Taliban ẩu đả ngay trong dinh tổng thống vì tranh giành quyền lực

Một nguồn tin Taliban ngày 14/9 cho biết, đồng sáng lập nhóm Abdul Ghani Baradar và Khalil ur-Rahman Haqqani, bộ trưởng lâm thời phụ trách người tị nạn, người có sức ảnh hưởng lớn trong Mạng lưới Haqqani (nhánh vũ trang quan trọng trong Taliban), tranh cãi gay gắt trong khi các cấp dưới lao vào ẩu đả.

Một thành viên Taliban cấp cao ở Qatar và một nguồn tin khác cũng đồng thời xác nhận tranh cãi giữa các lãnh đạo nhóm nổ ra hồi cuối tuần trước.

Các nguồn tin cho biết, nguyên nhân của vụ cãi cọ là việc ông Baradar, không hài lòng với cấu trúc chính phủ lâm thời.

Cuộc tranh cãi được cho bắt đầu từ chia rẽ quanh việc thành viên Taliban nào cần được ghi công sau khi nhóm kiểm soát Afghanistan.

Ông Baradar cho rằng, những người tham gia hoạt động ngoại giao như cấp dưới của ông phải được chú ý, trong khi các thành viên Mạng lưới Haqqani và những người ủng hộ nói rằng Taliban giành chiến thắng qua chiến đấu.

Baradar là thủ lĩnh cấp cao của Taliban đầu tiên điện đàm trực tiếp với một tổng thống Mỹ, khi đó là ông Donald Trump. Trước đó, ông cũng đã gặp ngoại trường Mỹ Mike Pompeo để ký thỏa thuận Doha về việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan.

Phó thủ lĩnh Taliban Baradar tin rằng, cần coi trọng nỗ lực ngoại giao của mình và những người khác. Mặt khác ông cũng cho rằng cần phải ôn hòa hơn trong cách điều hành mới tại Afghanistan.

Ngược lại, thành viên mạng lưới Haqqani cho rằng Taliban giành chiến thắng là nhờ hành động quân sự, và họ cũng vẫn muốn tiếp tục cai trị Afghanistan theo sự hà khắc của luật hồi giáo.

Mạng lưới Haqqani liên quan đến một số vụ tấn công bạo lực nhằm vào quân đội Afghanistan và các đồng minh phương Tây những năm qua. Mỹ coi mạng lưới này là tổ chức khủng bố.

Sirajuddin Haqqani, lãnh đạo Mạng lưới Haqqani hiện được sắp đặt vị trí Bộ trưởng Nội vụ lâm thời trong chính phủ do Taliban mới thành lập.

Tin đồn về vụ ẩu đả lan truyền từ cuối tuần trước khi ông Baradar biến mất trước công chúng. Một số người cho rằng phó thủ lĩnh Baradar có thể đã bị bắn chết.

Tuy nhiên, các nguồn tin Taliban cho biết, ông Baradar rời thủ đô Kabul tới thành phố Kandahar sau vụ ẩu đả. Trong đoạn ghi âm được công bố hôm 13/9, ông Baradar cho biết ông đi công tác xa và khẳng định vẫn ổn dù đang ở đâu.

Taliban khẳng định không có tranh cãi hay ẩu đả và Baradar vẫn an toàn, song đưa ra các tuyên bố mâu thuẫn về hoạt động của vị phó thủ lĩnh.

Một phát ngôn viên cho biết, ông Baradar tới Kandahar để gặp thủ lĩnh Taliban Hibatullah Akhundzada, song sau đó lại nói rằng ông này "thấy mệt và muốn nghỉ ngơi một chút".

Tuyên bố của Taliban về ông Baradar bị nhiều người nghi ngờ tính xác thực. Taliban năm 2015 cũng che đậy cái chết của Mohammed Omar, thủ lĩnh đầu tiên của nhóm, trong hơn hai năm và tiếp tục đưa ra các tuyên bố nhân danh Omar trong thời gian này.

Các nguồn tin cho biết ông Baradar dự kiến sẽ trở lại Kabul và xuất hiện trước truyền thông để phủ nhận thông tin về bất cứ cuộc tranh cãi hay vụ ẩu đả nào được cho đã xảy ra.

Riêng thủ lĩnh Taliban Hibatullah Akhundzada thì chưa bao giờ xuất hiện trước công chúng. Akhundzada hiện phụ trách các vấn đề chính trị, quân sự và tôn giáo của Taliban.

Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao lâm thời Amir Khan Muttaqi ngày 14/9 kêu gọi cộng đồng quốc tế tái khởi động viện trợ, nói rằng không nên chính trị hóa hoạt động giúp đỡ Afghanistan.

Taliban đã chính thức công bố thành phần chính phủ mới với Mohammad Hassan Akhund, người đứng đầu Rehbari Shura, cơ quan ra quyết định quyền lực của Taliban, giữ chức Thủ tướng lâm thời, còn phó thủ lĩnh Baradar sẽ là Phó thủ tướng lâm thời.

Ông Akhund, một trong những người sáng lập Taliban được đặt lên vị trí cao nhất trong chính phủ nhằm dung hòa giữa những người ủng hộ Baradar và mạng lưới Haqqani.

Ông Baradar được chỉ định làm cấp phó của Akhund, hai thành viên thuộc mạng lưới Haqqani cũng giữ các vị trí cấp cao.

Vẫn chưa rõ sự sắp xếp này là cố định hay tạm thời. Tuy nhiên, sự thỏa hiệp có thể là phép thử của Taliban đối với năng lực của Akhund trong tư cách người thống nhất phong trào.

Nếu không thống nhất được, nguy cơ Taliban sẽ sụp đổ khi rơi vào vòng xoáy tranh giành quyền lực.

Việt Hùng