung Quốc đang học cách khiêm tốn hơn trong thời gian này – cần lưu ý rằng không cần những lời có cánh ca ngợi cho những chiến lược như "Made In China 2025" - thì Bắc Kinh đang âm thầm xây dựng con đường riêng của mình, để sẵn sàng cho kịch bản sự phân đôi hệ thống mạng internet (Splinternet), một do Mỹ và mạng kia do Trung Quốc dẫn đầu.

Các dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị cho một cuộc chiến công nghệ toàn diện như vậy, khi mà các cơ quan chính phủ được chỉ thị phải thay thế tất cả máy tính chạy phần mềm và hệ điều hành không phải của Trung Quốc trong vòng ba năm tới.

Mùa hè năm ngoái, hai đơn vị Trung Quốc đã được giao nhiệm vụ thiết lập các máy chủ nhân bản gốc tên miền để đảm bảo rằng Internet ở Trung Quốc vẫn có thể hoạt động trong trường hợp có bất kỳ cú sốc nào từ bên ngoài. Chưa kể đến thực tế là vốn và nguồn lực khổng lồ đang được đổ vào việc xây dựng toàn bộ chuỗi công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc.

Nếu cuộc xung đột công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục trở nên tồi tệ, tất cả chúng ta phải suy nghĩ về một mạng internet toàn cầu bị phá vỡ. Và bởi vì Trung Quốc có nền tảng, tài năng, nguồn lực và thậm chí cả các đồng minh để bắt kịp dần dần bằng cách xây dựng, mở rộng hệ sinh thái của riêng mình và cuối cùng thách thức quyền bá chủ công nghệ của Hoa Kỳ.

Thế nên, một cuộc chiến công nghệ leo thang với Trung Quốc không phải là lợi ích lâu dài của Washington.