Tẩm bổ nhung hươu chớ tùy tiện!

Nhung hươu là bộ phận có giá trị dinh dưỡng cao nhất của hươu, được xếp hàng thứ nhì trong bốn dược liệu thuộc hạng thượng phẩm: sâm, nhung, quế, phụ. Trong y học cổ truyền, nhung hươu có tên thuốc là lộc nhung.

Nhung cưa từ hươu đang sống gọi là nhung cưa; nhung lấy cả phần xương đầu sau khi hươu chết gọi là nhung phạt. Ảnh: Mỹ Trung

Cách dùng lộc nhung hiệu quả

Theo một số tài liệu, trong nhung hươu có khoảng 52,5% protid; 2,5% lipid; 34% muối khoáng; khoảng 25 loại acid amin cần thiết cho cơ thể như glycin, metionin, serin, arginin (giải độc gan), hystidin, lysin, cystein (đẹp da, tóc, móng…), glutamic acid, cholin (bổ thần kinh, não)...; 26 loại nguyên tố vi lượng như đồng, sắt, kẽm, magiê,... Đặc biệt là một chất nội tiết tố có tên gọi lộc nhung tinh và chất điều hòa chức năng tế bào prostaglandin, đóng vai trò chủ chốt trong chống viêm nhiễm, tăng cường hệ miễn dịch cơ thể.

Nhung hươu tính ấm, không độc, có nhiều tác dụng: bổ dưỡng, ích khí, cải thiện suy nhược thần kinh, yếu sinh lý, giúp vết thương mau lành, ăn ngủ tốt, lợi niệu, tạo huyết, bổ tim, tái tạo sụn khớp… Thường dùng chữa các chứng bệnh do thận dương không đủ, suy nhược cơ thể, thiếu máu, xương dễ gãy lâu lành, viêm khớp, đau khớp; người lớn váng đầu, ù tai, đau lưng, mỏi gối, hay đổ mồ hôi…; trẻ em chậm lớn, chậm biết đi…; phụ nữ kinh nguyệt ra nhiều, chảy máu tử cung,…

Muốn dùng lộc nhung hiệu quả, trước tiên cần bảo đảm chế biến đúng phương pháp, nhất là yêu cầu bảo quản vì trong nhung còn máu tươi, thịt và rất nhiều chất bổ dưỡng. Nhung cắt ra từ hươu không phải cứ thế dùng ngay mà phải cạo gọt sạch lông tơ bên ngoài mặt nhung và lớp da cáy, rửa bằng rượu pha với gừng giã nhuyễn.

Sau đó có thể sử dụng theo nhiều cách như: ngâm nguyên chiếc vào rượu để uống theo liều dùng hoặc cho vào bao ni lông kín bỏ trong ngăn đá tủ lạnh ăn dần (nấu cháo, hấp cách thủy với mật ong…) hoặc chế biến bột nhung. Nếu mua nhung hươu làm sẵn, nên chọn nhung tươi đã hút chân không và bảo quản ở nhiệt độ âm 18°C (với thời gian dùng trên bốn tuần) hoặc để ở ngăn đá tủ lạnh (với thời gian dùng dưới bốn tuần). Nhung hươu cần chế biến ngay, vì để lâu sẽ bị thối, hỏng.

Muốn dùng lộc nhung hiệu quả, trước tiên cần bảo đảm chế biến đúng phương pháp. Ảnh: TL

Ai phải kiêng nhung hươu?

Các nghiên cứu y học và hướng dẫn sử dụng nhung, đặc biệt là trên những sản phẩm của New Zealand, đều ghi rõ “Thiếu niên không nên dùng”, bởi nhung có hiệu quả rất tốt trong tăng cường khả năng tình dục nên có thể “kích thích tính dục và làm trẻ phát dục sớm”.

Ngoài ra, người có tiền căn cao huyết áp; hẹp van tim; viêm thận; mắc bệnh truyền nhiễm; đau thắt mạch vành có kèm huyết áp thấp; thiếu máu hay mất máu nhưng nhiệt độ cơ thể cao hơn bình thường; người có độ đông máu cao; người viêm thận nặng hoặc đang tiêu chảy,… cũng nên tránh dùng lộc nhung. Trường hợp dùng cho trẻ nhỏ để trị bệnh, phụ nữ mang thai, cho con bú… phải tham khảo ý kiến thầy thuốc.

Bản thân các thành phần của lộc nhung không gây ngộ độc. Tuy nhiên nếu cơ địa không hợp thì có thể bị nổi mụn hoặc ngứa da, khi đó nên ngưng. Do nhung rất bổ nên dùng lâu và liều cao sẽ làm nứt thịt. Chỉ dùng nhung khi thật cần thiết, đúng chỉ định và ngưng sau 2 - 3 tuần.

Đối với những người không sử dụng được dạng rượu nhung thì uống dạng hoàn, thuốc tễ có chứa bột nhung. Người trên 50 tuổi yếu sinh lý cần tìm nguyên nhân chứ không phải ai cũng dùng lộc nhung được. Đã có nhiều trường hợp tự ý sử dụng lộc nhung và sử dụng tùy tiện không đúng bệnh, không đúng liều khiến toàn thân co giật, động huyết, ngực phát nóng, liên tục đổ mồ hôi trộm... Để rồi khỏe đâu không thấy, chỉ thấy sức khỏe ngày càng suy kiệt, dễ mất mạng.

Cảnh giác nhung hươu giả

Nhung cưa từ hươu đang sống gọi là nhung cưa; nhung lấy cả phần xương đầu sau khi hươu chết gọi là nhung phạt. Có nhiều cách để người ta tạo ra nhung hươu giả. Một số cách đã bị lật tẩy là dùng keo nước xương, nhựa đường... nhỏ lên da nhung của hươu hoặc nai, cừu để làm thành nhung cưa giả hoặc lấy sừng hươu giả và sử dụng keo gắn cố định lên đỉnh đầu dê hay chó đã bỏ da lông, tạo thành nhung phạt giả.

Để tránh mua nhầm lộc nhung giả, nên chọn những thương hiệu uy tín. Nếu là nhung đã cắt thành miếng hình tròn, to nhỏ không đều nhau, có thể để ý cầm thấy tương đối nặng, do cấu thành nhung giả là những chất liệu có tỷ trọng cao hơn chất nhung thật. Cũng vì vậy mà sẽ khó bẻ gãy, mặt cắt có màu nâu tím, không có những lỗ nhỏ li ti dạng tổ ong…

ThS-BS. Võ Thị Thu

(Giảng viên bộ môn đông y, học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam)