Tăng tính răn đe, đảm bảo công bằng trong xử lý vi phạm hành chính

Đề nghị cân nhắc nâng thời hiệu xử phạt vi phạm giao thông từ 1 lên 3 năm

Thời hiệu xử phạt phải nhanh chóng, kịp thời

Hoan nghênh tinh thần cầu thị, tiếp thu ý kiến từ thực tiễn của ban soạn thảo, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng việc quy định thời hiệu xử phạt là cần thiết, song cần đảm bảo yếu tố kịp thời và hiệu quả trong thi hành, nhằm tăng tính răn đe và nâng cao nhận thức pháp luật trong nhân dân.

Dẫn chứng từ thực tế, đại biểu Hòa đề cập đến tình trạng "phạt nguội" trong lĩnh vực giao thông – khi người vi phạm chỉ nhận được thông báo sau một thời gian dài, có khi vi phạm đã diễn ra từ vài năm trước, thậm chí có người nhận một lúc hàng chục lỗi bị dồn lại. “Cách làm này vừa gây mệt mỏi cho người dân, vừa làm giảm hiệu quả răn đe vì người vi phạm không còn nhớ hành vi để kịp thời điều chỉnh,” ông nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) phát biểu chiều 11.6

Về thẩm quyền xử phạt, đại biểu Hòa cũng đề xuất cần mở rộng cho các cấp cơ sở. Trong bối cảnh bộ máy hành chính đã tinh gọn sau sắp xếp, nhiều cơ quan thanh tra chuyên ngành không còn ở cấp tỉnh, sở, việc trao quyền xử phạt cho trưởng phòng chuyên môn thuộc UBND cấp xã – người trực tiếp phát hiện vi phạm – sẽ đảm bảo tính kịp thời và hiệu lực trong thực thi pháp luật.

Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng mức xử phạt đối với các hành vi nghiêm trọng như cá cược trái phép, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm... “Không loại trừ khả năng xem xét trách nhiệm hình sự trong những trường hợp cần thiết để đủ sức răn đe,” đại biểu Hòa đề nghị.

Có nên kéo dài thời hiệu xử phạt?

Góp ý về đề xuất nâng thời hiệu xử phạt trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông đường bộ từ 1 năm lên 3 năm, đại biểu Đặng Ngọc Thịnh bày tỏ quan điểm không đồng tình. Theo ông, việc kéo dài thời hiệu có thể dẫn đến hệ quả là các cơ quan chức năng không chủ động phát hiện và xử lý vi phạm kịp thời như nguyên tắc đã được nêu tại Khoản 1, Điều 3 của Luật hiện hành.

“Việc xử lý hành chính cần được tiến hành nhanh chóng, kịp thời, để tạo tác động giáo dục và phòng ngừa trong cộng đồng. Nếu để kéo dài đến ba năm, e rằng không còn tính răn đe và giáo dục thực chất,” ông Thịnh phát biểu, đồng thời đề xuất nếu cần điều chỉnh thì thời hiệu xử phạt tối đa chỉ nên là hai năm.

Mức phạt cần phù hợp điều kiện thực tế

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng việc nâng mức phạt tiền là điều cần thiết, nhưng phải được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên cơ sở thực tiễn và năng lực chi trả của người dân

Cùng quan điểm với các đại biểu về tính nghiêm minh trong thi hành pháp luật, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cho rằng việc nâng mức phạt tiền là điều cần thiết, nhưng phải được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên cơ sở thực tiễn và năng lực chi trả của người dân.

Theo đại biểu, hiệu quả của việc xử phạt không chỉ phụ thuộc vào con số mức phạt, mà còn ở tính công bằng, minh bạch và nghiêm túc trong thi hành. Đại biểu đề xuất ba tiêu chí cần được xem xét kỹ trước khi nâng mức phạt:

Thứ nhất, căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội từng giai đoạn, đặc biệt là mức thu nhập bình quân đầu người. “Một mức phạt quá cao có thể đẩy người dân, nhất là người lao động thu nhập thấp, vào tình thế khó khăn, dẫn đến trốn tránh hoặc tiêu cực,” bà Nga cảnh báo.

Thứ hai, cần đánh giá rõ mức độ nguy hiểm, tính chất và hậu quả của hành vi vi phạm. Với những vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng hoặc trật tự xã hội, mức xử phạt cần đủ mạnh. Ngược lại, vi phạm lần đầu, vô ý hoặc không gây hậu quả đáng kể thì nên áp dụng hình thức mang tính giáo dục là chính.

Thứ ba, đề xuất nghiên cứu áp dụng các hình thức thay thế hình phạt tiền đối với các trường hợp đặc biệt khó khăn, chẳng hạn như: cảnh cáo, buộc khắc phục hậu quả, lao động công ích, giáo dục tại cộng đồng…

Nhiều đại biểu cũng cho rằng, để đảm bảo hiệu quả trong xử lý vi phạm hành chính, cần nhìn tổng thể từ khâu ban hành chính sách đến công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và thi hành nghiêm minh, nhất quán.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính đang được Quốc hội xem xét, với mục tiêu đảm bảo tính khả thi, công bằng và hiệu quả trong thực tiễn. Việc tiếp tục lắng nghe ý kiến từ các đại biểu, chuyên gia và nhân dân sẽ là bước đi cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý, góp phần xây dựng một nền hành chính pháp quyền hiện đại, nghiêm minh và gần dân.

THU SÂM; ảnh: QUỐC HỘI