Tạo bước chuyển mình thực chất, hiệu quả

Với vị thế đặc biệt ấy, Đảng và Nhà nước đã ban hành Luật Thủ đô, trao cho Hà Nội hành lang pháp lý cùng cơ chế đặc thù. Tuy nhiên, để phát triển tương xứng với tầm vóc, Hà Nội rất cần một mô hình quản trị đặc biệt: Hiện đại, hiệu lực và hiệu quả.

Điểm phục vụ hành chính công phường Hai Bà Trưng. Ảnh: Đình Hiệp

Tăng cường phân cấp, phân quyền, nâng cao trách nhiệm

Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5-5-2022 của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và Luật Thủ đô năm 2024 đã khẳng định vị thế pháp lý của Hà Nội là một đô thị đặc biệt. Không chỉ là khẳng định danh xưng, đây còn là nền tảng để Thành phố tổ chức mô hình quản trị khác biệt, tạo ra bước chuyển mình thực chất và hiệu quả.

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII xác định rõ khâu đột phá đầu tiên là đổi mới mạnh mẽ tư duy về thể chế phát triển, mô hình quản trị đô thị hiện đại và phương thức tổ chức thực hiện. Trọng tâm là hoàn thiện cơ chế vận hành bộ máy, cải cách hành chính, chuyển đổi số, phát huy tối đa nguồn lực và triển khai hiệu quả Luật Thủ đô năm 2024, hướng tới đô thị thông minh, xanh và bền vững.

Chia sẻ tại tọa đàm “Hà Nội: Đô thị đặc biệt cần mô hình quản trị đặc biệt” do Báo Hànôịmới phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức mới đây, Tổng Biên tập Báo Hànôịmới Nguyễn Minh Đức khẳng định: “Đây không chỉ là phương châm hành động của nhiệm kỳ tới, mà còn là lời cam kết với lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhân dân Thủ đô về một tương lai đáng sống hơn, văn minh hơn theo như mục tiêu 100 năm mà Đảng ta đang đặt ra và quyết tâm thực hiện”.

Từ ngày 1-7-2025, Hà Nội cùng cả nước chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Mô hình này không chỉ tái cấu trúc bộ máy mà còn đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho cấp xã, tạo điều kiện để nâng cao quyền tự chủ, rút ngắn tầng nấc trung gian, giải quyết nhanh hơn các vấn đề của người dân và doanh nghiệp. Đây là bước tiến mạnh mẽ hướng tới một nền hành chính phục vụ hiện đại, lấy người dân làm trung tâm và được số hóa toàn diện.

Kết quả ban đầu cho thấy sự khả quan: Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố và 126 điểm tại xã, phường đã đi vào hoạt động ổn định. Trong thời gian từ 1-7 đến 30-8-2025, các đơn vị đã tiếp nhận 523.292 hồ sơ thủ tục hành chính; trong đó, 413.036 hồ sơ đã được giải quyết (đúng hạn 402.282, chiếm 97,39%), còn 110.256 hồ sơ đang trong quá trình xử lý.

Tuy nhiên, để mô hình quản trị hiệu quả, yếu tố con người là then chốt. Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam nhấn mạnh, việc phân cấp phải gắn với nâng cao năng lực cán bộ cơ sở để tránh tình trạng hình thức, kém hiệu quả. Đồng thời, hệ thống pháp luật liên quan như Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng cũng cần điều chỉnh để bảo đảm phân quyền gắn liền với kiểm soát quyền lực.

Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam cho rằng, việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp là sự chuyển hóa căn bản, từ một chính quyền thiên về quản lý sang một chính quyền phục vụ đúng nghĩa. Đây không chỉ là sự sắp xếp bộ máy, mà là một cuộc vận động đi vào từng “tế bào” của chính quyền, đòi hỏi trước hết thay đổi nhận thức. Từ quản lý sang phục vụ, từ điều hành theo lối cũ sang kiến tạo, chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng đây là yêu cầu không thể né tránh.

Yêu cầu cấp bách về mô hình quản trị đặc biệt

Với vai trò là trung tâm chính trị - hành chính, văn hóa, kinh tế, ngoại giao của cả nước, Hà Nội không thể vận hành theo mô hình quản trị thông thường. Thành phố cần một cơ chế đặc biệt: Tinh gọn, khoa học, hiệu lực, hiệu quả; giảm tầng nấc, loại bỏ chồng chéo, đề cao trách nhiệm cá nhân, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu.

Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam khẳng định, chuyển đổi số là trụ cột quan trọng nhất để đảm bảo thành công của chính quyền địa phương hai cấp: “Vì vậy, Hà Nội cần đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tổ chức các lớp huấn luyện, tạo sự lan tỏa từ nhóm nhỏ tới từng người dân, để từng bước hình thành xã hội số đúng nghĩa”. Thực tế cho thấy, không ít cán bộ cơ sở chưa đủ năng lực, trong khi phần lớn người dân chưa sẵn sàng trở thành “công dân số”. Do đó, Hà Nội cần tạo ra sự thay đổi từ tư duy, nhận thức đến hành động, trong toàn bộ hệ thống chính trị.

Cùng quan điểm, kiến trúc sư Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư thành phố Hà Nội cho rằng, Hà Nội với 126 xã, phường thực chất là một siêu đô thị, đòi hỏi mô hình quản trị hoàn toàn mới: “Với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Hà Nội cần một thiết chế công nghệ hiện đại, một bộ máy quản trị hiện đại với những chính sách cụ thể để thành phố phát triển năng động và sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống”. Điều này đòi hỏi Hà Nội phải tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, phát triển chính quyền điện tử, chính quyền số, đẩy nhanh tiến độ số hóa trong các lĩnh vực quản lý dân cư, đất đai, giao thông, môi trường và đặc biệt là giải quyết thủ tục hành chính.

Quan trọng hơn, mô hình quản trị đặc biệt của Hà Nội không thể thiếu sự tham gia và giám sát của người dân. Chính quyền không chỉ là cơ quan phục vụ mà còn phải đối thoại, công khai, minh bạch, để huy động sự chung tay của nhân dân trong xây dựng và phát triển Thủ đô.

Với bề dày văn hóa - lịch sử ngàn năm, hành lang pháp lý đặc thù, sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của nhân dân, Hà Nội đang đứng trước cơ hội lớn để kiến tạo một mô hình quản trị đặc biệt - tinh gọn, minh bạch, hiệu lực và hiệu quả. Đây sẽ là nền tảng để đưa Thủ đô phát triển văn minh, hiện đại, xứng đáng là trái tim của cả nước và động lực quan trọng cho sự phát triển quốc gia trong thời kỳ mới.

Đình Hiệp