Tăng cường giáo dục toàn diện trong trường chuyên

Ảnh minh họa INT.

Tuy vậy, bên cạnh những thành tựu, thực tiễn hoạt động của các trường chuyên cũng bộc lộ một số bất cập.

Tình trạng tập trung đào tạo “gà nòi” cho các cuộc thi quốc gia, quốc tế; học sinh được dạy thiên lệch môn chuyên thay vì các môn; đặc biệt khung chương trình đang thiếu nội dung rèn luyện kỹ năng mềm cho học sinh… là những vấn đề còn tồn tại.

Một khảo sát được thực hiện bởi các chuyên gia đến từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đối với 34 nghìn học sinh THPT chuyên trên cả nước cũng cho thấy chương trình chuyên còn đặt nặng vào việc học kiến thức môn chuyên cho các kỳ thi mà thiếu bồi dưỡng các kỹ năng khác qua nhiều hoạt động học tập và định hướng ngành nghề liên quan với các chuyên gia trong ngành.

“Tôi thuộc nhóm học sinh khi ở trường chuyên lao vào học đội tuyển để đi thi, dĩ nhiên điều đó cũng có những giá trị. Nhưng sau này khi học đại học, ra nước ngoài nghiên cứu sinh và làm việc, tôi nhận ra cách ‘luyện gà nòi’ khiến học sinh chuyên bị thiếu hụt nhiều thứ… Tập trung vào một môn học nhưng lại ít chú trọng phát triển những năng lực, kỹ năng cần thiết để phát triển ở chính lĩnh vực mình theo đuổi là hạn chế cho những ai tiếp tục con đường đã lựa chọn”, TS Đặng Trường Minh - cựu học sinh Trường chuyên Hà Nội Amsterdam, nay là nghiên cứu viên ở Đức, chia sẻ.

Thời gian gần đây một số trường chuyên đã nỗ lực đổi mới, quan tâm nhiều hơn đến việc giáo dục toàn diện, dành nhiều thời lượng cho phép học sinh tham gia trải nghiệm các môn không chuyên như thể thao, hội họa, âm nhạc; phối hợp với các trường đại học trong hướng nghiệp, nghiên cứu khoa học... Mô hình câu lạc bộ trong trường chuyên cũng được rộng mở, tạo điều kiện cho học sinh phát triển các kỹ năng mềm. Tuy vậy, trên bình diện chung, sự đổi mới này vẫn chậm.

Đổi mới hoạt động trường chuyên là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh triển khai Chương trình GDPT 2018 với mục tiêu giúp học sinh phát triển năng lực, phẩm chất toàn diện.

Tại cuộc gặp gỡ giáo viên, học sinh Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, TP Đà Nẵng vào năm ngoái, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã đặc biệt lưu ý: Trường chuyên không được quên phát triển toàn diện học sinh để các em được học đầy đủ các môn không chuyên khác. Nếu chỉ chăm chú vào môn chuyên và bớt đi môn không chuyên là có lỗi với các em, dẫn tới thiên lệch. Học sinh chuyên phải được tập luyện thể thao, học nghệ thuật, các em có tư chất trí tuệ tốt càng phải trong một thân thể tốt, cảm xúc tốt.

Mô hình trường chuyên tiếp tục nhận được sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước trong thời gian tới, thể hiện qua Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bộ GD&ĐT cũng đã sửa đổi hành lang pháp lý theo hướng tạo điều kiện cho trường chuyên hoạt động hiệu quả, thể hiện qua Thông tư 05/2023/TT-BGDĐT về Quy chế tổ chức và hoạt động của trường THPT chuyên, và mới đây là Dự thảo Thông tư về Chương trình giáo dục nâng cao 15 môn chuyên, với việc quy định về thống nhất thời lượng dạy học, chú trọng nội dung thực hành…

Tăng cường giáo dục nâng cao hơn các môn chuyên là việc cần làm để đáp ứng yêu cầu đào tạo mũi nhọn, lựa chọn nhân tài, đáp ứng các cuộc thi học sinh giỏi trong và ngoài nước. Thế nhưng thực tế cũng cho thấy nếu chương trình học quá nặng, áp lực thi cử cao cũng có thể khiến học sinh mất đi niềm vui học tập và sự sáng tạo.

Vì thế, song song với việc nâng cao đào tạo môn chuyên, các trường chuyên cần tăng cường giáo dục toàn diện, giúp học sinh cân bằng giữa kiến thức chuyên sâu và hoạt động phát triển kỹ năng mềm. Có như thế các em mới phát triển hài hòa cả về trí tuệ, thể chất, tinh thần, kỹ năng sống và năng lực xã hội, phù hợp với yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh mới.

Mai Nguyên