Tận dụng dòng vốn quốc tế thúc đẩy tăng trưởng xanh

Nhu cầu vốn lớn cho chuyển đổi xanh

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần tới 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2040, tương đương khoảng 6,8% GDP mỗi năm. Chỉ riêng thập kỷ tới, mỗi năm nền kinh tế cần gần 10 tỷ USD cho năng lượng và khử carbon. Theo các chuyên gia, đây vừa là thách thức lớn, vừa là cơ hội để huy động các dòng vốn quốc tế.

Trong những năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách, chủ trương lớn đối với việc thúc đẩy tăng trưởng xanh, nhất là về vấn đề nguồn tín dụng xanh. Nghị quyết số 68-NQ/TW, một trong bộ trứ trụ cột của Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh việc phát triển tín dụng xanh, với các cơ chế hỗ trợ lãi suất, khuyến khích ngân hàng thương mại đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân trong các dự án xanh, tuần hoàn, gắn với tiêu chuẩn ESG.

Để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần tới 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2040

Đối với ngành Ngân hàng, để cụ thể hóa, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2023 - 2030, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 1408/QĐ-NHNN với 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ, toàn diện trong hoạt động của hệ thống ngân hàng. Sau hơn 1 năm nỗ lực triển khai của toàn ngành Ngân hàng đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Về phía các TCTD đã tích cực triển khai các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu về tín dụng xanh bám sát chỉ đạo của NHNN, tiệm cần dần với tiêu chuẩn quốc tế như: Chủ động ban hành, lồng ghép các nội dung thực hiện tăng trưởng xanh trong chiến lược, kế hoạch phát triển kinh doanh; đa dạng hóa nguồn lực (sản phẩm tiền gửi xanh, phát hành trái phiếu xanh, tiếp cận nguồn vốn của các Quỹ, tổ chức tài chính quốc tế) cho tăng trưởng xanh bên cạnh nguồn vốn huy động truyền thống…

Số liệu từ NHNN cho thấy, giai đoạn 2017 - 2024, dư nợ tín dụng xanh tăng trưởng bình quân trên 21%/năm, vượt xa tốc độ tín dụng chung. Đến 30/6/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt 736 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Nguồn vốn này chủ yếu chảy vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (39%) và nông nghiệp xanh (26%)…

Theo ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc Nam A Bank, triển khai tín dụng xanh là một “cuộc chơi” khó khăn: “Khó không phải ở chỗ cho vay, mà là tuân thủ hàng loạt tiêu chuẩn môi trường – xã hội – quản trị (ESG) của IFC hay ADB. Điều này buộc ngân hàng phải xây dựng khung tài chính xanh riêng, vừa theo chuẩn quốc tế vừa phù hợp pháp luật Việt Nam”.

Ông Hải cho biết, để đáp ứng yêu cầu, Nam A Bank đã đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo đội ngũ. Cán bộ tín dụng không chỉ cần giỏi nghiệp vụ tài chính mà còn phải đủ khả năng đánh giá tác động môi trường - xã hội của một dự án, và đặc biệt là giám sát chặt chẽ sau giải ngân để đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng cam kết. Ngoài ra, tài chính xanh không đơn thuần là tránh xa các dự án có nguy cơ gây hại môi trường. Ngân hàng phải chủ động tham gia như một đối tác kỹ thuật, tư vấn để doanh nghiệp tái cấu trúc dự án, áp dụng công nghệ sạch hơn. Nhờ đó, dự án vẫn có thể triển khai nhưng tác động tiêu cực giảm đi rất nhiều.

Vai trò then chốt của trung tâm tài chính quốc tế

Theo PGS. TS Nguyễn Hữu Huân, thành viên Tổ tư vấn thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM (IFC), cho rằng trung tâm này sẽ trở thành “hub” kết nối dòng vốn xanh từ nước ngoài vào Việt Nam. “Mỗi năm, Việt Nam cần 20 - 30 tỷ USD tài chính xanh. IFC sẽ giúp chuẩn hóa tiêu chí, tạo sự minh bạch để các quỹ quốc tế dễ dàng đầu tư vào các dự án tại Việt Nam” – ông Huân nhận định. Theo chuyên gia, hiện nay, Chính phủ cũng rất quan tâm đến việc xây dựng hệ thống luật lệ đơn giản, minh bạch trong IFC, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận. Khi những rào cản này được tháo gỡ, IFC chắc chắn sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn vốn xanh cho Việt Nam. Sự hiện diện của một trung tâm tài chính quốc tế với khung pháp lý đơn giản, minh bạch sẽ giúp tháo gỡ rào cản, đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các dòng vốn quốc tế trong lĩnh vực xanh.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, để đạt mục tiêu Net Zero 2050, ngoài nguồn lực trong nước, Việt Nam cần khẩn trương tạo cơ chế huy động dòng vốn quốc tế thông qua trái phiếu xanh, thị trường carbon, các quỹ ESG. Đồng thời, cần tiếp tục khuyến khích khu vực tư nhân tham gia sâu rộng vào các dự án tăng trưởng xanh. Có thể nói, tận dụng dòng vốn quốc tế không chỉ là giải pháp tài chính, mà còn là chiến lược giúp Việt Nam vừa hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, vừa khẳng định vị thế trong xu thế phát triển bền vững toàn cầu.

Đối với Đà Nẵng - địa phương cũng được chọn sẽ thành lập trung tâm tài chính quốc tế, đại diện chính quyền cho biết sẽ hướng tới học hỏi kinh nghiệm từ các trung tâm tài chính quốc tế về phát triển thị trường xanh, qua đó xây dựng cơ chế và mô hình phù hợp để hình thành vai trò “điểm kết nối tài chính xanh” trong khu vực. Đồng thời, thành phố định hướng phát triển các khu kinh tế, khu thương mại tự do, khu công nghệ cao gắn với tiêu chí xanh, tạo nền tảng thu hút đầu tư, đổi mới sáng tạo và thương mại bền vững.

“Chính quyền thành phố cam kết duy trì môi trường đầu tư minh bạch, thuận lợi, với chính sách ưu tiên rõ ràng cho các dự án xanh. Mục tiêu là xây dựng Đà Nẵng trở thành trung tâm kết nối – nơi hội tụ các dòng vốn, công nghệ và sáng kiến phát triển bền vững của khu vực”, ông Hồ Kỳ Minh - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng nhấn mạnh.

Quỳnh Trang