Tạo cơ chế để viên chức tăng thu nhập

Đây được xem là bước đi quan trọng, mở ra không gian sáng tạo, khuyến khích phát huy năng lực cá nhân, đồng thời tạo thêm cơ hội tăng thu nhập chính đáng cho hơn 2,2 triệu viên chức trên cả nước. Tuy nhiên, mở rộng quyền phải đi kèm cơ chế giám sát chặt chẽ, để bảo đảm kỷ cương công vụ, tránh xung đột lợi ích. Đây là điều mà nhiều đại biểu Quốc hội đặc biệt lưu ý.

Mở rộng quyền, tạo động lực phát huy chất xám

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho rằng, quy định cho phép viên chức góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp hoặc các cơ sở ngoài công lập là chủ trương đúng đắn, phù hợp với yêu cầu huy động nguồn lực chất xám từ đội ngũ trí thức trong khu vực công. Đây là cơ hội để viên chức phát huy trình độ chuyên môn, tham gia sâu hơn vào các hoạt động kinh tế - xã hội, nhất là trong bối cảnh khu vực tư nhân đang cần đội ngũ nhân lực chất lượng cao.

Tuy vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng cảnh báo nguy cơ xung đột lợi ích, khi viên chức đồng thời giữ vai trò quản lý ở cả đơn vị công lập và ngoài công lập cùng lĩnh vực. Điều này có thể dẫn đến việc lợi dụng vị trí công tác để trục lợi cho tổ chức tư nhân mà viên chức góp vốn hay điều hành.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị quy định rõ: Viên chức không được tham gia quản lý doanh nghiệp thuộc cùng lĩnh vực mình đang công tác; đồng thời phải thực hiện kê khai, giám sát, giải trình minh bạch các hoạt động góp vốn.

Không để “chân trong, chân ngoài” gây hệ lụy

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bày tỏ sự đồng tình với chủ trương cho phép viên chức ký hợp đồng lao động ngoài nhiệm vụ chính, đặc biệt với những lĩnh vực có nhu cầu lớn như y tế, giáo dục, khoa học - công nghệ. Đây là cách để đội ngũ có chuyên môn cao nâng cao thu nhập, tận dụng nguồn lực xã hội.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh, người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập không nên ký hợp đồng bên ngoài. “Nếu đã làm giám đốc đơn vị sự nghiệp, mà lại đi làm giám đốc cơ sở tư nhân cùng ngành nghề, thì khó đảm bảo khách quan”, đại biểu Phạm Văn Hòa nói.

Từ đó, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị phân định rạch ròi: Chỉ cấp phó và các viên chức khác được ký hợp đồng ngoài. Việc mở rộng quyền cũng cần kèm điều kiện chặt chẽ để tránh tình trạng quá nhiều viên chức “chạy ra ngoài”, khiến hoạt động của cơ quan bị ảnh hưởng.

Viên chức được đề nghị có quyền ký hợp đồng làm việc ở khu vực ngoài Nhà nước.

Cần bảo đảm hiệu quả công vụ trước khi mở rộng quyền

Từ góc độ kinh nghiệm thực tiễn, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) chia sẻ: Người giỏi, chuyên gia, thầy thuốc... luôn rất thiếu và rất cần trong nhiều lĩnh vực. Việc cho phép họ ký hợp đồng ngoài là cần thiết, nhưng không thể buông lỏng, bởi nếu thiếu kiểm soát, hiệu quả công vụ có thể bị ảnh hưởng.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí, người từng công tác trong ngành Y và nguyên là Viện trưởng Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, đề xuất 4 nguyên tắc: Viên chức phải bảo đảm làm tốt nhiệm vụ chính; không gây phương hại đến đơn vị; số lượng hợp đồng ký ngoài phải hợp lý; mọi hoạt động ngoài phải có thông báo rõ ràng.

Về việc góp vốn, ông nhìn nhận đây là điểm tiến bộ, giúp huy động nguồn vốn nhàn rỗi, hỗ trợ sản xuất kinh doanh và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Đảm bảo tự chủ nghề nghiệp nhưng tránh tiêu cực

Đại biểu Lý Anh Thư (An Giang) cho rằng, cơ chế “xin phép” trước khi ký hợp đồng có thể hạn chế tính chủ động của viên chức, nhất là người làm trong lĩnh vực sáng tạo, nghiên cứu, chuyển đổi số.

Đại biểu Lý Anh Thư kiến nghị chuyển sang cơ chế thông báo kèm nghĩa vụ, thay vì xin phép, để viên chức có không gian chủ động hơn, nhưng vẫn giữ kỷ luật công vụ, tránh xung đột lợi ích.

Đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) cũng đồng tình rằng, mở rộng quyền là cần thiết để cải thiện đời sống viên chức, nhưng phải bổ sung quy định giám sát, để tránh tình trạng “nhiệm vụ chính thành nhiệm vụ phụ”, làm giảm chất lượng dịch vụ công.

Đại biểu Tạ Đình Thi (Hà Nội) nhấn mạnh yêu cầu tạo hành lang thông thoáng để viên chức tham gia doanh nghiệp spin - off (một dạng doanh nghiệp tách ra từ tổ chức gốc), chuyển giao công nghệ, thương mại hóa sản phẩm khoa học - công nghệ, với cơ chế phân chia lợi ích minh bạch.

Tạo cơ chế để viên chức tăng thu nhập một cách minh bạch

Nêu quan điểm về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình khẳng định, chủ trương mở rộng quyền ký hợp đồng ngoài là để tạo cơ chế liên thông nhân lực giữa khu vực công - tư, đồng thời giúp viên chức tăng thu nhập chính đáng.

Bộ Nội vụ sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để hoàn thiện dự thảo theo hướng: Viên chức phải hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trước; có cơ chế phòng ngừa xung đột lợi ích; bảo đảm minh bạch, không để chính sách bị lợi dụng.

Việc sửa đổi Điều 13 vì vậy không chỉ mở ra cơ chế cho viên chức nâng cao thu nhập, mà còn tạo ra một khuôn khổ pháp lý hiện đại hơn, linh hoạt hơn, phù hợp xu hướng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Mở rộng quyền - đi đôi với trách nhiệm, giám sát - là "chìa khóa" để chính sách sớm đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả.