Tạo ra những đột phá mới về thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì phiên họp. Ảnh: Báo Nhân Dân.

4 quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc trong triển khai Nghị quyết số 66-NQ/TW

Thông báo nêu rõ, ngày 5/6/2025, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo đã chủ trì Phiên họp Ban Chỉ đạo thứ nhất để xem xét, cho ý kiến về Dự thảo Quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo; Dự thảo Thông báo phân công nhiệm vụ của các thành viên Ban Chỉ đạo; Dự thảo Chương trình công tác năm 2025 của Ban Chỉ đạo; Báo cáo về tình hình lấy ý kiến Nhân dân về sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013; Báo cáo về tiến độ, kết quả hoàn thiện pháp luật thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; Dự thảo Kế hoạch chỉ đạo rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật (kèm theo Hồ sơ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật).

Theo Thông báo, trên cơ sở báo cáo của Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo về những nội dung nêu trên và ý kiến phát biểu của các thành viên Ban Chỉ đạo, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo đã kết luận chỉ đạo như sau:

Về các nhóm vấn đề liên quan đến nền tảng hoạt động của Ban Chỉ đạo, Ban Chỉ đạo cơ bản thống nhất với dự thảo Quy chế làm việc và phân công nhiệm vụ các thành viên Ban Chỉ đạo do Đảng ủy Bộ Tư pháp đề xuất. Cơ bản nhất trí dự thảo Chương trình công tác năm 2025 của Ban Chỉ đạo với 5 nhiệm vụ trọng tâm và 9 nhiệm vụ cụ thể, đã phân công tới từng thành viên Ban Chỉ đạo chịu trách nhiệm để triển khai trong những tháng còn lại của năm 2025.

Giao Cơ quan Thường trực tiếp thu ý kiến góp ý của các thành viên Ban Chỉ đạo để hoàn thiện văn bản, trong quá trình thực hiện có thể bổ sung những nhiệm vụ mới phát sinh theo yêu cầu của thực tiễn. Trong từng quý còn lại của năm 2025, đều phải xác định những nhiệm vụ cụ thể để đôn đốc, thúc đẩy việc tổ chức thực hiện.

Ban Chỉ đạo giao đồng chí Ủy viên Thường trực Ban Chỉ đạo và Cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo phối hợp với các Ban, Bộ, ngành quyết định thành lập Tổ Giúp việc của Ban Chỉ đạo bảo đảm hoạt động thực chất, hiệu quả.

Trong hoạt động chỉ đạo triển khai Nghị quyết số 66-NQ/TW, ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, cần quán triệt 4 quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc.

Một là, việc triển khai cần tập trung vào trọng tâm, trọng điểm các nội dung cốt lõi của Nghị quyết số 66-NQ/TW; ưu tiên giải quyết vấn đề cấp bách, đặc biệt là tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thành công mục tiêu “Năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật” để qua đó công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật phải mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Hai là, phát huy vai trò cá nhân của từng thành viên Ban Chỉ đạo và tận dụng ý kiến đóng góp của đội ngũ chuyên gia đầu ngành, các nhà hoạt động thực tiễn giàu kinh nghiệm, đội ngũ luật gia, luật sư giàu tâm huyết và của người dân, cộng đồng doanh nghiệp, bảo đảm các giải pháp hoàn thiện thể chế, pháp luật phải mang tính thực tiễn và khoa học cao. “Những vấn đề chuyên môn sâu thì có thể trưng cầu các chuyên gia tư vấn, những vấn đề cụ thể, xuất hiện những tình huống cụ thể, những yêu cầu cụ thể phải giải quyết thì thành viên Ban Chỉ đạo tập trung chủ động giải quyết, không chờ đợi nhau”, Thông báo nêu rõ.

Ba là, Ban Chỉ đạo và các thành viên Ban Chỉ đạo cần tập trung vào hành động thực chất, tránh hình thức, phối hợp chặt chẽ để bảo đảm sự đồng bộ trong chỉ đạo và thực hiện. Tránh tình trạng Nghị quyết rất hay nhưng khi đi vào các tình huống cụ thể thì giải quyết rất khó; tuyệt đối tránh tình trạng nói không đi đôi với làm, thể hiện "quyền anh, quyền tôi" hoặc đưa lợi ích cá nhân vào trong công việc. Đồng thời, cần quán triệt rõ, Ban Chỉ đạo không làm thay việc của các cơ quan chức năng.

Bốn là, việc triển khai thực hiện phải quyết liệt, khẩn trương và phải đo lường được kết quả. Mỗi nhiệm vụ phải được phân công cụ thể, gắn với trách nhiệm cá nhân và cơ quan chủ trì, bảo đảm tính minh bạch và rõ ràng; các nhiệm vụ cần có chỉ số đo lường rõ ràng, dựa trên dữ liệu theo thời gian để theo dõi tiến độ và đánh giá hiệu quả triển khai một cách khoa học.

Vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thông suốt, hiệu quả

Về hoàn thiện pháp luật thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, Ban Chỉ đạo ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ và các bộ, ngành có liên quan trong thời gian ngắn đã bám sát các quan điểm, chủ trương của Đảng, nhất là chỉ đạo của Bộ Chính trị để khẩn trương rà soát, hoàn thiện pháp luật thực hiện phân cấp, phân quyền.

Theo báo cáo đã rà soát, xác định có 6.738 nhiệm vụ, thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang Bộ và Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ được quy định trong 199 luật chuyên ngành, trong đó có 2.718 nhiệm vụ, thẩm quyền đề xuất phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, gồm 1.060 nhiệm vụ, thẩm quyền của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp huyện chuyển xuống cho HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp xã và 188 nhiệm vụ, thẩm quyền của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp huyện chuyển lên HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Hết ngày 29/5/2025, Bộ Tư pháp đã hoàn thành việc thẩm định 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền. Những công việc này cần tiếp tục được rà soát và triển khai theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị; trong đó, Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp chịu trách nhiệm thẩm định, bảo đảm các nội dung phân cấp, phân quyền theo đúng nguyên tắc mà Bộ Chính trị đã chỉ đạo.

Về nội dung này, Trưởng Ban Chỉ đạo đề nghị đồng chí Bí thư Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ trình Chính phủ ban hành các Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; đồng thời, ban hành theo thẩm quyền Thông tư về phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ cho chính quyền địa phương, quy định trình tự, thủ tục, biểu mẫu giải quyết thủ tục hành chính trước ngày 15/6/2025 để chính quyền cấp xã đi vào hoạt động ngay từ ngày 01/7/2025.

Đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Tài chính hoàn thành Báo cáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quy hoạch và quy hoạch đô thị, nông thôn, bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu quả của chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp trước ngày 15/6/2025.

Đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Nội vụ hoàn thành Báo cáo đánh giá sơ bộ về khả năng thực hiện các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương trước ngày 25/6/2025.

Đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp và chính quyền địa phương đánh giá việc tổ chức thực hiện pháp luật về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; tiếp tục đề xuất cơ quan có thẩm quyền kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện pháp luật và hướng dẫn áp dụng pháp luật thống nhất với mục tiêu là nhiệm vụ của chính quyền địa phương được tổ chức theo mô hình 2 cấp phải được vận hành thông suốt, hiệu quả, đúng chủ trương “địa phương quyểt, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ; báo cáo tổng thể với Ban Chỉ đạo trước ngày 15/9/2025 (sau 2 tháng chính quyền cấp xã đi vào hoạt động).

Phân bổ đủ 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước cho xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật

Về việc rà soát, đề xuất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, Ban Chỉ đạo cơ bản nhất trí với dự thảo Kế hoạch chỉ đạo việc rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Ngay trong tháng 6 và tháng 7/2025, đề nghị đồng chí Bí thư Đảng ủy Quốc hội chỉ đạo bổ sung vào chương trình, báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật vào đợt 2, kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Trưởng Ban Chỉ đạo đề nghị đồng chí Bí thư Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Tư pháp chỉ đạo hoàn thành Báo cáo tổng hợp kết quả rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật đề tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, báo cáo Ban Chỉ đạo trước ngày 30/7/2025; hoàn thiện, vận hành Hệ thống tiếp nhận, phản ánh, kiến nghị văn bản quy phạm pháp luật và Cổng Pháp luật quốc gia một cách thực chất, trở thành một kênh tiếp nhận ý kiến của người dân, doanh nghiệp, chính quyền địa phương - là những chủ thể thực thi pháp luật, hiểu rõ về bất cập, vướng mắc do quy định pháp luật. Từ đó giúp cho cơ quan có thẩm quyền sớm nhận diện thực chất và có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiệu quả và kịp thời hơn.

Đồng chí Bí thư Đảng ủy Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các đồng chí thành viên Ban Chỉ đạo và các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng Báo cáo chuyên đề kết quả rà soát khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, báo cáo Ban Chỉ đạo trước ngày 15/7/2025; tiếp tục báo cáo Ban Chỉ đạo về tiến độ, kết quả hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này trước ngày 30/7/2025.

Bí thư Đảng ủy Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các đồng chí thành viên Ban Chỉ đạo và các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng Báo cáo chuyên đề kết quả rà soát khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong lĩnh vực tài chính, đầu tư, báo cáo Ban Chỉ đạo trước ngày 15/7/2025; tiếp tục báo cáo Ban Chỉ đạo về tiến độ, kết quả hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này trước ngày 30/7/2025.

Đồng thời báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội phân bổ đủ 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước cho công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật đúng theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW.

Theo Thông báo, Tổng Bí thư cũng yêu cầu các cơ quan, tổ chức có liên quan rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong năm 2025 theo Kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Chuyển từ tư duy "quản lý" sang "kiến tạo phát triển"

Về một số yêu cầu chung trong chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị trong thời gian tới, theo Thông báo, Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo đề nghị các đồng chí thành viên Ban Chỉ đạo, các cấp ủy, tổ chức Đảng lưu ý 6 vấn đề.

Theo đó, các cấp ủy đảng phải lãnh đạo toàn diện, trực tiếp việc thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật và tăng cường kiểm tra, giám sát công tác này. Mỗi cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân thủ pháp luật, lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật.

Xác định xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của các bộ, ngành Trung ương. Thực hiện nghiêm kỷ cương, kỷ luật, các quy định về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực, "lợi ích nhóm" trong xây dựng và thi hành pháp luật.

Người đứng đầu Bộ, cơ quan ngang Bộ phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật, chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính sách, pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý của bộ, ngành mình; gắn với công tác đánh giá, khen thưởng, sử dụng cán bộ và có chế tài, biện pháp xử lý đối với người không thực hiện đầy đủ trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật.

Tập trung rà soát, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, nhất là những quy định có mâu thuẫn, chồng chéo, các quy định bất hợp lý, không khả thi, các quy định không rõ ràng, tạo ra nhiều cách hiểu khác nhau trong hệ thống pháp luật.

“Đây là nhiệm vụ cấp bách, cần làm ngay, làm quyết liệt và làm đến nơi đến chốn. Năm 2025, phải cơ bản tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Đây không chỉ là mục tiêu mà còn là mệnh lệnh chính trị, phải đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật: chuyển từ tư duy "quản lý" sang "kiến tạo phát triển", từ bị động sang chủ động; Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước, bảo đảm tính dự báo cao, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới, pháp luật phải góp phần đánh thức mọi tiềm năng, thế mạnh của đất nước, nắm bắt mọi cơ hội phát triển”, Thông báo nêu rõ.

Đồng thời, cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thực hiện. Xây dựng pháp luật mới chỉ là một nửa của quá trình; thi hành pháp luật hiệu quả để mang lại của cải, vật chất cho xã hội, sự giàu có, bình yên, hạnh phúc cho người dân, tạo ra sự phát triển bứt phá cho đất nước mới là đích đến cuối cùng. Phải xóa bỏ tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", ban hành xong rồi để đấy, "đánh trống bỏ dùi" trong tổ chức thi hành pháp luật.

Nâng cao năng lực, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật. Muốn có pháp luật tốt thì phải có đội ngũ cán bộ tâm huyết, bản lĩnh, am hiểu thực tiễn, có tư duy cải cách và tỉnh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, nhạy bén với những xu thế phát triển của thời đại. Cần tiếp tục đổi mới cơ chế tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và đánh giá cán bộ làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Cùng với đó, thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đặc biệt là phát triển cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật và trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu bắt buộc. Do vậy, cần đẩy nhanh tiến trình xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật, kết nối với Trung tâm Dữ liệu quốc gia theo hướng dễ truy cập, thuận tiện khai thác, sử dụng. Phải tận dụng sức mạnh của công nghệ để rút ngắn thời gian, nâng cao chất lượng và hiệu quả của toàn bộ quy trình hoạch định chính sách, xây dựng pháp luật, tổ chức thực thi pháp luật.

Ngoài ra, phát huy vai trò kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Trung ương và việc giám sát phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, người dân, cộng đồng doanh nghiệp trong xây dựng và thi hành pháp luật.

“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng thì pháp luật mới đi vào cuộc sống. Cần tạo điều kiện và cơ chế thuận lợi để Nhân dân, doanh nghiệp tham gia đóng góp ý kiến, phản ánh, giám sát việc thực hiện pháp luật. Không có gì thiết thực hơn là lắng nghe từ chính người dân, doanh nghiệp những đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của pháp luật để nhận biết vướng mắc, bất cập nhằm hoàn thiện pháp luật”, Thông báo nhấn mạnh.

Vẫn theo Thông báo, xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật là một quá trình đầy trí tuệ, công phu, tâm huyết, muốn thành công thì cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của toàn xã hội. Ban Chỉ đạo không chỉ đóng vai trò định hướng mà phải hành động quyết liệt để tạo ra sự thay đổi thực chất. Đây là nhiệm vụ lớn lao, nhưng cũng là cơ hội để đưa đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới dựa trên nền tảng thể chế, pháp luật chất lượng cao.

Đồng chí Trưởng Ban Chỉ đạo tin tưởng rằng, với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, sự chỉ đạo sâu sát của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự chủ động, trách nhiệm cao độ của các thành viên Ban Chỉ đạo, các Ban, Bộ, ngành, địa phương, Ban Chỉ đạo sẽ hoàn thành xuất sắc trọng trách được giao, góp phần tạo ra những đột phá mới về thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình.