TAND Tối cao thêm nhiệm vụ xét xử phúc thẩm

Sáng 8-5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.

Thành lập Tòa phúc thẩm thuộc TAND Tối cao

Trình bày tờ trình, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho hay Luật Tổ chức TAND năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2025) cơ bản đã khắc phục những bất cập, tồn tại, hạn chế trong quá trình thi hành Luật Tổ chức TAND năm 2014.

Tuy nhiên, hệ thống Tòa án hiện nay đang được tổ chức theo mô hình 4 cấp. Trong đó, các Tòa cấp cao là cấp trung gian trong quá trình xem xét, giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm; các Tòa cấp huyện hiện được tổ chức tương ứng với đơn vị hành chính cấp huyện.

Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức TAND để thực hiện chủ trương của Đảng về không tổ chức cấp trung gian, không tổ chức cấp huyện là cấp thiết nhằm tạo lập hành lang pháp lý để các Tòa án đi vào hoạt động theo mô hình mới, bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí trình bày dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND. Ảnh: QH

Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực.

Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm TAND Tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.

Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án ba cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Tòa án.

Đáng chú ý, TAND Tối cao được bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.

Trong cơ cấu tổ chức của TAND Tối cao có các Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các tòa này theo đề nghị của Chánh án TAND Tối cao.

Số lượng Thẩm phán TAND Tối cao tối đa tăng từ 17 lên 27 người

Theo tờ trình, trong khoảng thời gian từ 2022-2024, trung bình mỗi năm, TAND Tối cao giải quyết 2.800 đơn (vụ)/3.400 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 200 vụ/năm.

Còn ba Tòa cấp cao giải quyết 6.500 đơn (vụ)/7.900 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 800 vụ.

Như vậy, sau khi tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ giám đốc thẩm, tái thẩm của các Tòa cấp cao, dự báo TAND Tối cao sẽ phải giải quyết khoảng 11.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm.

“Với khối lượng công việc như vậy, đòi hỏi phải tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mới đáp ứng được yêu cầu của công việc” - tờ trình nêu.

Để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết lượng việc tăng thêm như trên, TAND Tối cao đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27. Cùng với đó, cơ quan chủ trì soạn thảo đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao được tuyển chọn, bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án lên không quá 3 người, đảm bảo tỉ lệ được bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án không quá 10% số lượng Thẩm phán TAND Tối cao.

Các đại biểu tại phiên họp sáng 8-5. Ảnh: QH

Tổ chức 3 Tòa phá sản tại 3 tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM

Một nội dung đáng chú ý khác, theo dự thảo, TAND huyện, quận, thị xã, TP thuộc tỉnh, TP thuộc TP trực thuộc Trung ương được cơ cấu thành Tòa khu vực.

Về cơ cấu tổ chức, tại các Tòa khu vực có các Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Một số Tòa khu vực có Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ, phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định. TAND Tối cao dự kiến tổ chức ba Tòa Phá sản tại ba Tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM; tổ chức 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại hai Tòa khu vực ở Hà Nội và TP.HCM.

Theo TAND Tối cao, việc bố trí các Tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa khu vực ở các tỉnh, thành phố lớn là trung tâm kinh tế, tài chính của đất nước là cần thiết. Ngoài ra, việc quy định các Tòa chuyên trách nêu trên không làm phát sinh đầu mối, không làm tăng biên chế và trụ sở làm việc.

NHÓM PHÓNG VIÊN