Tăng tính minh bạch và hiệu quả trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Thị trường thứ cấp phát triển góp phần thúc đẩy thị trường sơ cấp TPDNRL phát triển lành mạnh và bền vững hơn.

Dấu ấn một năm vận hành hệ thống giao dịch TPDNRL

Ngày 19/7/2023, hệ thống giao dịch TPDNRL chính thức vận hành tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), đánh dấu bước phát triển quan trọng của thị trường TPDNRL, khi lần đầu tiên thị trường này được quản lý giao dịch tập trung với phương thức giao dịch thỏa thuận (thỏa thuận thị trường và thỏa thuận thông thường) thông qua các thành viên giao dịch.

Theo đánh giá của lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK), việc vận hành thị trường TPDNRL giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của một mảng thị trường quan trọng, góp phần vào việc phát triển và ổn định thị trường chứng khoán, tạo kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế; đồng thời, giúp cơ quan quản lý, thành viên thị trường, công chúng đầu tư có thêm thông tin về thị trường TPDNRL từ sơ cấp đến thứ cấp, nâng cao tính tự chịu trách nhiệm của nhà đầu tư trong hoạt động mua, bán trái phiếu, tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật về giao dịch TPDNRL.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được đánh giá có vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế, tạo kênh huy động vốn chủ động cho cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời góp phần đa dạng hóa thị trường tài chính, bảo đảm hài hòa, cân đối cơ cấu thị trường vốn, giảm sự phụ thuộc vốn quá lớn vào kênh tín dụng ngân hàng…

Chính vì vậy, thời gian qua, các cơ chế, chính sách liên quan đến thị trường TPDN nói chung, TPDNRL nói riêng đã không ngừng được bổ sung, hoàn thiện theo hướng ngày càng thúc đẩy thị trường vận hành an toàn, lành mạnh và minh bạch.

Từ những chỉ đạo, định hướng của Chính phủ về phát triển thị trường TPDN nói chung, TPDNRL nói riêng, Bộ Tài chính, UBCK đã bắt tay xây dựng các giải pháp phát triển và quản lý thị trường, với mục tiêu tạo kênh huy động vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp một cách công khai, minh bạch, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường.

Theo đó, Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán (VSDC) và HNX phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương xây dựng hệ thống giao dịch, hệ thống lưu ký, thanh toán tập trung cho TPDNRL và đưa vào vận hành theo đúng tiến độ, đáp ứng yêu cầu của thị trường.

Theo thống kê, từ ngày 19/7/2023 đến ngày 30/6/2024, có 118 đợt phát hành TPDNRL thành công, với giá trị 351.739 tỷ đồng. Tổ chức phát hành chủ yếu thuộc nhóm ngành tín dụng và bất động sản, khi chiếm lần lượt 63% và 24,9% tổng giá trị phát hành toàn thị trường.

Lãi suất huy động bình quân khoảng 7,52%/năm, trong đó, trái phiếu của khối tổ chức tín dụng có mức lãi suất thấp nhất 6,01%/năm; khối thương mại, dịch vụ là 10,76%, doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác là 10,87%.

Trong một năm vận hành thị trường TPDNRL, thông tin về giao dịch và phát hành loại sản phẩm này được HNX tổng hợp và công bố trên Chuyên trang thông tin về TPDN. Chuyên trang là kênh thông tin chính thức, cập nhật đầy đủ thông tin, nhằm phục vụ nhà đầu tư và các thành viên thị trường, đồng thời giúp cơ quan quản lý nắm bắt đầy đủ thông tin, từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến giao dịch trên thị trường thứ cấp TPDNRL.

Chia sẻ với Đầu tư Chứng khoán, một số nhà đầu tư đánh giá cao hệ thống giao dịch TPDNRL và cho rằng, nỗ lực minh bạch hóa thị trường của nhà quản lý, nhất là cơ quan trực tiếp vận hành là HNX đã góp phần quan trọng hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư, thúc đẩy thanh khoản và tính hiệu quả của thị trường này.

Quy mô giao dịch không ngừng gia tăng

Sau một năm đi vào hoạt động, hệ thống giao dịch TPDNRL được vận hành an toàn, thông suốt, quy mô giao dịch tăng trưởng mạnh mẽ, hỗ trợ tích cực cho hoạt động phát hành trên thị trường sơ cấp, giúp các doanh nghiệp huy động được dòng vốn lớn từ nhà đầu tư cho hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Tại thời điểm khai trương cách đây tròn 1 năm, thị trường có 19 mã TPDNRL của 3 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch với tổng giá trị đăng ký giao dịch 9.060 tỷ đồng.

Đến cuối năm 2023, hệ thống giao dịch TPDNRL đã có 887 mã trái phiếu của 249 tổ chức phát hành với giá trị hơn 617.610 tỷ đồng. Đến ngày 30/6/2024, quy mô thị trường đã lên tới 997 mã TPDNRL của 259 tổ chức phát hành, giá trị đăng ký giao dịch đạt hơn 706.236 tỷ đồng.

Hệ thống thành viên giao dịch TPDNRL cũng phát triển nhanh chóng, từ 5 thành viên tại ngày khai trương lên 36 thành viên vào cuối năm 2023 và đến ngày 30/6/2024, đã có 48 thành viên giao dịch, gồm 44 công ty chứng khoán và 4 ngân hàng thương mại. Trong đó, 45/48 thành viên có giao dịch trên hệ thống giao dịch của HNX.

Thanh khoản TPDNRL được cải thiện rõ rệt, giá trị giao dịch bình quân trong 1 tháng đầu tiên khai trương đạt 250,6 tỷ đồng/phiên và đến cuối năm 2023 đạt bình quân 1.880,6 tỷ đồng/phiên, đến cuối tháng 6/2024 đạt bình quân 4.092,9 tỷ đồng/phiên.

Các trái phiếu được giao dịch nhiều nhất là trái phiếu của tổ chức tín dụng (chiếm tỷ trọng 45,71% toàn thị trường, tương ứng giá trị giao dịch 324.246 tỷ đồng), tiếp đến là trái phiếu của các công ty bất động sản (chiếm gần 30% giá trị giao dịch của thị trường, tương ứng giá trị giao dịch 212.577 tỷ đồng).

Đặc biệt, thị trường thứ cấp phát triển đã tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp huy động vốn trên thị trường sơ cấp, góp phần thúc đẩy thị trường sơ cấp TPDNRL phát triển lành mạnh và bền vững hơn.

Theo thống kê, từ ngày 19/7/2023 đến ngày 30/6/2024, có 118 đợt phát hành TPDNRL thành công, với giá trị 351.739 tỷ đồng. Tổ chức phát hành chủ yếu thuộc nhóm ngành tín dụng và bất động sản, khi chiếm lần lượt 63% và 24,9% tổng giá trị phát hành toàn thị trường.

Lãi suất huy động bình quân khoảng 7,52%/năm, trong đó, trái phiếu của khối tổ chức tín dụng có mức lãi suất thấp nhất 6,01%/năm; khối thương mại, dịch vụ là 10,76%, doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác là 10,87%.

Các tổ chức phát hành cũng thực hiện mua lại trước hạn, với tổng giá trị trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại là 182.900 tỷ đồng.

Hoàn thiện hạ tầng công nghệ, thúc đẩy tính hiệu quả của thị trường

Theo lãnh đạo một số công ty chứng khoán, thị trường TPDNRL đi vào vận hành đem đến sự minh bạch cho loại hình trái phiếu riêng lẻ, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư, từ đó thu hút nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp tham gia thị trường.

Nhiều nhà đầu tư chia sẻ, việc giao dịch TPDNRL qua thị trường tập trung không có gì phức tạp, thậm chí rất thuận tiện và an toàn khi toàn bộ giao dịch thứ cấp được quản lý tập trung, thực hiện qua sở giao dịch chứng khoán, hoạt động thanh toán được thực hiện qua VDSC như thị trường cổ phiếu. Tham gia thị trường này, các nhà đầu tư cũng được nâng cao hiểu biết và tăng tính trách nhiệm trong giao dịch.

“Với hệ thống chính sách được Chính phủ, Bộ Tài chính, UBCK ban hành, các tổ chức phát hành, đơn vị tư vấn cũng như nhà đầu tư hiểu rõ hơn trách nhiệm của mình khi tham thị trường TPDNRL, nên thị trường chắc chắn sẽ hoạt động ngày càng minh bạch và hiệu quả hơn”, nhà đầu tư Phạm Tiến Dũng tin tưởng.

Nếu như trước đây, các nhà đầu tư thứ cấp chỉ có thể tiếp cận thông tin thông qua hệ thống phân phối, môi giới bán hàng và thường là thông tin không được truyền tải đầy đủ.

Hiện tại, với chuyên trang thông tin TPDN, nhà đầu tư cũng như các thành viên thị trường có quyền và có khả năng tiếp cận tất cả thông tin về trái phiếu một cách đầy đủ trước khi ra quyết định.

Toàn bộ thông tin của tổ chức phát hành, bao gồm thông tin trước đợt phát hành của doanh nghiệp, công bố thông tin bất thường, công bố thông tin của doanh nghiệp về trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm theo chứng quyền, mua lại trái phiếu trước hạn, hoán đổi trái phiếu, kết quả phát hành TPDN… được tổng hợp và cập nhật liên tục.

Cơ quan quản lý cũng có thông tin đầy đủ và cái nhìn tổng thể hơn về TPDN riêng lẻ từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến giao dịch trên thị trường thứ cấp.

Để tiếp tục phát triển thị trường theo đúng định hướng của Chính phủ và Bộ Tài chính, lãnh đạo HNX cho biết, trong thời gian tới, Sở sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn thiện hạ tầng công nghệ của hệ thống giao dịch, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thị trường; đồng thời, nâng cấp chuyên trang thông tin về TPDN, đáp ứng Nghị định 65/2022/NĐ-CP và Thông tư 30/2023/TT-BTC.

Hải Vân / Theo Đặc san Toàn cảnh Doanh nghiệp Niêm yết 2024