Tầm quan trọng của 5 vùng đã sáp nhập vào Nga trong hòa đàm với Ukraine
Giữa lúc giới chức Mỹ tiếp tục có những nỗ lực thúc đẩy Moscow và Kiev thực thi lệnh ngừng bắn, 5 vùng thuộc Ukraine nhưng đã sáp nhập vào Nga trở thành tâm điểm trong đàm phán.
“Thỏa thuận hòa bình là về 5 khu vực này", đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff cho biết trên kênh Fox News hôm 14/4 về bán đảo Crưm đã sáp nhập vào Nga vào năm 2014 cũng như 4 vùng Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk sáp nhập vào Nga sau trưng cầu dân ý vào tháng 10/2022.
Phản ứng sau phát biểu của ông Witkoff, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định, nước này hiện sẵn sàng đàm phán ngừng bắn nhưng sẽ không công nhận 5 khu vực trên thuộc Nga.
Binh sĩ Ukraine tấn công vị trí của quân đội Nga ở vùng Donetsk. Ảnh: New York Times
Trong khi đó, Moscow đã nhiều lần yêu cầu quốc tế công nhận 5 khu vực ở Ukraine đã sáp nhập vào Nga, đồng thời nêu điều kiện binh sĩ Ukraine rút hoàn toàn khỏi các vùng này như một phần của các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng.
Nga đang kiểm soát 20% lãnh thổ Ukraine. Trong đó, theo Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW), Nga kiểm soát 99% vùng Luhansk, 66% Donetsk và 73% diện tích của Zaporizhzhia và Kherson. Các lực lượng Kiev vẫn đang nắm quyền kiểm soát một số địa điểm ở Zaporizhzhia và Kherson, bao gồm cả thủ phủ của những khu vực này.
ISW nhận định, trong ngắn hạn, Nga dường như không thể giành nốt kiểm soát các vị trí còn lại từ tay quân đội Ukraine từ 4 khu vực trên.
Vì sao Crưm, Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk lại quan trọng trong các cuộc hòa đàm? Đối với Ukraine, từ bỏ lãnh thổ là “giới hạn đỏ” mà Kiev sẽ không vượt qua khi thương lượng.
Trong giai đoạn đầu bùng nổ xung đột với Nga, Tổng thống Zelensky nhấn mạnh, bất cứ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải bao gồm khôi phục lại toàn bộ lãnh thổ của Ukraine. Quan điểm này đã có chút thay đổi trong năm nay, khi ông Zelensky cho hay, ông có thể chấp nhận sự kiểm soát tạm thời của Nga ở những khu vực đang nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng Moscow, nhưng Ukraine sẽ không từ bỏ tuyên bố chủ quyền hợp pháp với các vùng đất đó.
Theo cuộc thăm dò dư luận do Trung tâm Razumkov tại Kiev công bố hôm 20/3, chỉ 8% người dân Ukraine ủng hộ quan điểm binh sĩ Ukraine phải rút toàn bộ khỏi Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia để chấm dứt xung đột với nước láng giềng. Chưa tới 5% sẵn sàng công nhận những khu vực này thuộc Nga.
Dù Kiev đã có sự nhượng bộ nhằm đạt thỏa thuận, nhưng Moscow vẫn không có dấu hiệu thỏa hiệp hoặc từ bỏ các yêu cầu đối với quyền sở hữu những khu vực ở Ukraine đã sáp nhập vào Nga. Ngoài ra, Moscow tiếp tục đưa ra các yều cầu với Ukraine như không gia nhập liên minh quân sự NATO và thu hẹp quy mô quân đội. Phía Nga còn yêu cầu Ukraine thay đổi người lãnh đạo đất nước.
Thực tế, các khu vực ở miền đông và nam Ukraine mà Nga đang muốn kiểm soát lâu nay là xương sống trong ngành công nghiệp của Ukraine. Đây là nơi tập trung các nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng cùng cơ sở kỹ thuật liên quan tới hoạt động thương mại toàn cầu trước khi xung đột Nga – Ukraine bùng phát vào tháng 2/2022.
Một lý do khác khiến Nga muốn kiểm soát Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk là những khu vực này tạo ra một cầu đường bộ mang giá trị chiến lược, nối bán đảo Crưm với phần đất liền Nga. Hiện tại, con đường duy nhất nối Crưm với lãnh thổ Nga là qua cầu Kerch hay còn gọi là cầu Crưm, dài 19km. Công trình này từng nhiều lần bị các lực lượng Ukraine nhắm tấn công.
Ngoài ra, việc thâu tóm 5 vùng Crưm, Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk sẽ giúp Nga giành toàn quyền kiểm soát biển Azov, tuyến đường nối quan trọng tới Biển Đen.
Hỏa hoạn xuất hiện trên cầu Crưm sau đòn tấn công của Ukraine. Ảnh: Splash247
Quan điểm của Mỹ
Mỹ vẫn công nhận 5 khu vực trên thuộc chủ quyền của Ukraine, nhưng những bình luận gần đây của đặc phái viên Witkoff khiến những người ủng hộ Kiev quan ngại.
Sau một cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Witkoff đã nói với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng quyền sở hữu của Nga đối với các khu vực đã sáp nhập sẽ là cách nhanh nhất để có được một thỏa thuận ngừng bắn. Ông Witkoff cũng nhấn mạnh tới việc người dân ở các vùng này đã tổ chức trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga.
Tuy nhiên, một số quan chức cấp cao trong Chính phủ Mỹ lại có quan điểm đối lập. Theo tờ Wall Street Journal, Ngoại trưởng Marco Rubio và đặc phái viên Mỹ về Ukraine Keith Kellogg đang hối thúc Tổng thống Trump từ chối thỏa hiệp lãnh thổ ở Ukraine với Nga.
Hôm 18/4, ông Rubio cảnh báo, Mỹ có thể dừng nỗ lực đàm phán về thỏa thuận hòa bình giữa Nga – Ukraine, nếu không có tiến triển nào trong những ngày tới.
