Tạo chủ động cho địa phương thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia

Qua thảo luận, các vị đại biểu Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Nhiều vấn đề được đại biểu Quốc hội làm rõ thêm về các nội dung, cơ chế, chính sách đặc thù trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) như về phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách Trung ương; về điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước kế hoạch đầu tư vốn hàng năm; về ban hành quy trình thủ tục, tiêu chí mẫu, hồ sơ; về sử dụng ngân sách trong trường hợp giao chủ dự án; về quản lý sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ sản xuất; về ủy thác vốn tự cân đối ngân sách địa phương với qua Ngân hàng Chính sách xã hội…

Các đại biểu đề nghị với Chính phủ tiếp tục nghiên cứu kiến nghị của đoàn giám sát về các vướng mắc, khó khăn để ban hành theo thẩm quyền hoặc tiếp tục đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có những văn bản để tháo gỡ khó khăn một cách triệt để hơn những vấn đề còn thiếu hoặc còn vướng mắc.

Đại biểu Dương Khắc Mai. (Ảnh: Phạm Thắng)

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) nêu thực tế, hiện nay việc triển khai thực hiện cả 3 CTMTQG đã bước sang năm thứ 4, nhưng hiện còn nhiều dự án, tiểu dự án thuộc các chương trình, nhất là Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vẫn chưa thể thực hiện được do vướng mắc trong quá trình ban hành các văn bản hướng dẫn. Do đó, đại biểu tiếp tục đề nghị cơ quan có liên quan sớm ban hành cơ chế, hướng dẫn để địa phương triển khai thực hiện theo đúng quy định.

Cùng với đó, cần bổ sung cơ chế tháo gỡ để việc triển khai được thuận lợi hơn như giảm tỷ lệ vốn đối ứng đối với người dân thụ hưởng vì bản thân họ rất khó khăn về điều kiện kinh tế và những địa phương còn khó khăn, phụ thuộc và cân đối ngân sách từ Trung ương như tỉnh Đắk Nông nói riêng và nhiều tỉnh khác trong cả nước nói chung, để đảm bảo việc thực hiện các CTMTQG đúng tiến độ.

Đại biểu cũng cho biết, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, nhiều dự án, dự án thành phần thuộc 3 CTMTQG và các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội khác chưa thể triển khai thực hiện được, vì lý do vướng vào diện tích quy hoạch, thăm dò, khai thác khoáng sản quặng bô xít. Do đó, nhiều dự án, thành phần dự án chậm tiến độ thực hiện, ảnh hưởng đến việc giải ngân vốn thuộc chương trình, ảnh hưởng chung đến việc phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Đại biểu đề nghị Chính phủ sớm quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan có giải pháp tháo gỡ để tỉnh Đắk Nông kịp thời triển khai thực hiện 3 chương trình theo đúng tiến độ.

Đóng góp ý kiến về phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách Trung ương hàng năm, Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) thống nhất với cơ chế đặc thù thực hiện dự toán chi thường xuyên. Trên thực tế, khi Chính phủ giao dự toán chi thường xuyên để thực hiện các CTMTQG theo dự án thành phần, lĩnh vực sẽ đảm bảo được việc kiểm soát chi đúng mục đích theo mục tiêu đề ra.

Nhưng bên cạnh đó, đại biểu Hải cho rằng, cũng còn những khó khăn, vướng mắc nảy sinh như trường hợp chi không đúng đối tượng, nội dung chi không còn phù hợp với thực tiễn của địa phương dẫn đến kết quả giải ngân vốn ngân sách thấp, đặc biệt là vốn sự nghiệp của CTMTQG...

Để khắc phục vấn đề trên, đại biểu đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao dự toán chi thường xuyên ngân sách Trung ương hàng năm theo tổng kinh phí chi thường xuyên cho từng CTMTQG và giao cho HĐND địa phương phân bổ chi tiết đến từng dự án thành phần là hoàn toàn phù hợp, giúp cho các địa phương chủ động hơn và phân bổ sát thực tiễn thực hiện các nội dung của các CTMTQG.

Đại biểu cũng đề nghị làm rõ trường hợp nào cần thiết HĐND cấp tỉnh phân cấp cho HĐND cấp huyện phân bổ chi tiết đến từng dự án thành phần. Theo Đại biểu, nên xem xét giao cho HĐND cấp tỉnh phân bổ cho các huyện, thị xã, TP trong tổng kinh phí chi thường xuyên và giao HĐND cấp huyện phân bổ chi tiết đến từng dự án nội dung thành phần. Qua đó, tạo chủ động cho các huyện và sử dụng chi thường xuyên sát thực tiễn và hiệu quả. Đồng thời, cần phải có quy định rõ tiêu chí, nguyên tắc phân bổ để các địa phương thực hiện đảm bảo đúng mục đích, hiệu quả, thực hiện tốt các mục tiêu của CTMTQG đề ra, tránh tình trạng phân bổ một cách chủ quan, tập trung vào một số dự án cụ thể.

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận. (Ảnh: Nghĩa Đức)

Về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG, đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Đoàn Yên Bái) đề nghị Quốc hội xem xét, lựa chọn phương án 2 (HĐND cấp tỉnh quyết định lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp theo hướng phân cấp cho HĐND cấp huyện được quyết định điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các CTMTQG trong kế hoạch, dự toán đã được cấp có thẩm quyền giao; cơ cấu nguồn vốn giữa chi đầu tư, chi thường xuyên của các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ để tập trung cho dự án thành phần khác của các CTMTQG).

Theo đại biểu Nguyễn Quốc Luận, phương án này sẽ tháo gỡ được khó khăn cho các địa phương, đảm bảo phân cấp triệt để cho cấp huyện, tạo sự chủ động, linh hoạt trong việc điều hành, quản lý, tổ chức triển khai thực hiện các CTMTQG và đảm thống nhất về mục tiêu chung của tỉnh.

Việc quy định HĐND cấp tỉnh căn cứ điều kiện thực tiễn, được quyết định lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp là phù hợp với điều kiện thực tiễn của các địa phương. Ngoài ra, Đại biểu đề nghị, trong Nghị quyết cần quy định thêm: “Trên cơ sở kết quả phân cấp, HĐND cấp tỉnh có thể quyết định phân cấp thêm cho các huyện khác nhưng không vượt quá 50% số đơn vị cấp huyện trên địa bàn”.

T.Thành