Tăng cường tính minh bạch trong dán nhãn năng lượng

Đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Đại biểu Quốc hội (ĐB) Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa) đề nghị, cần tăng cường tính minh bạch trong dán nhãn năng lượng. Theo ông Thịnh, quy định về dán nhãn năng lượng và công khai thông tin là cần thiết nhưng thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát, việc tuân thủ đặc biệt trong thương mại điện tử.

Do đó ông Thịnh đề nghị, bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc kiểm tra định kỳ và xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp không tuân thủ dán nhãn năng lượng, đặc biệt trên các nền tảng thương mại điện tử, cần có quy định cụ thể về việc công khai danh sách các doanh nghiệp vi phạm để bảo vệ người tiêu dùng.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Tuấn phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Theo ĐB Trần Quốc Tuấn (Đoàn Trà Vinh), việc sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả rất cần thiết, có ý nghĩa chính trị rất quan trọng đối với cam kết phát thải rộng bằng 0 vào năm 2050, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm chi phí xã hội nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Về bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, ông Tuấn cho rằng, xây dựng là một trong những ngành tiêu tốn nhiều năng lượng nhất hiện nay. Theo Ngân hàng Thế giới ngành này chiếm tới 36% tổng tiêu thụ năng lượng trên toàn cầu và gần 40% lượng phát thải CO2. Ở Việt Nam hơn 60% điện năng trong các công trình được dùng cho điều hòa và chiếu sáng, chủ yếu do sử dụng vật liệu xây dựng kém hiệu quả.

Dẫn chứng nhiều lần đi dự các hội thảo tại những tòa nhà hành chính, mặc dù bên ngoài trời rất mát nhưng bên trong tòa nhà vẫn mở máy lạnh, ông Tuấn cho rằng, nếu ta dùng kính cách nhiệt tốt, có dán nhãn năng lượng chuẩn thì sẽ vừa tiết kiệm điện, vừa tránh lãng phí tiền, trong đó có lãng phí ngân sách nhà nước.

Lấy ví dụ tại EU, Mỹ, Singapore, Nhật Bản đều áp dụng dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng từ lâu, không những tiết kiệm năng lượng mà còn nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, ông Tuấn nhìn nhận khi triển khai quy định này tại Việt Nam sẽ không tránh khỏi những khó khăn nhất định như là thiếu tiêu chí, tiêu chuẩn quốc gia cho nhiều loại vật liệu, số lượng phòng thử nghiệm đạt chuẩn còn ít, chi phí thử nghiệm cao và cơ chế hậu kiểm còn yếu.

Từ đó, ông Tuấn đề xuất, Chính phủ cần chỉ đạo thực hiện khi quy định về dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng. Theo đó, ban hành lộ trình dán nhãn bắt buộc cho một số vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến tiêu thụ điện, như là kính xây dựng, vật liệu xây dựng, vật liệu cách nhiệt. Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn Việt Nam về hiệu suất năng lượng đối với vật liệu xây dựng đồng bộ với tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, cần xã hội hóa hoạt động thử nghiệm và cấp chứng nhận, không để doanh nghiệp “leo núi một mình mà thiếu dây thừng”. Đồng thời quy định ứng dụng QRcode, nền tảng số trong sản xuất, kinh doanh loại vật liệu này để truy xuất nhãn năng lượng minh bạch, giúp người tiêu dùng không cần phải là kỹ sư nhưng vẫn có thể hiểu được sản phẩm mình đang dùng tốt đến đâu, đồng thời có cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm.

“Nếu làm được những điều trên việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng sẽ thực sự trở thành công cụ thúc đẩy ngành xây dựng phát triển bền vững, tiết kiệm và văn minh”, ông Tuấn nói.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long giải trình tại phiên họp (Ảnh: Quang Vinh)

Giải trình về dán nhãn năng lượng trong vật liệu xây dựng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cho biết, điều này có trong cơ chế luật hiện hành, tuy nhiên về cách làm thì thời kỳ này khác. Theo đó các cơ quan quản lý nhà nước chỉ tập trung vào hướng dẫn, ban hành các tiêu chuẩn, định mức, thậm chí hình mẫu của các nhãn hiệu như thế nào? Trước đây thì trực tiếp duyệt để đi dán, bây giờ là cơ chế tự quyết định của các doanh nghiệp của các tổ chức sản xuất và Nhà nước chỉ làm hậu kiểm cho nên tiết kiệm được rất nhiều thủ tục hành chính và tăng cường tính tự giác và sự phấn đấu của các cơ sở sản xuất, các doanh nghiệp.

Việt Thắng