Tăng tốc thu hút FDI công nghệ cao, phát triển khu công nghiệp xanh

Làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng sau biến động toàn cầu, chiến lược xanh hóa mô hình sản xuất và nhu cầu mở rộng cơ sở R&D (nghiên cứu và phát triển) của các tập đoàn đa quốc gia đang tạo xung lực mạnh cho khu vực đầu tàu kinh tế của cả nước.

* Động lực mới dẫn dắt dòng vốn công nghệ cao

Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh đã ghi nhận tín hiệu tích cực khi nhiều tập đoàn toàn cầu như Foxconn, Qualcomm, Siemens, Amazon, Huawei, Schneider Electric, Sunwah hay Nokia đồng loạt bày tỏ kế hoạch tìm kiếm địa điểm cho trung tâm R&D, nhà máy công nghệ cao và hạ tầng dữ liệu. Phiên CEO 500 - TEA CONNECT với sự tham dự của hơn 500 lãnh đạo doanh nghiệp, chứng kiến nhiều thỏa thuận hợp tác mới về đào tạo vi mạch, kiểm định chip, phát triển chuỗi cung ứng nội địa và ứng dụng công nghệ không gian tầm thấp.

Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025. Ảnh: Dương Giang-TTXVN

Sau khi mở rộng địa giới hành chính và bước sang giai đoạn phát triển đô thị công nghiệp mới, Thành phố Hồ Chí Minh hiện sở hữu quỹ đất công nghiệp rất lớn với 66 khu chế xuất, khu công nghiệp. Thành phố đặt mục tiêu thu hút 20 - 21 tỷ USD FDI giai đoạn 2025 - 2030, ưu tiên dự án bán dẫn, sinh học, AI, năng lượng tái tạo và trung tâm dữ liệu.

Theo Ban Quản lý các Khu chế xuất và Khu công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (HEPZA), thành phố chuyển hướng chiến lược từ “nhiều và nhanh” sang “chọn lọc và chất lượng”, ưu tiên dự án công nghệ cao, ít thâm dụng lao động và tạo giá trị gia tăng lớn. Một loạt khu công nghiệp như Tân Tạo, Tân Bình, Hiệp Phước và Tân Thuận đang tái cấu trúc theo mô hình xanh, sinh thái, được kỳ vọng đáp ứng tiêu chuẩn ESG, Net Zero mà nhà đầu tư quốc tế yêu cầu.

Tổng Giám đốc Avison Young Việt Nam David Jackson nhận định, Thành phố Hồ Chí Minh đang tiến gần hơn tới chuẩn của các trung tâm công nghệ trong khu vực. Việc Tập đoàn dụng cụ không dây Techtronic Industries (TTI) mở rộng nhà máy tại khu công nghệ cao là minh chứng rõ nhất cho sức hút thực chất của thành phố.

Bên cạnh Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Đồng Nai tiếp tục khẳng định vị thế “thỏi nam châm FDI” truyền thống của vùng nhờ hệ thống 32 khu công nghiệp có tỷ lệ lấp đầy cao, nằm trên trục kết nối sân bay Long Thành - Thành phố Hồ Chí Minh - Bà Rịa - Vũng Tàu. Các ngành đang mở rộng mạnh gồm điện tử, sản phẩm gỗ, công nghiệp hỗ trợ và dệt may công nghệ cao. Tỉnh đang chuyển đổi nhiều khu hiện hữu sang mô hình sinh thái và quy hoạch thêm quỹ đất dọc các tuyến vành đai nhằm chuẩn bị cho chu kỳ FDI mới 2026 - 2030.

Tại tỉnh Tây Ninh, FDI tiếp tục tăng tốc sau cải cách thủ tục và mở rộng hạ tầng kết nối vùng. Tỉnh hiện có 47 khu công nghiệp với tổng diện tích hơn 14.600 ha, thu hút 1.420 dự án FDI với tổng vốn 17,65 tỷ USD. Trong 3 quý của năm 2025, Tây Ninh dẫn đầu Đông Nam Bộ về tăng trưởng GRDP với 9,52%.

Đại diện một tập đoàn điện tử Trung Quốc đang đầu tư tại tỉnh Tây Ninh cho rằng, lợi thế của tỉnh đến từ quỹ đất lớn, dễ tiếp cận lao động và chính quyền cam kết đồng hành với doanh nghiệp. Hiện Trung Quốc là nhà đầu tư lớn nhất tại tỉnh với gần 10 tỷ USD vốn đăng ký.

Nhiều doanh nghiệp đánh giá ba địa phương đang cạnh tranh lành mạnh nhưng bổ trợ cho nhau: Thành phố Hồ Chí Minh mạnh công nghệ cao và R&D, Đồng Nai mạnh sản xuất quy mô lớn, Tây Ninh mạnh về quỹ đất và logistics biên giới. Điều này tạo nên cấu trúc vùng công nghiệp liên kết, yếu tố nhà đầu tư quốc tế đặc biệt quan tâm.

* Tăng tốc xây mô hình khu công nghiệp xanh, sinh thái

Trong bối cảnh yêu cầu xanh hóa sản xuất trở thành tiêu chuẩn bắt buộc của chuỗi cung ứng toàn cầu, các khu công nghiệp Đông Nam Bộ đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh.

Khu công nghiệp Phước Đông, tỉnh Tây Ninh. Ảnh: VGR

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Khu công nghiệp Hiệp Phước triển khai mô hình cộng sinh công nghiệp, tối ưu dòng vật chất, năng lượng tái chế, đồng thời bổ sung hệ thống quan trắc khí thải, nước thải để đáp ứng chuẩn xanh quốc tế. Theo Giám đốc kinh doanh Công ty CP Khu công nghiệp Hiệp Phước Hường Xuân Tân, doanh nghiệp nước ngoài không chỉ tìm mặt bằng sản xuất, mà tìm môi trường phát triển bền vững lâu dài.

Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh (SHTP) cũng chuẩn bị vận hành thêm các dự án bán dẫn, sinh phẩm y tế và trung tâm kiểm định chip. Dự kiến, SHTP sẽ trở thành hạt nhân của chuỗi công nghiệp bán dẫn trong vùng, kết nối với Đồng Nai, nơi nhiều doanh nghiệp linh kiện đang mở rộng và Tây Ninh - địa phương có quỹ đất cho các nhà máy quy mô lớn.

Tỉnh Đồng Nai với hệ thống khu công nghiệp trải dọc các trục giao thông quốc gia, đang thí điểm chuyển đổi sang mô hình công nghiệp ít phát thải tại Long Thành, Amata và Giang Điền. Các doanh nghiệp đang đầu tư giải pháp năng lượng mặt trời, xử lý nước tuần hoàn, vật liệu thân thiện môi trường nhằm đáp ứng tiêu chuẩn nhập khẩu của Mỹ, EU.

Lãnh đạo Ban Quản lý các Khu công nghiệp Đồng Nai cho biết, tỉnh không chạy theo số lượng dự án và chỉ lựa chọn nhà đầu tư có tiêu chuẩn công nghệ cao, đặc biệt là lĩnh vực linh kiện điện tử, thiết bị y tế, công nghiệp vật liệu mới.

Trong khi đó, tỉnh Tây Ninh đang tạo dấu ấn mạnh với chiến lược công nghiệp tuần hoàn. Các khu công nghiệp của tỉnh này được yêu cầu phát triển hệ thống điện mặt trời áp mái, tận dụng năng lượng tái tạo và giảm phát thải carbon theo mục tiêu quốc gia. Một số khu còn thí điểm mô hình tái sử dụng nước thải đã xử lý để phục vụ sản xuất.

Ngoài việc xanh hóa hạ tầng sản xuất, các địa phương đồng loạt nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Thành phố Hồ Chí Minh thúc đẩy chương trình đào tạo 30.000 kỹ sư bán dẫn và mở rộng hợp tác với các tập đoàn Mỹ và Hàn Quốc trong đào tạo chuyên sâu. Đồng Nai thành lập Trung tâm đào tạo nghề liên kết với doanh nghiệp tại Long Thành để đáp ứng nhu cầu các dự án điện tử và cơ khí chính xác. Tây Ninh tăng tốc đào tạo nghề thông qua mạng lưới đại học, cao đẳng và trung tâm nghề, nhằm bổ sung lực lượng lao động công nghệ cao quy mô lớn.

Theo các chuyên gia, sự chuyển dịch của Đông Nam Bộ cho thấy, khu vực này đang bước vào giai đoạn cạnh tranh ngang tầm với nhiều trung tâm công nghiệp trong khu vực ASEAN. Lợi thế lớn nhất hiện nay là sự liên kết vùng ngày càng rõ rệt. Sân bay Long Thành, hệ thống Vành đai 3 - 4, cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài cùng với kết nối cảng biển giúp rút ngắn đáng kể thời gian logistics, đồng thời tối ưu chi phí cho nhà đầu tư.

Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư ngày càng gay gắt, các địa phương Đông Nam Bộ khẳng định sẵn sàng tiếp nhận dòng dịch chuyển FDI mới từ châu Á sang Đông Nam Á vào cuối 2025, hướng đến mô hình khu công nghiệp bền vững, công nghệ cao và có khả năng hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hồng Đạt/vnanet.vn