Tăng tốc giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài

Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài trong những tháng cuối năm 2025.

Nhiệm vụ then chốt

Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, kết quả giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2025 của các bộ, ngành, địa phương đến ngày 14/10/2025 mới chỉ đạt 18,68% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao. Việc chậm giải ngân sẽ ảnh hưởng thế nào đến đóng góp của đầu tư công đến tăng trưởng chung của nền kinh tế năm 2025?

Thứ trưởng Trần Quốc Phương: Từ đầu năm đến nay, kết quả giải ngân đầu tư công có chuyển biến tích cực, song vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành hàng loạt nghị quyết, công điện và chỉ đạo nhằm tháo gỡ khó khăn nhưng tiến độ thực hiện vẫn còn chậm.

Thứ trưởng Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng nguồn đầu tư công của cả nước.

Vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng nguồn đầu tư công của cả nước. Do đó việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn này không chỉ là yêu cầu cấp thiết để thúc đẩy tăng trưởng mà còn là nhiệm vụ then chốt nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay, duy trì uy tín quốc gia với các đối tác quốc tế.

Tại Quyết định số 1508/QĐ-TTg ngày 4/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước năm 2025, tổng dự toán vốn nước ngoài được giao từ nguồn ngân sách Trung ương cho các bộ, ngành, địa phương là hơn 23,4 nghìn tỷ đồng, trong đó bộ ngành là hơn 11 nghìn tỷ đồng, địa phương là 12,3 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, 15 bộ, ngành, địa phương được giao kế hoạch vốn 2024 kéo dài trị giá hơn 2,1 nghìn tỷ đồng.

Về tình hình phân bổ, tính đến hết ngày 14/10/2025, các bộ, ngành, địa phương đã thực hiện phân bổ 85,63% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ ngành, địa phương mới đạt 18,68% (tương đương hơn 4,3 nghìn tỷ đồng). Đáng lưu ý, có 5 bộ, ngành, địa phương đến nay vẫn chưa thể giải ngân. Đây là mức thấp hơn so với cùng kỳ và thấp hơn nhiều so với mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 273/NQ-CP.

Phóng viên: Nguyên nhân của tình trạng chậm giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài là gì, các nguyên nhân truyền thống đã được nhận diện nhưng vì sao vẫn chưa được khắc phục triệt để?

Thứ trưởng Trần Quốc Phương: Mặc dù hệ thống pháp lý, từ Luật đến Nghị định và cơ chế điều hành đã được hoàn thiện đáng kể, nhưng nhiều “điểm nghẽn” trong giải ngân vốn đầu tư công vẫn đang tồn tại. Vẫn có những nguyên nhân truyền thống chậm được khắc phục, như công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, quy trình thủ tục đầu tư, năng lực của các nhà thầu, Ban quản lý dự án...

Đối với các dự án đang triển khai, tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài còn thấp chủ yếu vẫn xuất phát từ tình trạng không có khối lượng hoàn thành để giải ngân, do chậm triển khai các công tác sẵn sàng cho đầu tư; chậm trong khâu đấu thầu, ký kết hợp đồng.

Bên cạnh đó còn có nguyên nhân từ việc một số dự án phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay, điều chỉnh kế hoạch vốn; vướng mắc do chậm nhận được ý kiến không phản đối của nhà tài trợ hoặc ý kiến chấp thuận của nhà tài trợ đối với hồ sơ mời thầu, hồ sơ có liên quan đến sửa đổi thỏa thuận vay.

Hơn nữa, việc sáp nhập các địa phương, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng khiến một số dự án phải thực hiện các thủ tục liên quan với nhà tài trợ. Ngoài ra, một số địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề từ thời tiết cực đoan, bão lũ cũng ảnh hưởng đến tiến độ thi công công trình.

Năm nay, ảnh hưởng của bão lũ cũng gây cản trở đến tiến độ thi công các dự án đầu tư công tại một số địa phương.

Ngày 15/10/2025, Bộ Tài chính đã tổ chức hội nghị với các bộ, ngành, địa phương để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn nhằm thúc đẩy giải ngân đầu tư công những tháng cuối năm.

Hội nghị đã nhận diện những khó khăn, thách thức, chia sẻ kinh nghiệm giữa nơi giải ngân tốt và nơi thực hiện còn hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể, thiết thực để Bộ Tài chính tổng hợp báo cáo toàn diện trình Thủ tướng và Chính phủ.

Năm 2025 là năm cuối nhiệm kỳ, nhưng một số tồn tại trong công tác giải ngân vốn đầu tư công vẫn lặp lại qua các năm. Trong bối cảnh đó, hội nghị đã cùng thảo luận để hướng đến mục tiêu là sang năm tới, chúng ta không còn phải bàn lại những vấn đề cũ, mà phải chuyển sang cách làm mới, hiệu quả hơn.

Khó khăn, thách thức đặc thù của năm 2025

Phóng viên: Quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ tháng 7/2025 có ảnh hưởng gì đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nói chung và vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài nói riêng, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Phương: Khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo và kịp thời ban hành 30 Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến công tác giải ngân vốn đầu tư công, làm căn cứ cho các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương tổ chức triển khai thực hiện.

Các bộ, ngành, địa phương cũng đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt đối với giải ngân, như đôn đốc chủ đầu tư đăng ký kế hoạch theo tháng; rà soát, kiện toàn các ban chỉ đạo, phân công các đồng chí lãnh đạo bộ, lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trực tiếp theo dõi, chỉ đạo công tác thực hiện dự án; tăng cường kiểm tra, giám sát để xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh, đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án.

Về phía Bộ Tài chính đã chủ động hướng dẫn, xử lý các vấn đề liên quan đến hợp đồng vay lại, phối hợp với nhà tài trợ điều chỉnh thỏa thuận vay nước ngoài, bảo đảm tính liên tục trong thực hiện dự án.

Bộ Tài chính cũng thường xuyên làm việc trực tiếp với các bộ, địa phương và nhà tài trợ lớn để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án ODA, vốn vay ưu đãi.

Về thủ tục, Bộ Tài chính đã rà soát quy trình xử lý hồ sơ rút vốn, rút ngắn thời gian giải quyết xuống còn một ngày làm việc đối với hồ sơ hợp lệ, bảo đảm tiến độ và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công; chủ động ban hành một số văn bản về chuẩn bị công tác quản lý nợ cho vay lại chính quyền địa phương trong quá trình sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp; hướng dẫn xử lý các vấn đề liên quan đến hợp đồng cho vay lại của các địa phương sau sáp nhập.

Đây là khó khăn, thách thức đặc thù trong công tác giải ngân vốn đầu tư công của năm 2025. Nhưng đáng mừng là đối với các địa phương thuộc nhóm chưa giải ngân đầu tư công vốn nước ngoài, kết quả các báo cáo cho thấy không có tình trạng gặp khó khăn do sáp nhập và chính quyền hai cấp.

Còn đối với các địa phương đang gặp khó khăn trong quá trình sáp nhập, cần tập trung làm tốt các vấn đề đang đặt ra, trọng tâm là công tác nhân sự liên quan đến nhiệm vụ giải ngân rút vốn, kế toán, thủ tục đổi tên/sửa tên/điều chỉnh dự án, công tác tổ chức quản lý kiện toàn Ban quản lý dự án…

Phóng viên: Đến nay, khá nhiều địa phương xin điều chỉnh trả lại vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài. Thực trạng này sẽ ảnh hưởng thế nào đến tình hình giải ngân vốn đầu tư công của cả nước và giải pháp cho vấn đề này là gì, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Phương: Trên Hệ thống đầu tư công đã những con số cụ thể và tại hội nghị, một số địa phương cũng nêu vấn đề trả kế hoạch vốn, trong đó có những bộ, địa phương đề xuất trả một phần lớn kế hoạch vốn được giao năm 2025 như Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Bộ Tài chính đã ghi nhận đề nghị này và tìm phương án xử lý, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Nguyên tắc là điều chỉnh vốn phải căn cứ trên tổng thể cả nước, có nơi đề nghị giảm thì phải có nơi đề nghị tăng vốn. Dự toán Thủ tướng Chính phủ đã phân bổ, các bộ, ngành, địa phương phải tập trung thực hiện.

Năm 2025 là năm bản lề, tăng tốc và về đích của Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 2021-2025, đồng thời chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng và giai đoạn phát triển mới. Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt, ban hành nhiều nghị quyết, công điện, trong đó yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu giải ngân 100% vốn đầu tư công.

Mặc dù tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài tăng qua từng tháng nhưng chủ yếu tăng nhiều trong thời gian quý III/2025 vừa qua.

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 273/NQ-CP, đòi hỏi các bộ ngành, địa phương và các chủ dự án cần triển khai các biện pháp quyết liệt hơn nữa để hoàn thành được nhiệm vụ được giao.

Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

TÔ HÀ-QUỲNH TRANG