Tạo nền tảng pháp lý, định hướng AI phát triển có trách nhiệm

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên và TP Hải Phòng thảo luận ở tổ. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Các đại biểu bày tỏ sự đồng tình và ủng hộ việc ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), nhấn mạnh đây là đạo luật có tính mở đường, tạo nền tảng pháp lý cho một lĩnh vực công nghệ có ý nghĩa quyết định đối với năng lực cạnh tranh quốc gia trong nhiều thập kỷ tới. Trong bối cảnh các nước đang đầu tư mạnh mẽ vào AI, việc ban hành luật lúc này là hết sức cấp thiết để Việt Nam không tụt lại phía sau và chủ động tận dụng các cơ hội của làn sóng công nghệ mới.

Đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) khẳng định đây là Luật rất cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển của quốc gia và phù hợp với xu hướng chung của thế giới.

Đại biểu dẫn một số mục tiêu đã được nêu tại các nghị quyết của Đảng như: duy trì xếp hạng về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu thuộc 3 nước dẫn đầu trong khối ASEAN; kinh tế số chiếm khoảng 20% GDP; định hướng về phát triển ứng dụng AI thuộc 3 nước dẫn đầu khu vực ASEAN; tối thiểu có 5 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến và từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược, công nghệ số...

"Với những mục tiêu đó thì bắt buộc chúng ta phải có những quy định trên cơ sở pháp luật để làm tiền đề cho việc thực hiện đạt mục tiêu mà Đảng đã định hướng. Đặc biệt là nhằm bảo đảm sự phù hợp với thông lệ quốc tế và trong khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập, hợp tác quốc tế và phát huy việc ứng dụng AI phù hợp với quy định chung của pháp luật", đại biểu nêu rõ.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Trị) đề nghị làm rõ phạm vi điều chỉnh của dự án Luật liên quan đến hoạt động nghiên cứu trí tuệ nhân tạo để không trùng lặp với hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, quy định tại Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; đảm bảo tính thống nhất đồng bộ với Luật Công nghệ số và các Luật liên quan đang trình Quốc hội tại Kỳ họp này.

Dự thảo Luật quy định "Ủy ban Quốc gia về Trí tuệ nhân tạo là cơ quan liên ngành, chỉ đạo, điều phối chiến lược, chính sách và hoạt động phát triển trí tuệ nhân tạo. Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đầu mối triển khai, giám sát và đánh giá."

Theo đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, quy định này chưa đủ rõ về vị trí pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và hoạt động của cơ quan này; đồng thời cũng không giao Chính phủ quy định chi tiết những nội dung này.

Do đó, đại biểu đề nghị làm rõ sự cần thiết thành lập cơ quan này trong dự thảo Luật; làm rõ mô hình tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, cơ chế hoạt động và đặc biệt là vị trí pháp lý của Ủy ban Quốc gia về Trí tuệ nhân tạo; đánh giá sự phù hợp của quy định này với các văn bản chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, làm căn cứ, cơ sở để Quốc hội xem xét, quyết định.

Đánh giá cao quy định về phát triển nguồn nhân lực tại Điều 24 dự thảo Luật, đại biểu chỉ rõ, quy định này đã thể hiện sự quan tâm toàn diện và chiến lược của Nhà nước đối với việc phát triển nguồn nhân lực AI, bao gồm các cấp độ từ phổ thông đến đại học/nghiên cứu và vai trò của các bên liên quan (Nhà nước, cơ sở giáo dục, doanh nghiệp). Đại biểu đề nghị bổ sung quy định về thu hút chuyên gia AI trong và ngoài nước tham gia giảng dạy và nghiên cứu tại các cơ sở giáo dục đại học cũng như chính sách luân chuyển/cộng tác viên giữa doanh nghiệp và nhà trường.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho rằng, dự thảo Luật có 36 Điều, tuy nhiên chưa có Điều nào quy định về các hành vi bị nghiêm cấm. Trong khi đó, quy định hành vi cấm trong Luật AI là "lá chắn pháp lý" để ngăn AI trở thành công cụ gây hại, bảo vệ quyền con người, thúc đẩy cạnh tranh công bằng và đồng bộ quốc tế - thay vì kìm hãm, sẽ định hướng AI phát triển có trách nhiệm. Đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung một điều quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo Luật.

Quan tâm đến việc trẻ em tiếp cận với AI như thế nào, đại biểu Lò Thị Luyến (Điện Biên) cho biết, một số nước trên thế giới đã thông qua quy định trẻ em 13 tuổi mới được tiếp cận với AI; một số nước xung quanh Việt Nam chưa cấm việc này, nhưng đây là việc rất đáng lo ngại.

"Với thế hệ trẻ hiện nay ở một số nước chưa quy định về độ tuổi tiếp cận với AI thì báo chí đưa tin trẻ em nghe theo AI, làm bạn với AI, thậm chí là chỉ yêu AI và kết hôn với AI. Nếu bây giờ không giới hạn độ tuổi tiếp cận AI khi mà những đứa trẻ chưa có nhận thức đầy đủ, như tờ giấy trắng là rất nguy hiểm trong tương lai. Vấn đề này sẽ tính toán như thế nào?", đại biểu băn khoăn và đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ nội dung này.

Phan Phương (TTXVN)