Tân Hoàng tử Nhật Bản Hisahito - người gánh vác sứ mệnh Hoàng gia

Các nghi lễ cầu kỳ trong cung điện Hoàng gia Nhật Bản nhằm chính thức công nhận Hisahito là người trưởng thành diễn ra hôm 6/9 là một lời nhắc nhở về viễn cảnh ảm đạm của chế độ quân chủ lâu đời nhất thế giới. Phần lớn điều này xuất phát từ chính sách kế vị chỉ dành cho nam giới và số lượng người kế vị ngày càng giảm.

Hoàng tử Hisahito là người thứ hai kế vị Ngai vàng Hoa Cúc và có khả năng sẽ trở thành Nhật hoàng vào một ngày nào đó. Tuy nhiên sau ngài, không còn ai kế vị, khiến Hoàng gia rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan về việc liệu họ có nên đảo ngược phán quyết vào thế kỷ 19 bãi bỏ quyền kế vị của phụ nữ hay không.

Hoàng tử Nhật Bản Hisahito trong trang phục nghi lễ màu đen dành cho người trưởng thành. Ảnh: Getty Images.

Sinh viên năm nhất đại học và rất yêu côn trùng

Là sinh viên năm nhất tại Đại học Tsukuba gần Tokyo, Hoàng tử Hisahito học ngành sinh học và thích chơi cầu lông. Ngài đặc biệt tâm huyết với chuồn chuồn và là đồng tác giả của một bài báo học thuật về một cuộc khảo sát côn trùng tại khu điền trang Akasaka của mình ở Tokyo.

Trong buổi họp báo ra mắt vào tháng 3 năm nay, hoàng tử cho biết, ngài hy vọng sẽ tập trung nghiên cứu về chuồn chuồn và các loài côn trùng khác, bao gồm cả các phương pháp bảo vệ quần thể côn trùng ở khu vực đô thị.

Hisahito sinh ngày 6/9/2006 và là con trai duy nhất của Thái tử Akishino (người thừa kế ngai vàng) và Thái tử phi Kiko. Hisahito có hai chị gái, Công chúa Kako nổi tiếng và cựu Công chúa Mako, người đã từ bỏ tước vị hoàng gia sau khi kết hôn với một người không phải là thành viên hoàng gia.

Các nghi lễ trưởng thành của Hisahito diễn ra một năm sau khi ngài tròn 18 tuổi, đạt đến độ tuổi trưởng thành hợp pháp, vì ngài muốn tập trung vào kỳ thi tuyển sinh đại học.

Tuy nhiên, Hisahito có thể là vị hoàng đế cuối cùng. Hisahito là cháu trai của Nhật hoàng Naruhito. Cha của Hisahito, Thái tử Akishino là em trai của Nhật hoàng và là nam giới cuối cùng đạt đến tuổi trưởng thành trong gia đình vào năm 1985.

Hisahito là con út trong số 16 thành viên của Hoàng gia. Ngài và cha mình là hai người thừa kế nam duy nhất trẻ hơn Nhật hoàng Naruhito. Hoàng tử Hitachi, em trai của cựu Nhật hoàng Akihito, đứng thứ ba trong danh sách kế vị ngai vàng nhưng đã 89 tuổi.

Việc thiếu hụt nam giới kế vị là một mối lo ngại nghiêm trọng đối với chế độ quân chủ, mà các nhà sử học cho rằng đã tồn tại trong 1.500 năm. Vấn đề này phản ánh tình trạng già hóa dân số nhanh chóng và dân số giảm sút của Nhật Bản.

Theo truyền thống, Nhật Bản có nam giới kế vị, nhưng việc nữ giới kế vị cũng đã từng được cho phép. Đã có 8 nữ hoàng, trong đó, gần đây nhất là Nữ hoàng Gosakuramachi, trị vì từ năm 1762 đến năm 1770. Tuy nhiên, không ai trong số họ sinh ra người kế vị trong suốt thời gian trị vì.

Quyền kế vị bị giới hạn về mặt pháp lý đối với nam giới lần đầu tiên vào năm 1889 theo Hiến pháp trước chiến tranh. Luật Hoàng gia sau chiến tranh năm 1947, phần lớn vẫn giữ nguyên các giá trị gia đình bảo thủ thời tiền chiến, cũng chỉ cho phép nam giới kế vị.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, hệ thống kế vị chỉ dành cho nam giới có khiếm khuyết về mặt cấu trúc và trước đây chỉ hoạt động nhờ sự giúp đỡ của các phi tần, những người sinh ra con cái hoàng gia cho đến khoảng 100 năm trước.

Công chúa Aiko (con gái duy nhất của Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu Masako) rất được yêu mến nhưng không thể là người kế vị cha mình, mặc dù bà được phần lớn công chúng ủng hộ với tư cách là một vị vua tương lai.

Tranh cãi về quyền kế vị

Để giải quyết các lo ngại về quyền kế vị, Chính phủ Nhật Bản đã soạn thảo một đề xuất cho phép một nữ hoàng tộc kế vị vào năm 2005. Tuy nhiên, sự ra đời của Hisahito đã nhanh chóng thay đổi cục diện và những người theo chủ nghĩa dân tộc đã phản đối đề xuất này.

Một hội đồng chuyên gia riêng biệt, phần lớn theo chủ nghĩa bảo thủ, vào tháng 1/2022 đã khuyến nghị kêu gọi chính phủ duy trì quyền kế vị theo dòng dõi nam giới, đồng thời cho phép các thành viên nữ giữ nguyên địa vị hoàng gia sau khi kết hôn và tiếp tục các nhiệm vụ chính thức của họ. Những người bảo thủ cũng đề xuất nhận con cháu nam giới từ các hoàng tộc xa xôi hiện đã không còn tồn tại để tiếp tục dòng dõi nam giới.

Tuy nhiên, cuộc tranh luận đã bị đình trệ xung quanh vấn đề có nên trao địa vị hoàng gia cho những người không phải là hoàng thân kết hôn với công chúa và con cái của họ hay không.

Phát biểu trong một bài báo trên tờ Yomiuri hồi đầu năm nay, cựu Giám đốc Cơ quan Nội chính Hoàng gia Shingo Haketa cho rằng, cuộc tranh luận bị đình trệ này đã buộc Hisahito phải gánh vác gánh số phận của Hoàng gia. "Vấn đề cơ bản không phải là cho phép nam hay nữ kế vị mà là làm thế nào để cứu vãn chế độ quân chủ" - ông Haketa nói.

Tờ Yomiuri đã đưa ra đề xuất riêng vào tháng 5, kêu gọi sửa đổi khẩn cấp Luật Hoàng gia để trao địa vị hoàng gia cho chồng và con của công chúa, đồng thời cho phép phụ nữ kế vị ngai vàng. Tờ báo này kêu gọi quốc hội "đưa ra kết luận một cách có trách nhiệm về cuộc khủng hoảng đang bao trùm đất nước và biểu tượng của sự đoàn kết của nhân dân".

Trước đó vào ngày 6/9, nghi lễ trưởng thành của Hisahito bắt đầu tại dinh thự của gia đình, ngài xuất hiện trong bộ lễ phục để nhận vương miện do sứ giả của Nhật hoàng Naruhito trao tặng.

Trong nghi lễ chính tại Hoàng cung, với sự tham dự của các thành viên hoàng gia khác và các quan chức chính phủ cấp cao, ngài mặc trang phục truyền thống với áo choàng màu be tượng trưng cho vị thế chưa trưởng thành của mình. Khăn trùm đầu của ngài được thay bằng vương miện, một chiếc mũ đội đầu “kanmuri” màu đen dành cho người lớn, chính thức đánh dấu sự trưởng thành.

Các nghi lễ cũng bao gồm chuyến thăm đầu tuần tới của ngài đến Ise, đền thờ Thần đạo hàng đầu của Nhật Bản, lăng mộ của Thiên hoàng đầu tiên trong thần thoại Jinmu ở Nara, cũng như lăng mộ của cố nội, Nhật hoàng Hirohito thời chiến, ở ngoại ô Tokyo.

Hà Anh