Tạo bước chuyển mạnh về chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao

Rõ mục tiêu, rõ cơ chế

Trong Nghị quyết, Quốc hội quyết nghị mục tiêu tổng quát của Chương trình là chuẩn hóa, hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục và đào tạo; tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng giáo dục; mở rộng cơ hội học tập cho mọi người dân, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục và quyền được học tập suốt đời. Trên nền tảng đó, Chương trình hướng tới đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, trong bối cảnh toàn cầu hóa, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ.

Các mục tiêu cụ thể của Chương trình được xây dựng rõ ràng, có lộ trình theo từng giai đoạn. Trong đó, đến năm 2030, Chương trình phấn đấu đạt 4 nhóm mục tiêu cụ thể.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành nội dung phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Với giáo dục mầm non và phổ thông, xây dựng mạng lưới trường công lập cơ bản đáp ứng nhu cầu học tập; từng bước bảo đảm cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tối thiểu; hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 - 5 tuổi và giáo dục bắt buộc đến hết THCS; phấn đấu kiên cố hóa 100% phòng học, bảo đảm đủ nhà công vụ cho giáo viên ở địa bàn khó khăn; 30% cơ sở giáo dục có thiết bị để dạy và học một số môn bằng tiếng Anh, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Đối với giáo dục nghề nghiệp, đầu tư trọng điểm cho 18 trường cao đẳng, trong đó có 6 trường thực hiện chức năng trung tâm quốc gia và 12 trường là trung tâm vùng đào tạo nhân lực kỹ năng nghề cao trong các ngành, nghề kỹ thuật, công nghệ phục vụ các chương trình, dự án chiến lược, trọng điểm quốc gia; đồng thời đầu tư khoảng 30 trường cao đẳng đào tạo ít nhất 20 ngành, nghề trọng điểm, mũi nhọn phát triển KT-XH vùng và địa phương, có năng lực cạnh tranh trong khu vực ASEAN.

Đối với giáo dục đại học, từng bước chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài; phấn đấu 50% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn, ít nhất 30 cơ sở được đầu tư hiện đại tương đương các nước phát triển ở châu Á; có 8 cơ sở thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á và 1 cơ sở thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số ngành, lĩnh vực; hình thành 10 trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong các cơ sở giáo dục đại học trọng điểm. Cùng với đó là đầu tư nâng cao chất lượng, năng lực của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và người học.

Đến năm 2035, các mục tiêu tiếp tục được nâng cao. Trong giáo dục mầm non và phổ thông, 100% cơ sở đạt chuẩn về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học tối thiểu; các cơ sở có điều kiện triển khai dạy và học một số môn bằng tiếng Anh. Giáo dục nghề nghiệp phát triển khoảng 60 trường cao đẳng tiếp cận trình độ các nước ASEAN-4 và 6 trường tiếp cận trình độ các nước phát triển trong nhóm G20; hình thành khoảng 200 ngành, nghề trọng điểm, trong đó 15 - 20 ngành, nghề có năng lực cạnh tranh vượt trội trong khu vực và thế giới. Giáo dục đại học phấn đấu 100% cơ sở đạt chuẩn, có ít nhất 12 cơ sở thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á và 2 cơ sở thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số ngành, lĩnh vực.

Không bỏ sót nhưng cũng không trùng lặp về đối tượng thụ hưởng

Một điểm đáng chú ý của Chương trình là việc xác định đối tượng thụ hưởng được rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm không bỏ sót nhưng cũng không trùng lặp. Theo Nghị quyết, đối tượng thụ hưởng gồm các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học công lập; trẻ em, học sinh, sinh viên, người học; nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; cùng các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của Chính phủ. Ảnh: Phạm Thắng

Nghị quyết cũng quy định rõ một số đối tượng không áp dụng, gồm: Trường Hữu nghị T78, Hữu nghị 80, Phổ thông Vùng cao Việt Bắc, Dự bị đại học, Phổ thông dân tộc nội trú, Phổ thông dân tộc bán trú và 248 trường phổ thông nội trú liên cấp ở các xã biên giới đã được đầu tư bằng các nguồn vốn khác.

Về kinh phí, Nghị quyết nêu rõ tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình giai đoạn 2026 - 2030 là 174.673 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương 100.000 tỷ đồng, ngân sách địa phương 45.101 tỷ đồng, vốn đối ứng của các trường đại học và cao đẳng khoảng 20.429 tỷ đồng và nguồn vốn khác khoảng 9.143 tỷ đồng. Tổng kinh phí dự kiến huy động cho giai đoạn 2031 - 2035 khoảng 580.133 tỷ đồng.

Trong đó, ưu tiên hỗ trợ ngân sách trung ương thực hiện Chương trình trên địa bàn có điều kiện KT-XH khó khăn, đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng biên giới, hải đảo, các địa phương nhận bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương từ 60% trở lên.

Nguồn lực của Chương trình được tập trung giải quyết những vấn đề then chốt: nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tối thiểu trong giáo dục mầm non và phổ thông; đầu tư nhà xưởng, thiết bị thực hành, hạ tầng đào tạo hiện đại cho giáo dục nghề nghiệp; hiện đại hóa cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và hạ tầng chuyển đổi số của các trường đại học trọng điểm. Cùng với đó là bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn, năng lực số, ngoại ngữ, kỹ năng sư phạm cho đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và phát triển phẩm chất, kỹ năng cốt lõi cho người học.

Nghị quyết giao Chính phủ chỉ đạo ban hành các văn bản hướng dẫn; hàng năm báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện; năm 2030 tổng kết giai đoạn 2026 - 2030 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo. Thủ tướng Chính phủ chịu trách nhiệm chỉ đạo tổ chức thực hiện, theo dõi, kiểm tra, đánh giá, bảo đảm Chương trình được triển khai hiệu quả, đúng mục tiêu đề ra.

Với khuôn khổ pháp lý rõ ràng, mục tiêu cụ thể và nguồn lực được tính toán bài bản, Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035 được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của giáo dục nước nhà trong giai đoạn mới.

Lê Bình