Tăng trưởng FDI của Việt Nam được thúc đẩy bởi công nghệ chứ không còn dựa vào lao động giá rẻ

Tại Diễn đàn Kinh doanh toàn cầu 2025 vừa diễn ra tại RMIT, những con số ấn tượng đã được công bố: chỉ riêng nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã thu hút hơn 21,51 tỉ USD vốn FDI, tăng vọt 32,6% so với cùng kỳ năm trước.

Các chuyên gia và tổ chức doanh nghiệp dự Diễn đàn Kinh doanh toàn cầu 2025

Con số này không chỉ đơn thuần phản ánh sức hút của thị trường Việt Nam mà còn khẳng định một xu thế chuyển mình quan trọng. Năm 2024, tổng vốn FDI thực hiện tại Việt Nam đạt 25,35 tỉ USD - mức cao nhất trong 6 năm qua với mức tăng trưởng 9,4%. Điều đặc biệt là sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi các lĩnh vực mới như công nghệ xanh, nghiên cứu khoa học và chuyển đổi số, chứ không còn chỉ dựa vào lợi thế chi phí lao động thấp truyền thống.

Từ "Made in Vietnam" đến "Innovated in Vietnam"

Giáo sư Robert McClelland, trưởng khoa kinh doanh RMIT Việt Nam đã nhận định chính xác khi mô tả "câu chuyện FDI của Việt Nam thực sự mang tính đột phá". Sự chuyển mình này không phải diễn ra một cách tự nhiên mà là kết quả của những cải cách chiến lược có định hướng rõ ràng.

Bà Trần Thị Hải Yến, đại diện Bộ Tài chính, đã nhấn mạnh cam kết xây dựng môi trường đầu tư minh bạch và cạnh tranh. Điều này được thể hiện cụ thể qua Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021-2030, với mục tiêu nâng cao cả số lượng lẫn chất lượng FDI. Các chính sách ưu đãi mới như Quyết định số 29/2021 và Nghị định số 182/2024 không chỉ tạo điều kiện về thuế và đất đai mà còn thiết lập quỹ hỗ trợ cho các dự án quy mô lớn.

Góc nhìn từ các doanh nghiệp thế giới

Ông Alexander Ziehe, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp Đức (GBA) đã chia sẻ những con số đáng khích lệ: 80% doanh nghiệp Đức tại Việt Nam đánh giá tích cực về môi trường kinh doanh, và 38% có kế hoạch mở rộng trong hai năm tới. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức còn tồn tại như thủ tục hành chính phức tạp và thiếu hụt nhân lực chất lượng cao.

Ông Sam Conroy, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Úc tại Việt Nam (Auscham) nhấn mạnh sự quan tâm ngày càng tăng của Úc đối với đầu tư hạ tầng và chuỗi cung ứng tại Việt Nam. "Những cải cách chính sách gần đây đã giúp giảm rủi ro cho nhà đầu tư Úc", ông chia sẻ, phản ánh hiệu quả của các nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư.

Quan điểm của ông J.P. Shriram, Chủ tịch Phòng Thương mại Ấn Độ tại Việt Nam (Incham) đặc biệt thú vị khi kêu gọi chuyển từ mối quan hệ cạnh tranh sang hợp tác giữa hai quốc gia. Ông nhấn mạnh tiềm năng phát triển các trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng như yếu tố then chốt để thu hút vốn đầu tư từ Ấn Độ.

Xây dựng "văn hóa FDI chất lượng"

Phó giáo sư Abel Alonso, giảng viên cấp cao chương trình Kinh doanh quốc tế tại RMIT đã đưa ra khái niệm "văn hóa FDI chất lượng", nhấn mạnh rằng ngoài ưu đãi và cơ sở hạ tầng, các yếu tố như quy định minh bạch, môi trường thuận lợi kinh doanh và đa dạng hóa ngành đầu tư mới là những gì mang lại sự an tâm thực sự cho nhà đầu tư. Ông cũng chỉ ra lợi thế chiến lược của Việt Nam trong nguồn nhân lực đa ngôn ngữ và tiềm năng ngành dịch vụ.

Tiến sĩ Đặng Thảo Quyên (Chủ nhiệm bộ môn cấp cao ngành Kinh doanh quốc tế) đi sâu hơn khi phân tích về tầm quan trọng của hợp tác đa bên. Bà nhấn mạnh rằng "đột phá trong thu hút FDI của Việt Nam sẽ không thể đến từ một bên đơn lẻ" mà cần "sự cộng hưởng giữa Chính phủ, doanh nghiệp trong và ngoài nước, giới học thuật và thế hệ chuyên gia trẻ".

Quan điểm của Tiến sĩ Quyên về việc "vượt qua mô hình đầu tư mang tính giao dịch và hướng đến các mối quan hệ mang tính đối tác chiến lược" đặc biệt có ý nghĩa. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải đầu tư vào ba trụ cột then chốt: nguồn lực con người, hạ tầng số, và quản trị bao hàm.

Bà nhấn mạnh rằng "tương lai FDI tại Việt Nam không còn đơn thuần là câu chuyện thu hút vốn mà cần hướng đến sự cam kết, sáng tạo và mục tiêu chung". Đây là tầm nhìn rộng lớn, đòi hỏi sự thay đổi từ cách tiếp cận đến cách đo lường thành công.

Cơ hội ở phía trước

Mặc dù những thành tựu đáng kể, Việt Nam vẫn phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Vấn đề thủ tục hành chính phức tạp mà ông Ziehe đề cập vẫn là điểm nghẽn cần được giải quyết. Thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ mới, cũng là thách thức cần có giải pháp dài hạn.

Tuy nhiên, cơ hội lớn hơn thách thức. Xu hướng toàn cầu về tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đặc biệt sau đại dịch, đang tạo ra những không gian mới cho các quốc gia như Việt Nam. Việc định vị thành trung tâm đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững không chỉ là tham vọng mà đang trở thành hiện thực.

Việt Nam không chỉ đang thích ứng với làn sóng FDI mới mà còn đang định hình nó. Sự chuyển mình từ điểm đến đầu tư chi phí thấp sang trung tâm đổi mới sáng tạo là một hành trình dài, nhưng những tín hiệu tích cực từ cả phía chính sách lẫn thực tế đang cho thấy Việt Nam đã trên đúng con đường.

Thành công này không chỉ đến từ các ưu đãi hay cải cách đơn lẻ, mà từ một cách tiếp cận tổng thể, trong đó đối thoại đa chiều và hợp tác đa bên đóng vai trò then chốt. Như Tiến sĩ Quyên đã nói, "những cuộc đối thoại cởi mở, nơi các bên cùng lắng nghe, tháo gỡ điểm nghẽn và chung tay hành động, sẽ là chìa khóa để đạt được kết quả đôi bên cùng có lợi".

Bùi Tú