Tàu không người lái Ukraine săn lùng 'đội tàu bóng tối' của Nga

Đây dường như là vụ tàu không người lái Ukraine tấn công "đội tàu bóng tối" Nga lần thứ ba chỉ trong chưa đầy hai tuần. Động thái này diễn ra khi Ukraine đẩy mạnh chiến dịch tấn công tầm xa nhắm vào ngành năng lượng Nga. Ngoài các cơ sở dầu khí trên đất liền, Ukraine ngày càng nhắm mục tiêu nhiều hơn vào các tàu Nga.

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tiết lộ với trang Insider rằng các tàu không người lái Sea Baby đã tấn công tàu chở dầu Dashan và gây ra "thiệt hại nghiêm trọng" cho nó hôm 11.12. Những dấu hiệu ban đầu cho thấy cuộc tấn công đã làm tê liệt hoàn toàn tàu Dashan.

Theo nguồn tin từ SBU - người chỉ được phép phát biểu ẩn danh vì tính nhạy cảm của thông tin quân sự, tàu Dashan treo cờ quốc đảo Comoros và di chuyển trong vùng đặc quyền kinh tế thuộc Ukraine theo hướng Novorossiysk, thành phố cảng của Nga và là điểm trung chuyển dầu lớn.

Dữ liệu theo dõi tàu công khai lần cuối cho thấy tàu Dashan đang ở giữa Biển Đen.

Nguồn tin của SBU chỉ ra tàu chở dầu Dashan di chuyển với tốc độ tối đa và tắt thiết bị phát tín hiệu. Cuộc tấn công được tiến hành phối hợp với Hải quân Ukraine và xuất hiện đoạn video do tàu không người lái Sea Baby ghi lại, cho thấy nhiều đòn đánh trúng tàu Dashan.

Một số quốc gia phương Tây và Liên minh châu Âu đã áp đặt lệnh trừng phạt với tàu Dashan trị giá 30 triệu USD này, vốn được sử dụng để vận chuyển dầu Nga và chuyên tắt thiết bị định vị, theo Cơ quan Tình báo Quân đội Ukraine (HUR).

Bộ Quốc phòng Nga và Đại sứ quán Nga tại Mỹ chưa phản hồi về chuyện trên.

Đây dường như là lần thứ ba trong hai tuần qua, Ukraine vô hiệu hóa một tàu chở dầu thuộc “đội tàu bóng tối”. Cuối tháng 11, SBU đã sử dụng tàu không người lái để tấn công và làm hư hại hai tàu chở dầu Nga trước khi chúng nhận hàng tại thành phố Novorossiysk.

“Đội tàu bóng tối” là tập hợp hàng trăm tàu mà Nga dùng để vận chuyển dầu nhằm lách các lệnh trừng phạt với xuất khẩu năng lượng – nguồn thu chủ chốt của nước này. Tổng thống Volodymyr Zelensky nhiều lần kêu gọi các đối tác quốc tế của Ukraine hành động mạnh mẽ hơn để ngăn chặn đội tàu này hoạt động.

“SBU tiếp tục triển khai các biện pháp nhằm giảm petrodollar (dòng tiền thu được từ dầu) chảy vào ngân sách Liên bang Nga”, nguồn tin an ninh Ukraine tuyên bố.

Vài tháng gần đây, Ukraine đã tăng cường tấn công vào ngành năng lượng Nga, lĩnh vực cung cấp nguồn tài chính thúc đẩy nỗ lực chiến tranh của Nga. Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái (drone) tầm xa để tấn công các nhà máy lọc dầu và nhiều cơ sở hạ tầng khác trên khắp nước Nga.

Ba vụ tấn công vào tàu chở dầu vừa qua cho thấy Ukraine đang chuyển hướng chiến thuật, ngày càng nhắm vào các tàu trên biển thay vì chỉ các mục tiêu trên đất liền.

Ukraine định xuất khẩu tàu không người lái

Cuối tháng 9, Insider đưa tin Ukraine đã tiến hành các bước để xuất khẩu một số loại vũ khí, nổi bật là loại tàu không người lái từng làm tê liệt Hạm đội Biển Đen của Nga.

Nghe có vẻ rất vô lý khi cho phép các công ty xuất khẩu vũ khí trong khi đất nước đang có chiến tranh và ngành công nghiệp quốc phòng nội địa là yếu tố then chốt giúp Ukraine duy trì cuộc chiến. Tuy nhiên, cả giới lãnh đạo chính trị lẫn công nghiệp Ukraine đã cân nhắc kỹ lưỡng vấn đề này.

Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết kế hoạch là xuất khẩu có kiểm soát một số loại vũ khí nhất định – những loại mà Ukraine sản xuất vượt quá nhu cầu. Ông nhắc đến tàu không người lái và vũ khí chống tăng là những lĩnh vực có thặng dư. Nguồn tiền mà Ukraine thu được từ xuất khẩu có thể dùng để đầu tư cho drone trên không – loại vũ khí luôn cần số lượng nhiều hơn.

Trong nỗ lực đó, Ukraine dự định ưu tiên hỗ trợ các chiến binh ở tiền tuyến và đảm bảo kho dự trữ nội địa trước khi xuất khẩu, đồng thời tránh để công nghệ chiến tranh rơi vào tay kẻ thù.

“Trong chiến tranh, chẳng ai muốn mạo hiểm, nhưng chúng tôi cần tiền để sản xuất một số loại vũ khí rất cần thiết, như tàu không người lái”, ông Volodymyr Zelensky nói với báo giới.

Vị tổng thống này cho biết Ukraine sẽ trình bày khái niệm cho ba nền tảng xuất khẩu mới: Một cho Mỹ, một cho châu Âu và một cho các quốc gia đối tác khác quan tâm.

Volodymyr Zelensky nhấn mạnh Ukraine muốn hợp tác với những nước đã giúp đỡ mình. “Ukraine sẽ không tham gia vào việc ‘cho không vũ khí’ và giúp những kẻ chẳng hề quan tâm đến đất nước chúng tôi”, ông nhấn mạnh.

“Chúng tôi sẵn sàng làm việc với những ai thực sự ủng hộ Ukraine và nền độc lập của chúng tôi. Ukraine đang cung cấp cho tất cả đối tác đáng tin cậy của mình những công nghệ đã giúp ích cho chúng tôi ở Biển Đen”, ông Volodymyr Zelensky nói.

Đây có thể là một bước tiến lớn với Ukraine, quốc gia hiện vẫn kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu vũ khí. Ngành công nghiệp quốc phòng trong nước háo hức chờ thay đổi, với các lãnh đạo ngành cho rằng điều đó sẽ giúp các công ty dễ dàng đổi mới, sản xuất quy mô lớn hiệu quả hơn, từ đó phục vụ quân đội tốt hơn.

Gần đây, ông Volodymyr Zelensky cho biết Ukraine sản xuất được nhiều tàu không người lái hơn mức cần thiết, đồng nghĩa nước này có thể cắt giảm sản lượng hoặc bán bớt lượng dư thừa. Song với nhu cầu từ các quốc gia đối tác, chẳng có lý do gì để Ukraine giảm sản lượng tàu không người lái, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói.

Ông khẳng định: “Các công ty và quân đội Ukraine sở hữu một trong những trải nghiệm mạnh mẽ nhất về chiến tranh hiện đại - chủ yếu liên quan đến vũ khí và công nghệ tiên tiến”. Các tàu không người lái là lĩnh vực công nghệ chiến đấu mới nổi mà Ukraine có kinh nghiệm, và phương Tây đang rất chú ý.

Ukraine sử dụng các tàu không người lái để tấn công tàu Nga - Ảnh: Getty Images

Ngành công nghiệp sản xuất vũ khí, trang thiết bị quân sự và các mặt hàng quốc phòng khác của Ukraine đã tăng trưởng mạnh mẽ. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết 30% thiết bị mà quân đội Ukraine sử dụng năm 2024 được sản xuất trong nước. Ông đặt mục tiêu đạt 50% vào cuối năm 2025.

Ukraine rất cần số thiết bị đó để đối phó quân đội Nga vốn đông đảo hơn. Tuy nhiên, một vấn đề mà quan chức chính phủ Ukraine thừa nhận là các công ty có thể sản xuất vũ khí nhiều hơn, nhưng bị giới hạn bởi ngân sách quốc phòng nội địa, dẫn đến lãng phí năng lực và gây kém hiệu quả cho ngành công nghiệp.

Serhiy Goncharov, Giám đốc điều hành Hiệp hội Quốc gia các ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine (NAUDI) - đại diện cho khoảng 100 công ty, nói với trang Insider rằng nguồn tiền từ xuất khẩu sẽ giúp ngành công nghiệp ở vị thế tốt hơn để thúc đẩy sản xuất vũ khí hiệu quả hơn và chi phí thấp hơn. Điều đó có thể thúc đẩy sự đổi mới, khi nguồn tài trợ được đầu tư vào nghiên cứu và thử nghiệm vũ khí.

Serhiy Goncharov cho biết việc xuất khẩu một số sản phẩm quân sự “sẽ tăng cường tiềm năng phòng thủ của Ukraine”.

Sơn Vân