Tập đoàn Đèo Cả hiến kế giải bài toán ngập lụt tại các đô thị lớn

Mô hình Công viên Cheonggyecheon tại Seoul, Hàn Quốc - một điển hình thành công trong việc kết hợp trũng tự nhiên, hồ chứa tạm và hệ thống thoát nước đô thị để giảm ngập và điều tiết dòng chảy tại khu vực đông dân cư.

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra vào sáng 13/10/2025, Tổng bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu tập trung giải quyết dứt điểm những vấn đề bức xúc kéo dài nhiều nhiệm kỳ, trong đó có ngập lụt, ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Tổng Bí thư lưu ý "cứ sau mỗi trận mưa, mỗi một mùa mưa đến, nhân dân thành phố lại rất lo lắng, rất băn khoăn”.

Tổng Bí thư yêu cầu Chính phủ và các địa phương cấp bách khắc phục tình trạng ngập úng tại Hà Nội và TP.HCM, coi đây là nhiệm vụ then chốt trong nhiệm kỳ 2025-2030.

Thay đổi tầm nhìn và tư duy hoạch định để thích ứng

Chỉ đạo của Tổng bí thư Tô Lâm là một nhiệm vụ cấp bách, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Nhiệm vụ này đòi hỏi sự tham gia của toàn xã hội, không chỉ từ phía Nhà nước mà còn từ các doanh nghiệp tư nhân có năng lực kỹ thuật, tiềm lực tài chính và tinh thần trách nhiệm.

Tập đoàn Đèo Cả khảo sát thực tế về quy hoạch đô thị, kết nối giao thông và mô hình điều tiết lũ tại các nước đã triển khai thành công như Trung Quốc, Hàn Quốc.

Trong đó, Tập đoàn Đèo Cả đang tích cực đề xuất các giải pháp sáng tạo, lấy cảm hứng từ kinh nghiệm quốc tế để xây dựng hệ thống hạ tầng đô thị thông minh, linh hoạt và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tình trạng ngập úng đang là nỗi ám ảnh tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nơi “phố cũng như sông” sau mỗi trận mưa lớn. Hai cơn bão gần đây đã làm ngập hàng nghìn nhà cửa, hư hỏng công trình dân sinh, cho thấy tính cấp bách trong việc tái định nghĩa chiến lược quản lý ngập úng, quy hoạch đô thị và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cần nhìn nhận thẳng thắn rằng, các giải pháp chống ngập tại Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, trong khi một trong những thách thức lớn nhất là thiên tai và biến đổi khí hậu đang diễn biến ngày càng phức tạp, cực đoan.

Thực trạng này đòi hỏi phải thay đổi tầm nhìn và tư duy hoạch định, từ “chống đỡ” sang “thích ứng” với thiên tai và biến đổi khí hậu, như Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Quản Minh Cường khẳng định: “Không thể phát triển như cũ trong một khí hậu đã khác”.

Minh họa mô hình đường hầm ngầm hai tầng đảm bảo 2 chức năng chống ngập đô thị và lưu thông phương tiện.

Giải pháp xây dựng hệ thống công trình thoát nước ngầm

Kinh nghiệm của Tập đoàn Đèo Cả từ các công trường và vùng bị thiên tai cho thấy, dù năng lực ứng phó tốt nhưng nếu thiếu phương án thích ứng thì vẫn có thể xảy ra thiệt hại về người và tài sản.

Hiện Tập đoàn Đèo Cả đang đẩy mạnh nghiên cứu và đề xuất xây dựng hệ thống công trình thoát nước ngầm cùng các giải pháp kỹ thuật đột phá, hướng tới đô thị thông minh, linh hoạt và bền vững với khí hậu, tích hợp nguyên tắc “Giữ - thấm - trữ - xả có kiểm soát” vào quy hoạch và thiết kế hạ tầng đô thị.

Cụ thể, Tập đoàn Đèo Cả cho rằng cần trả lại không gian cho sông hồ, khôi phục khả năng điều tiết tự nhiên; tăng diện tích thấm nước, mở rộng mảng xanh; xây hồ điều hòa, bể trữ ngầm với hệ thống bơm - cống linh hoạt.

Đồng thời, áp dụng công nghệ hầm TBM (Tunnel Boring Machine) hai tầng để phát triển các công trình ngầm đa chức năng - giải pháp lưỡng dụng vừa phục vụ giao thông ngầm trong điều kiện bình thường, vừa đảm nhiệm chức năng thoát và tích nước điều tiết khi mưa lớn, vận hành bằng hệ thống đóng - mở tự động.

Giải pháp này mang lại nhiều lợi ích nổi bật: tiết kiệm không gian đô thị, bảo tồn cảnh quan và không gian sinh hoạt; tăng hiệu quả chống ngập khi kết hợp bể điều tiết, hồ chứa ngầm và trạm bơm thông minh để kiểm soát dòng chảy; đồng thời đảm bảo an toàn, bền vững, giảm thiểu thiệt hại và gián đoạn hoạt động dân sinh.

Ông Hồ Minh Hoàng - Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả phân tích, nếu áp dụng hệ thống bể chứa nước khổng lồ với 5 giếng chứa ngầm cao 65 m, đường kính 32 m, giống như Dự án Tokyo G-Cans của Nhật Bản, thì các thành phố hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu chống ngập.

Tuy nhiên, ông cho rằng giải pháp này rất khó khả thi tại Hà Nội và TP.HCM, bởi tầng địa chất khu vực nội đô yếu, gây trở ngại lớn cho công tác thi công.

Thay vì áp dụng mô hình đó, Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả đề xuất hướng sáng tạo và khả thi hơn cho đô thị Việt Nam.

Theo đó, sẽ bố trí đường hầm TBM chạy dọc các tuyến phố thường xuyên ngập, với đường kính khoảng 13 m, bên trong thiết kế hai tầng hầm, mỗi tầng gồm hai làn xe ô tô. Trong điều kiện thời tiết bình thường, hầm hoạt động như tuyến giao thông ngầm; khi mưa lớn, hầm sẽ chuyển sang chế độ chứa và thoát nước khẩn cấp.

Ước tính trung bình mỗi 1 km đường hầm TBM có thể chứa khoảng 130.000 m³ nước, tương đương khả năng xử lý ngập cho khoảng 3 km đường phố với mặt cắt ngang trung bình 50 m.

Được biết, mô hình tuyến đường hầm này có nguyên lý vận hành tương tự hầm SMART Tunnel tại Kuala Lumpur (Malaysia) - công trình đã chứng minh hiệu quả chống ngập và giảm ùn tắc giao thông đô thị.

Với kinh nghiệm và năng lực thi công hầm hiện có, Tập đoàn Đèo Cả hoàn toàn có đủ khả năng triển khai, điều chỉnh và nội địa hóa mô hình TBM phù hợp với điều kiện tự nhiên, địa chất và nhu cầu phát triển đô thị của Việt Nam.

Bên cạnh giải pháp xây dựng hệ thống đường hầm TBM thoát nước lũ, Tập đoàn Đèo Cả đang nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ đồng bộ khác như ứng dụng công nghệ giám sát, cảm biến thời gian thực để theo dõi mực nước, dự báo ngập và điều khiển tự động hệ thống thoát nước; áp dụng mô hình “Sponge City” như tại Thượng Hải.

Đây là giải pháp kết hợp công viên, sân vận động thấm nước, mái xanh và hồ điều tiết ngầm để hấp thụ, lưu trữ, tái sử dụng nước mưa một cách tự nhiên; khôi phục sông, kênh, rạch đô thị và kiểm soát bê tông hóa quá mức để tăng khả năng thấm và điều tiết nước; tính toán quy mô đê, bờ kè kiên cố, đặc biệt tại các khu vực thường xuyên chịu mưa bão, nhằm bảo vệ hạ tầng và dân cư.

Để đảm bảo nguồn lực và hiệu quả vận hành bền vững, Tập đoàn Đèo Cả đề xuất triển khai các dự án chống ngập theo hình thức PPP, trong đó kết hợp ngân sách Nhà nước nhằm đảm bảo tính khả thi và lợi ích công cộng, với vốn tư nhân để tăng cường năng lực quản lý, áp dụng công nghệ hiện đại và đổi mới sáng tạo; đồng thời xây dựng cơ chế tài chính minh bạch, vận hành hiệu quả, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Cao Bằng, đô thị miền núi, là một trong những khu vực hứng chịu những dòng lũ dữ dội nhất trong tháng vừa qua.

Hướng tới đô thị thông minh, thích ứng bền vững với môi trường

Tại Cao Bằng, Tập đoàn Đèo Cả cho biết, dự kiến phối hợp với tỉnh để tổ chức Hội thảo “Đô thị miền núi thích ứng với biến đổi khí hậu cực đoan”, nhằm tổng hợp kinh nghiệm, đánh giá tính khả thi và kiến nghị Chính phủ chọn tỉnh làm mô hình thí điểm quốc gia cho quản trị ngập lụt đô thị miền núi.

Khi thành công, mô hình này sẽ biến Cao Bằng trở thành đô thị thông minh, thích ứng và bền vững với môi trường, chủ động quản lý thiên tai, bảo vệ và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Đây là tầm nhìn mang tính quốc gia, mở ra cơ hội nhân rộng cho các đô thị miền núi khác trên cả nước.

Cao Bằng chỉ là một trong nhiều ví dụ tại Việt Nam đang chịu sức ép ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu và tốc độ đô thị hóa. Vì vậy, nếu Cao Bằng tiên phong “sống an toàn với nước”, thì mô hình tại Hà Nội và TP.HCM sẽ định hình chiến lược quốc gia.

Theo đại diện Tập đoàn Đèo Cả, tình trạng ngập lụt vẫn dai dẳng do thời tiết cực đoan và cơ chế quản trị chưa cởi mở. Cần một khung chính sách mở, tiếp nhận các giải pháp mới từ doanh nghiệp, giới khoa học và quốc tế để tạo đột phá.

Trong bối cảnh đó, Tập đoàn Đèo Cả mong muốn đóng góp vào việc xây dựng các đô thị an toàn, chống chịu với khí hậu khắc nghiệt.

Hiện theo chỉ đạo của UBND TP.Hà Nội, Tập đoàn Đèo Cả đang dẫn dắt liên danh nghiên cứu và đề xuất “siêu dự án” Đại lộ - Cảnh quan sông Hồng với tổng mức đầu tư dự kiến 300.000 tỷ đồng, bao gồm đại lộ dài 80 km dọc hai bên sông Hồng, đường sắt monorail 84 km và các hạng mục cảnh quan.

Dự án này không chỉ cải thiện giao thông mà còn tích hợp các giải pháp chống ngập lụt bền vững như xây dựng đê chắn kiên cố, hệ thống thoát nước tiên tiến và khôi phục cảnh quan ven sông, nhằm giảm thiểu rủi ro lũ lụt – đặc biệt tại khu vực Hà Nội thường xuyên chịu ảnh hưởng của sông Hồng.

Để phát triển hạ tầng xanh thích ứng khí hậu, rất cần tham khảo, học hỏi kinh nghiệm thành công từ các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản - với các công trình ngầm đa năng, hệ thống bơm cưỡng bức và hồ điều tiết thông minh.

Trong quá trình nghiên cứu, Tập đoàn Đèo Cả đã triển khai khảo sát thực tế tại Trùng Khánh, Nam Kinh (Trung Quốc) về quy hoạch đô thị, kết nối giao thông đa phương thức và mô hình điều tiết lũ sông Dương Tử.

Tại Seoul (Hàn Quốc), doanh nghiệp này cũng tham khảo mô hình “kỳ tích sông Hàn” để nghiên cứu giải pháp vận hành bơm cưỡng bức, bảo vệ kè đê và quản lý thiên tai.

Các bài học về xử lý lũ quét, quản lý chất thải và phục hồi hạ tầng sau thiên tai của từng thành phố cũng được ghi nhận để áp dụng tại Việt Nam. Ví dụ, dự án Cheonggyecheon tại Seoul đã khôi phục dòng sông, nâng khả năng chống lũ lên mức 200 năm, giảm ô nhiễm và cải thiện đời sống người dân.

Tương tự, mô hình “Sponge City” tại Thượng Hải (Trung Quốc) giúp hấp thụ 70% lượng nước mưa, giảm ngập và tái sử dụng, hướng tới bao phủ 80% diện tích đô thị đến năm 2030.

Các mô hình tiên tiến như hầm TBM, hồ trữ ngầm, “Sponge City” tại Tokyo, Seoul, Thượng Hải, Kuala Lumpur đang được Đèo Cả nghiên cứu nội địa hóa để phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Nếu các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM đồng thuận phối hợp, thử nghiệm những giải pháp mới một cách có kiểm soát, thì vấn đề ngập lụt mới có thể được tháo gỡ tận gốc.

Đây không chỉ là thách thức của ngành hạ tầng, mà còn là phép thử về tầm nhìn, bản lĩnh và tinh thần đồng hành giữa Nhà nước - doanh nghiệp - cộng đồng, hướng tới kiến tạo một Việt Nam kiên cường, bền vững, tạo dựng nên “kỳ tích sông Hồng”.

Mưa lũ lớn tại Cao Bằng cuốn trôi 3 cán bộ kỹ sư tại Dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh

Bích Liên