Tầm quan trọng của việc phân loại chất thải y tế đúng quy định

Việc phân loại chất thải y tế đúng quy định không chỉ là một quy trình kỹ thuật đơn thuần, mà đã trở thành một phần quan trọng, không thể tách rời trong công tác quản lý chất thải của bất kỳ cơ sở y tế nào. Việc thực hiện nghiêm túc quy trình này chính là lá chắn hữu hiệu, giúp giảm thiểu tối đa rủi ro từ các loại chất thải nguy hại, ngăn chặn hiệu quả sự lan truyền của các bệnh truyền nhiễm, qua đó đảm bảo tuyệt đối an toàn cho đội ngũ nhân viên y tế, người bệnh, khách thăm và toàn thể cộng đồng. Hơn thế nữa, phân loại đúng còn là giải pháp tối ưu hóa việc xử lý, tiết kiệm đáng kể nguồn lực xã hội.

Chất thải y tế: Nguồn nguy cơ tiềm ẩn

Chất thải y tế là toàn bộ những vật chất được phát sinh từ mọi hoạt động của cơ sở y tế, bao gồm nhiều nhóm khác nhau như chất thải y tế nguy hại, chất thải rắn thông thường, khí thải, chất thải lỏng không nguy hại và nước thải y tế. Sự đa dạng và đặc tính nguy hiểm tiềm tàng của nhóm chất thải này đòi hỏi một quy trình quản lý hết sức chặt chẽ.

Việc quản lý và phân loại chất thải y tế sai quy định tiềm ẩn nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người và môi trường.

Hướng dẫn phân loại chất thải y tế theo Thông tư 20/2021/TT-BYT của Bộ Y tế tại bệnh viện.

Đối với sức khỏe con người: Chất thải chứa vi sinh vật gây bệnh có khả năng lây nhiễm chéo, gây tổn thương vật lý do vật sắc nhọn (kim tiêm, thủy tinh vỡ), phơi nhiễm với các dược phẩm độc hại (kháng sinh, thuốc độc tế bào) và các chất độc sinh ra từ quá trình xử lý không đúng cách (thủy ngân, dioxin).

Đối với môi trường: Quá trình chôn lấp chất thải chưa xử lý sẽ gây ô nhiễm nguồn nước uống, nước ngầm. Hóa chất sử dụng trong xử lý có thể phát tán nếu không được lưu trữ thân thiện. Đặc biệt, đốt không đủ nhiệt độ hoặc đốt các vật liệu chứa clo hay kim loại nặng có thể thải ra các chất gây ô nhiễm không khí và tạo ra dioxin, furan (chất có khả năng gây ung thư).

Lợi ích cốt lõi của việc phân loại chất thải đúng quy định

Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình phân loại chất thải y tế mang lại lợi ích kép cho cả sức khỏe cộng đồng và hiệu quả vận hành:

Bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu ô nhiễm môi trường: Phân loại đúng giúp cô lập các vật liệu lây nhiễm (gòn gạc, kim tiêm dính máu) và các yếu tố nguy hại (thuốc độc tế bào, thiết bị chứa thủy ngân), ngăn chặn chúng phát tán ra ngoài, từ đó bảo vệ sức khỏe và giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Bảo vệ sức khỏe nhân viên y tế: Đây là biện pháp bảo vệ trực tiếp sức khỏe cho đội ngũ y bác sĩ, nhân viên thu gom và xử lý chất thải, giúp họ tránh bị tổn thương do vật sắc nhọn, phơi nhiễm với hóa chất nguy hại hoặc lây nhiễm bệnh khi tiếp xúc.

Tối ưu hóa và giảm chi phí xử lý chất thải: Do mỗi loại chất thải có phương pháp xử lý chuyên biệt, việc phân loại chính xác giúp chọn lựa phương pháp xử lý phù hợp, hiệu quả, đặc biệt là giảm thiểu đáng kể lượng chất thải nguy hại phải xử lý bằng các phương pháp phức tạp và tốn kém, qua đó tiết kiệm chi phí và nguồn lực.

Nguyên tắc và quy định phân loại

Để đảm bảo tính hiệu quả, việc phân loại chất thải y tế phải tuân thủ chặt chẽ ba nguyên tắc cơ bản: Thứ nhất, chất thải phải được phân loại và quản lý ngay tại nơi cũng như tại thời điểm phát sinh. Thứ hai, từng loại chất thải phải được phân loại riêng vào trong bao bì, dụng cụ lưu chứa theo quy định; chỉ trường hợp các chất thải nguy hại không có khả năng phản ứng tương tác và áp dụng cùng một phương pháp xử lý (trừ chất thải lây nhiễm sắc nhọn) mới có thể phân loại chung. Thứ ba, nếu chất thải lây nhiễm bị lẫn với chất thải khác, toàn bộ hỗn hợp đó phải được thu gom, lưu giữ và xử lý như chất thải lây nhiễm.

Việc phân loại được quy định cụ thể về màu sắc và vật chứa để đảm bảo nhận diện và xử lý chính xác:

Màu vàng: Dùng cho chất thải lây nhiễm, bao gồm chất thải sắc nhọn (bỏ vào thùng hoặc hộp kháng thủng) và chất thải không sắc nhọn (đựng trong thùng có lót túi).

Màu đen: Dùng cho chất thải nguy hại không lây nhiễm ở dạng rắn (đựng trong túi hoặc thùng có lót túi).

Màu xanh: Dùng cho chất thải rắn thông thường không sử dụng để tái chế (đựng trong túi hoặc thùng có lót túi).

Màu trắng: Dùng cho chất thải rắn thông thường có thể sử dụng để tái chế (đựng trong túi hoặc thùng có lót túi).

Giải pháp nâng cao ý thức và thực hành tại cơ sở y tế

Trước nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao kéo theo sự gia tăng lượng chất thải y tế, vấn đề phân loại chất thải y tế đúng quy định càng cần được quan tâm hàng đầu.

Điển hình, tại Bệnh viện Đa khoa Tân Phú TP.HCM, một bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP.HCM, với số lượt chăm sóc sức khỏe lớn hàng năm, công tác nâng cao kiến thức và hành vi phân loại đã được triển khai đồng bộ thông qua nhiều hình thức. Bệnh viện đã trang bị đầy đủ phương tiện phân loại theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế và đặt hướng dẫn chi tiết tại các điểm phát sinh chất thải. Đồng thời, thiết kế các poster trực quan, dễ hiểu và viết bài báo đăng tải trên trang web bệnh viện để nâng cao nhận thức.

Quan trọng hơn, bệnh viện tăng cường tập huấn chuyên sâu nhằm nâng cao kiến thức, thái độ và thực hành về phân loại chất thải y tế cho toàn bộ nhân viên các khoa. Song song đó, nhân viên y tế trực tiếp hướng dẫn người bệnh và người nhà về cách phân loại chất thải y tế đúng ngay khi họ nhập viện hoặc thông qua các buổi họp hội đồng người bệnh, nhằm đảm bảo mọi đối tượng đều có thể tham gia vào quy trình quản lý chất thải an toàn.

PV