Tấm lòng của Bác Hồ với thiếu niên, nhi đồng

Bài thơ Kêu gọi thiếu nhi - bài đầu tiên Bác viết cho thiếu nhi vào năm 1941, trong đó Bác khẳng định:

... Trẻ em như búp trên cành

Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan…

Và với tinh thần lạc quan tin tưởng vào ngày cách mạng thành công, Bác khẳng định một cách chắc chắn:

... Bao giờ đuổi hết Nhật, Tây

Trẻ em ta sẽ là bầy con cưng...

Đặc biệt, trong bài thơ Trẻ chăn trâu viết năm 1942, bên cạnh sự cảm thông chia sẻ nỗi thống khổ cùng các em sống trong điều kiện cùng cực, Bác còn chỉ ra nguyên nhân của sự thống khổ:

... Vì giặc Nhật, giặc Tây tàn bạo

Khiến dân ta nước mất nhà tan

Trẻ em cũng bị cơ hàn xót xa...

Từ xót xa ấy, từ nguyên nhân ấy, Bác đã vận động, giáo dục, giác ngộ các cháu phải hành động:

Vậy nên trẻ em nước ta

Phải đoàn kết lại để mà đấu tranh

Người lớn cứu nước đã đành

Trẻ em cũng góp phần mình một tay.

Tiếp đến, Người kêu gọi các cháu hăng hái, tự nguyện tham gia Hội Nhi đồng cứu quốc, một tổ chức của Mặt trận Việt Minh:

Nhi đồng cứu quốc hội ta

Ấy là lực lượng, ấy là cứu tinh

Ấy là bộ phận Việt Minh

Dân mình khắc cứu dân mình mới xong.

Tình yêu thương của Bác không chỉ là xót xa mà đã trở nên cụ thể, mạnh mẽ và đầy thuyết phục.

Sinh thời, Bác đã chăm lo, dạy dỗ các cháu từ việc nhỏ đến việc lớn: “Các cháu phải chăm ngoan, ở nhà phải nghe lời bố mẹ, đi học phải siêng năng, đối với thầy phải kính trọng, lễ phép, đối với bạn phải đoàn kết thương yêu giúp đỡ lẫn nhau”, “giữ kỷ luật, chớ tự do phóng túng vì tự do phóng túng là không tốt”, “phải biết gắng, gắng giúp đỡ thương binh và gia đình các chiến sĩ”, “phải yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, yêu lao động”, “phải thật thà, dũng cảm”, “việc gì có ích cho kháng chiến, có ích cho Tổ quốc thì các cháu nên gắng sức làm. Tuổi các cháu còn nhỏ. Nhiều công việc nhỏ cộng lại thành công việc to”, “mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập, tự do”,...

Thơ chúc Tết Trung thu là một trong những nét đặc sắc của thơ Bác. Tùy theo điều kiện hoàn cảnh của đất nước mà Bác có thơ chúc Tết Trung thu với
những lời dạy bảo ân cần, chia sẻ, chăm sóc chu đáo phù hợp với tình hình nhiệm vụ cách mạng. Nhân dịp Trung thu năm 1951, khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kỳ của nhân dân ta đi vào giai đoạn phản công, trong niềm vui chung ấy, niềm yêu thương của Bác đối với thiếu niên, nhi đồng đã được bộc lộ bằng vần thơ tha thiết yêu thương:

... Trung thu trăng sáng như gương

Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng

Sau đây Bác viết mấy dòng

Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ nhung…

Tết Trung thu năm 1952 tiếp theo, Bác Hồ lại viết thư gửi tới tất cả các cháu thiếu nhi trong và ngoài nước. Cuối thư, Bác làm thơ, một bài thơ mà tất cả chúng ta đều không thể nào quên:

Ai yêu các nhi đồng

Bằng Bác Hồ Chí Minh

Tính các cháu ngoan ngoãn

Mặt các cháu xinh xinh

Mong các cháu cố gắng

Thi đua học và hành

Tuổi nhỏ làm việc nhỏ

Tùy theo sức của mình

Các cháu hãy xứng đáng

Cháu Bác Hồ Chí Minh.

Tết Trung thu năm 1953, vui sướng về những chiến thắng vang dội của quân, dân cả nước trong sự nghiệp kháng chiến của dân tộc, trong đó có sự đóng góp rất tích cực của trẻ em, Bác lại làm thơ:

Chín tết trung thu

Tám năm kháng chiến

Các cháu khôn lớn

Bác rất vui lòng

Thu này Bác gửi thư chung

Bác hôn các cháu khắp vùng gần xa

Thu này hơn những thu qua

Kháng chiến thắng lợi gấp ba bốn lần...

Và Bác kết luận:

Các cháu vui thay

Bác cũng vui thay

Thu sau so với thu này vui hơn.

Chiến thắng Điện Biên Phủ mở ra cho dân tộc Việt Nam một trang sử mới. Nhưng đất nước vẫn bị chia cắt hai miền.

Người đã đặt niềm tin yêu vào những chủ nhân tương lai của đất nước, rằng: “... Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu…”.

Dù Bác đi xa nhưng những vần thơ của Bác vẫn sống mãi với thời gian, thấm đẫm tình yêu thương bao la của Người đối với các thế hệ mầm non đất nước. Ngày nay, cứ mỗi dịp Quốc tế Thiếu nhi hay Tết Trung thu về, nhớ ơn Bác, toàn thể thiếu niên, nhi đồng Việt Nam nguyện cố gắng học tập, tu dưỡng và rèn luyện thật tốt, trở thành con ngoan, trò giỏi để xứng đáng với danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ” như sinh thời Người hằng mong./.

Ths Nguyễn Thanh Hoàng