Tạo sức hấp dẫn riêng để phát triển du lịch cộng đồng bền vững
Việc tìm được những giải pháp để phát triển du lịch cộng đồng bền vững là nhiệm vụ quan trọng của ngành văn hóa, thể thao và du lịch Quảng Ngãi trong những năm tới.
Làng du lịch cộng đồng Tu Thó (Quảng Ngãi). Ảnh: TTXVN phát
Phát triển du lịch cộng đồng tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là một trong những hướng đi chiến lược, gắn bảo tồn bản sắc văn hóa với thiên nhiên, góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Tỉnh Quảng Ngãi sở hữu tiềm năng to lớn về du lịch miền núi nhưng hiện vẫn đang ở giai đoạn khai mở, chưa tương xứng với dư địa. Chính vì vậy, việc tìm được những giải pháp để phát triển du lịch cộng đồng bền vững là nhiệm vụ quan trọng của ngành văn hóa, thể thao và du lịch địa phương trong những năm tới.
Làng du lịch cộng đồng Tu Thó (Quảng Ngãi). Ảnh: TTXVN phát
*Nhiều thách thức với du lịch cộng đồng
Ông Phạm Văn Thủy, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho rằng, Quảng Ngãi sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Với hệ sinh thái tự nhiên phong phú, Quảng Ngãi có vẻ đẹp hài hòa giữa núi rừng và biển cả. Tỉnh hiện có sự hiện diện của 43 dân tộc thiểu số anh em, mỗi dân tộc đều có kho tàng văn hóa đặc sắc như cồng chiêng, lễ hội truyền thống, nghề thủ công, ẩm thực bản địa và các tri thức dân gian quý giá.
Những nét văn hóa này khi được bảo tồn và khai thác đúng cách sẽ là nguồn tài nguyên vô giá cho phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Cùng với đó, sự mến khách, chân chất và giàu tình nghĩa của bà con trở thành giá trị tinh thần đặc biệt, tạo nên sức hấp dẫn rất riêng mà không nơi nào có được.
Theo bà Bạch Thị Mân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi, thời gian qua, tỉnh đã triển khai nhiều chủ trương, chính sách quan trọng về phát triển du lịch cộng đồng và du lịch nông thôn; phát triển nguồn nhân lực du lịch; định vị và xây dựng thương hiệu du lịch Quảng Ngãi; thực hiện Nghị quyết 82/NQ-CP về phục hồi và phát triển du lịch bền vững; đồng thời tận dụng hiệu quả nguồn lực từ Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Qua đó, tỉnh xây dựng được một số mô hình du lịch cộng đồng bước đầu thành công như các làng du lịch cộng đồng Kon K’Tu, Vi Rơ Ngheo, Đăk Răng, Kon Trang Long Loi, Tu Thó, các điểm du lịch A Biu, Làng Teng…, góp phần đánh thức tài nguyên du lịch miền núi của tỉnh.
Tuy nhiên, bà Bạch Thị Mân cũng thừa nhận, du lịch cộng đồng của tỉnh chưa phát triển tương xứng tiềm năng, hạ tầng còn hạn chế, sản phẩm du lịch thiếu bản sắc; nhận thức và kỹ năng làm du lịch của cộng đồng chưa đồng đều; liên kết vùng – doanh nghiệp còn yếu; thời gian lưu trú và mức chi tiêu của khách còn thấp...
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nguyên Hồng, nguyên Trưởng khoa Khách sạn – Du lịch, Trường Đại học Thương mại nhận định, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi sở hữu tiềm năng lớn để phát triển du lịch cộng đồng và sinh thái. Tuy nhiên, khu vực này cũng đang đối mặt với không ít thách thức nếu muốn phát triển du lịch cộng đồng một cách bền vững. Mặc dù đã có các chính sách và dự án phát triển nhưng còn ít những nghiên cứu về năng lực cụ thể của cộng đồng tại phía Tây tỉnh Quảng Ngãi như kỹ năng nào là ưu tiên, mức độ tham gia của cộng đồng, các rào cản nội tại, làm thế nào để những hỗ trợ từ chính quyền, doanh nghiệp, tổ chức xã hội đi đôi với nhu cầu và điều kiện thực tế. Nhiều bản du lịch cộng đồng có các sản phẩm còn đơn điệu, dịch vụ phụ trợ yếu, khả năng hấp dẫn khách quốc tế chưa cao.
Tiến sĩ Cao Thị Thanh, Trưởng khoa Quản trị nhà hàng - khách sạn, Trường Ngoại ngữ - Du lịch, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cho rằng, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi có nhiều tiềm năng về phát triển du lịch lưu trú “chữa lành”. Tuy nhiên, địa phương chưa có khu lưu trú chuyên biệt dành cho nghỉ dưỡng trị liệu, chưa hình thành rõ các không gian tích hợp hoạt động như spa, yoga, thiền, detox hoặc phục hồi năng lượng. Phần lớn các cơ sở lưu trú vẫn dừng ở mô hình nhà nghỉ, khách sạn nhỏ hoặc homestay truyền thống, chưa chú trọng đến thiết kế và tiện ích mang tính “chữa lành”.
Làng du lịch cộng đồng Tu Thó (Quảng Ngãi). Ảnh: TTXVN phát
* Cần có giải pháp phát triển
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nguyên Hồng, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi có lợi thế phát triển du lịch văn hóa và du lịch sinh thái. Tuy nhiên, để du lịch cộng đồng phát triển bền vững, năng lực của cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt. Do đó, tỉnh cần nâng cao nhận thức của người dân về du lịch, cải thiện kỹ năng chào đón và giao tiếp với khách, hướng dẫn cộng đồng thực hiện đúng các tiêu chí cơ bản của homestay và các dịch vụ liên quan.
Việc nâng cao năng lực cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt để phát triển du lịch cộng đồng bền vững tại phía Tây tỉnh Quảng Ngãi. Việc củng cố khả năng tổ chức, quản lý, giao tiếp, phát triển sản phẩm, quản trị tài chính và bảo tồn văn hóa – môi trường giúp người dân trở thành chủ thể thực sự trong quá trình phát triển du lịch. Kinh nghiệm từ các mô hình như Kon Kơ Tu, Kon Jơ Dri và Măng Đen cho thấy, khi cộng đồng được trao quyền, đào tạo và hỗ trợ đúng hướng, du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa, thúc đẩy phát triển xã hội bền vững - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nguyên Hồng nhấn mạnh.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Thanh, Phó trưởng khoa Quản trị Kinh doanh và Du lịch, Trường Đại học Điện lực cho rằng, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao từ chính cộng đồng là yếu tố then chốt để phát triển du lịch bền vững. Nhờ vậy, thông tin về văn hóa, ẩm thực, con người tại các cộng đồng được truyền tải đầy đủ, chính xác và chuyên sâu đến du khách.
Bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi khẳng định, muốn du lịch cộng đồng phát triển bền vững, người dân phải luôn là chủ thể; tuyệt đối tránh tình trạng du lịch “tách rời” cộng đồng. Chính quyền địa phương cần nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng để hỗ trợ kịp thời, giúp các cộng đồng phát triển du lịch một cách hiệu quả và bền vững. Bà Trung cũng đề xuất cần có sự hỗ trợ về tài chính cho người dân, sự kết nối và hỗ trợ từ các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành. Tỉnh mong muốn Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Mục tiêu hướng đến là khi du khách đến các làng du lịch cộng đồng, họ sẽ được chào đón như một thành viên thực sự của cộng đồng.
Ông Phạm Văn Thủy, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam nhấn mạnh, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi cần xác định rõ những khó khăn, vướng mắc của người dân trong việc phát triển du lịch cộng đồng. Tỉnh cần phát triển cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm đặc trưng, xúc tiến quảng bá du lịch đối với thị trường trong nước, từng bước hướng đến thị trường quốc tế
Các cơ sở đào tạo sẵn sàng hỗ trợ và phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý nhà nước của tỉnh để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam sẵn sàng chung vai, phối hợp với địa phương, các cơ sở đào tạo và các doanh nghiệp xây dựng đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp, đủ sức hướng dẫn, giới thiệu du khách một cách đầy đủ, rõ ràng về những nét văn hóa, ẩm thực đặc trưng của Quảng Ngãi, để du khách muốn thưởng thức những nét văn hóa, ẩm thực đó phải đến tận nơi, ông Phạm Văn Thủy khẳng định.
