Taliban đã thật sự chiếm được Panjshir – Thành trì cuối cùng của quân kháng chiến?

Thung lũng Panjshir

Các báo cáo về cuộc giao tranh vẫn khó phân tích, với những câu chuyện chưa được xác nhận về vi phạm nhân quyền và sự can thiệp của quân đội Pakistan. Các báo cáo rằng Taliban đã vô hiệu hóa các dịch vụ internet trong khu vực làm tăng thêm khó khăn để hiểu thực tế trên mặt đất ở Thung lũng Panjshir.

Hãng tin AP đưa tin hôm 6/9 rằng Taliban tuyên bố đã đánh chiếm tỉnh Panjshir, khu vực miền núi phía Bắc Afghanistan, nơi các bước tiến của các lực lượng xâm lược theo truyền thống đã bị chặn đứng. Cùng ngày, AP đưa tin rằng hàng nghìn chiến binh đã tràn vào tỉnh này, trong khi Al Jazeera đưa tin hôm thứ Ba 7/9 rằng lãnh đạo NRF Ahmad Massoud vẫn chưa nhượng bộ và cuộc chiến vẫn đang diễn ra.

Không thiếu thông tin sai rõ ràng, cho dù cố tình gây hiểu lầm hay vô tình như vậy. Một đài tin tức của Ấn Độ đã cố gắng chuyển tải cảnh quay trò chơi điện tử để nói là một cuộc không kích của Pakistan ở Panjshir. Một đài khác của Ấn Độ đã phát một bức ảnh được cho là thi thể của một thủ lĩnh phe kháng chiến, nhưng nhiều tài khoản mạng xã hội ngay lập tức nguồn của bức ảnh đó ít nhất là năm 2016. Gần chục tài khoản Twitter cho rằng Massoud đã tuyên bố NRF đã đánh đuổi Taliban sau khi giết hàng ngàn chiến binh trong khoảng thời gian 12 giờ, mặc dù không có bất cứ điều gì gần với một trận chiến quy mô như vậy xuất hiện trong các báo cáo từ các tổ chức tin tức có uy tín.

Điều đó nói rằng chúng ta vẫn chưa chắc điều gì đang xảy ra ở Panjshir.

Mohammad Fahim Dashty, phát ngôn viên của NRF và là bạn thân của Massoud, được cho là đã bị giết vào đầu tuần này, không có bằng chứng mâu thuẫn nào được báo cáo bởi các đại diện NRF. Al Jazeera đưa tin về cái chết và cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai đã gửi lời chia buồn qua Twitter.

Ngày càng có nhiều lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân đạo. Taliban kiểm soát các khu vực xung quanh Panjshir, bao gồm cả các đường tiếp tế của nó. Và với xung đột vũ trang chiếm phần lớn diện tích, các tuyên bố rằng thực phẩm và nguồn cung cấp y tế thiếu hụt là rất có thể.

Taliban đã xâm nhập bao xa?

Trong khi Taliban tuyên bố toàn quyền kiểm soát thung lũng Panjshir ở Afghanistan, những người ủng hộ Mặt trận Kháng chiến Quốc gia đã bác bỏ tuyên bố này, nói rằng các chiến binh NRF sẽ tiếp tục chiếm giữ các vị trí chiến lược trong tỉnh.

Tuy nhiên, những hình ảnh và video được các tài khoản ủng hộ Taliban đăng trên các tên miền công cộng đã giúp xác định mức độ xâm phạm của Taliban bên trong thung lũng Panjshir.

Các nhà điều tra phương tiện trực quan trên khắp thế giới đã sử dụng bằng chứng trực quan cùng với hình ảnh vệ tinh nguồn mở và thông tin địa hình để xác định vị trí địa lý những tiến bộ của Taliban.

Một đoạn video được các tài khoản ủng hộ Taliban đăng tải một ngày sau khi lực lượng Mỹ rút khỏi Afghanistan cho thấy lực lượng dân quân Taliban đã chiếm được một vị trí được cho là ở Panjshir.

Nick Waters, một nhà điều tra kỹ thuật số với nền tảng điều tra mã nguồn mở Bellingcat, là người đầu tiên xác định vị trí nơi video được quay.

Các đặc điểm địa hình trong video khớp với địa hình của đèo Khawak gần thung lũng Panjshir.

Một nhà điều tra phương tiện trực quan khác tên là Benjamin đã tập hợp một kho lưu trữ mã nguồn mở của những dữ liệu như vậy để giúp theo dõi bước tiến của Taliban.

Một đoạn video khác được cho là được quay vào ngày 4/9 và được lan truyền trên mạng xã hội cho thấy Taliban đang kiểm soát một con đèo, giám sát quá trình di chuyển của ô tô và xe tải.

Đoạn video được quay tại đèo Salang, nằm cách Panjshir khoảng 30 km về phía tây nam.

Vào ngày 6 tháng 9, nhiều video đã được phát tán bởi các tài khoản ủng hộ Taliban cho thấy sự hiện diện của Taliban bên trong Panjshir.

Những video này và vị trí địa lý của chúng xác nhận sự hiện diện của Taliban tại trung tâm Panjshir cũng như tại Bazarak, thủ phủ của tỉnh Panjshir.

Một trong những đoạn video từ ngày 6/9 cho thấy sự hiện diện của Taliban gần 37 km bên trong Panjshir.

Một video khác từ ngày 6 tháng 9 cho thấy một đoàn xe Taliban và những người có vũ trang trên đường phố. Vị trí địa lý của video này đặt Taliban ít nhất 60 km bên trong Panjshir.

Trong khi các bằng chứng chứng minh sự hiện diện của Taliban bên trong Panjshir, vẫn không có bằng chứng đáng kể nào chứng minh sự kiểm soát của Taliban đối với toàn bộ thung lũng.

Những người ủng hộ NRF nói rằng cuộc giao tranh giữa Taliban và NRF vẫn tiếp diễn và việc Taliban tuyên bố kiểm soát toàn bộ thung lũng là không đúng sự thật.

Video và hình ảnh có sẵn trong miền công cộng không đủ để xác minh độc lập trong số hai yêu cầu.

Taliban sẽ cần một lực lượng lớn hơn để kiểm soát toàn bộ thung lũng so với những gì đã thấy trong các bài đăng trên mạng xã hội cho đến nay.

Một số người ủng hộ NRF cũng tuyên bố rằng họ cũng đang nhận được sự hỗ trợ từ các khu vực khác, bao gồm cả các nhóm Tajik sau khi lãnh đạo NRF Ahmad Massoud đưa ra lời kêu gọi.

Việc Taliban đóng cửa liên lạc hoàn toàn trong khu vực đã đảm bảo rằng thông tin về các hoạt động của NRF vẫn bị chặn khỏi phần còn lại của thế giới.

Hồng Định