Tập đoàn đường sắt hàng đầu thế giới muốn trùng tu đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt

Trước đó, Đại sứ quán Thụy Sĩ tại Việt Nam có công hàm chuyển thư của bà Helene Artieda, Quốc vụ khanh, Tổng Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ về việc triển khai một số đề xuất của các đại diện khu vực kinh tế tư nhân Thụy Sỹ tại buổi làm việc với Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà trong khuôn khổ diễn đàn kinh tế thế giới WEF Davos 2023. Tại cuộc tiếp, Phó Thủ tướng đã chia sẻ về tiềm năng cũng như cơ hội để phát triển kinh tế Việt Nam – Thụy Sĩ, đồng thời đề nghị các doanh nghiệp Thụy Sĩ thúc đẩy, triển khai các hoạt động đầu tư, mở rộng kinh doanh tại Việt Nam, đặc biệt ưu tiên các dự án có cộng nghệ tiên tiến, công nghệ sạch.

Đầu xe lửa leo đèo chạy bằng hơi nước duy nhất còn sót lại, bị bỏ hoang ở nhà ga Đà Lạt.

Trong số các doanh nghiệp của Thụy Sĩ tham dự có Tập đoàn Stadler. Đây là tập đoàn được thành lập từ năm 1942, là nhà sản xuất tàu điện hàng đầu thế giới, chuyên cung cấp các giải pháp vận tải đường sắt toàn diện trong môi trường khắc nghiệt, tàu hỏa dùng công nghệ hydrogen với 12.000 nhân viên làm việc tại 18 quốc gia.

Tập đoàn Stadler rất ấn tượng với những nỗ lực trong lĩnh vực đường sắt và cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng nền kinh tế xanh, đồng thời bày tỏ mong muốn được tham gia vào dự án trùng tu đường sắt ở Đà Lạt. Theo tập đoàn này, việc xây dựng lại tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt cần những toa tàu có giá đỡ và bánh răng mới và Stadler là công ty dẫn đầu thị trường trong lĩnh vực này.

Một đường hầm của tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt tại xã Xuân Trường, TP Đà Lạt.

Tuyến đường sắt răng cưa Tháp Chàm - Đà Lạt dài 84km được người Pháp cho xây dựng trong 25 năm (1908-1932). Việc thi công được chia thành nhiều giai đoạn. Đoạn từ Tháp Chàm đến Tân Kỳ dài 41km, hoàn thành và sử dụng năm 1913. Năm 1919 hoàn thành đoạn Tân Mỹ đến chân đèo Krông Pha. 10 năm sau, đường xe lửa leo đèo đoạn Krông Pha đến Eo Gió (Lâm Đồng) khó khăn, phức tạp và nguy hiểm nhất với nhiều đèo cao, vực sâu cũng đã hoàn thành. Năm 1929, tuyến Eo Gió đến D’ran được đưa vào sử dụng. Năm 1930 hoàn thành đoạn D’ran đi Trạm Hành và 3 năm sau, tuyến đường xe lửa này hoàn thành 30km cuối cùng với tổng chiều dài 84km từ Tháp Chàm đến TP Đà Lạt. Kinh phí xây dựng lên tới 200 triệu Franc, được chính quyền thuộc địa vay của Chính phủ Pháp.

Sau năm 1975, đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt đã bị tháo dỡ để phục vụ tu sửa tuyến đường sắt Bắc - Nam nhưng hầu hết phải đem bán sắt vụn. Nguyên nhân là do đường ray này được thiết kế chuyên biệt cho tàu leo đèo, không phù hợp, ăn khớp với đường ray tàu Thống Nhất, vốn chỉ dành cho chạy đường bằng. Năm 1990, một sai lầm khác tiếp tục lặp lại, 7 đầu máy chạy bằng hơi nước, được nhà sản xuất thiết kế chuyên biệt dành riêng cho việc leo đèo ở Việt Nam cùng các toa tàu hạng sang của tuyến xe lửa Tháp Chàm - Đà Lạt cũng bị cơ quan chủ quản bán cho Công ty Furka-Oberwald của Thụy Sĩ. Hiện nay, những đầu máy này đã được đơn vị sở hữu trùng tu, đưa vào hoạt động để khai thác du lịch trên dãy Furka (Thụy Sĩ).

Đèo Krông Pha nối Tháp Chàm (Ninh Thuận) với Đà Lạt (Lâm Đồng) mà tuyến đường sắt phải đi qua.

Từ năm 2007 tới nay, ít nhất 5 lần các nhà đầu tư đề xuất khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt. Gần đây nhất, năm 2019, Công ty Cổ phần thương mại - dịch vụ khách sạn Bạch Đằng tiếp tục đề xuất phục hồi đường xe lửa này theo hình thức BOT kết hợp BT. Kinh phí dự kiến lên tới 17.200 tỷ đồng nhưng từ đó tới nay, mọi việc lại chìm vào im lặng.

Khắc Lịch