Tàu sân bay - quả bom nổ chậm trên vũ đài chính trị

Ngoài vai trò bảo vệ lãnh hải, tàu sân bay còn là võ đài chính trị của các cường quốc. (Nguồn: National Interest)

Ý tưởng cũ, nhưng còn lâu mới lỗi thời

Kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc, tàu sân bay trở thành biểu tượng bất khả chiến bại và chiếm ưu thế Hải quân trong hơn bảy thập kỷ năm qua. Chúng tồn tại sừng sững, ngự trị tại các đại dương khắp thế giới như một phần không thể thiếu trong chiến lược quốc phòng của các cường quốc.

Cụ thể, mỗi tàu sân bay thiết lập một phạm vi hoạt động bất khả xâm phạm với bán kính lên đến 500 dặm (khoảng trên 800km). Hạn chế duy nhất của tàu sân bay là chỉ hoạt động trên mặt nước, nhưng đó không phải là nhược điểm lớn bởi hầu hết dân số và phần lớn hoạt động kinh tế trên thế giới đều tập trung ở khu vực ven biển. Hơn nữa, hầu hết quốc gia kết nối với nhau và với thế giới bên ngoài đều thông qua con đường hàng hải. Chính vì yếu tố này mà một số quốc gia tiến hành các chiêu bài kiểm soát lãnh hải nhằm phục vụ mưu đồ kinh tế - chính trị lâu dài.

Nhiều học giả quốc phòng đặt nghi vấn về mức độ tương quan quân sự của tàu sân bay trong thời đại tên lửa và máy bay không người lái có vũ trang phát triển như vũ bão hiện nay. Hệ thống giám sát bằng vệ tinh và các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân khiến “vua biển cả” có phần lép vế hơn trong cuộc chạy đua vũ trang thế hệ mới.

Nhưng, ý nghĩa tầm cỡ thật sự phía sau các hàng không mẫu hạm chính là biểu tượng lợi ích quốc gia, chứ không chỉ là thị uy sức mạnh trong chiến tranh hải quân. Hay nói cách khác, ngày nay, tàu sân bay vừa mang lại lợi ích quốc phòng, vừa là một công cụ trong chính sách đối ngoại. Chúng đóng vai trò tượng trưng quyền lực của các nước lớn, phân chia phạm vi kiểm soát và sức ảnh hưởng bao quát cả một khu vực biển cả rộng lớn nhất định trên bề mặt Trái đất.

Mọi hành động phá hủy hoặc bãi bỏ tàu sân bay có thể đánh giá là một bước lùi trên võ đài quân sự. Thực tế mỗi thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên hợp quốc đều đã triển khai ít nhất một tàu sân bay cho riêng mình, cũng như kế hoạch phát triển số lượng và chất lượng trong tương lai. Do đó, việc thiếu vắng hoặc đình trệ tàu sân bay có thể gây ra sự tụt giảm vị trí xếp hạng quốc phòng của một nước trong HĐBA. Có thể coi tàu sân bay tương tự một lá bùa hộ mệnh bảo chứng cho sức mạnh hải quân của nước đó.

Đánh chìm tàu sân bay là điều “ngớ ngẩn”

Kể từ những năm 50 của thế kỷ trước, tàu sân bay đã là đại diện rõ ràng nhất cho sức mạnh quân sự và quyền bá chủ hàng hải của các cường quốc. Việc phát động một cuộc tấn công tàu sân bay thể hiện một quyết định chính trị - quân sự tối cao từ giới lãnh đạo nhằm kích động xung đột leo thang nhanh chóng.

Nguy cơ bùng phát cuộc chiến quy mô lớn nếu tàu sân bay bị bắn phá. (Nguồn: National Interest)

Kinh nghiệm chiến trường dày dặn và lì đòn đã tôi luyện cho “chúa tể biển cả” khả năng bất khả chiến bại. Bởi đơn giản, mọi ý định tiếp cận tàu sân bay cũng là bài toán khó trước lá chắn phòng vệ dày đặc. Bất cứ sự đe dọa nào cũng đều bị đánh úp hội đồng bởi hạm đội tàu mặt nước, các máy bay và tàu ngầm mang tên lửa trong tích tắc. Hơn nữa, vẻ ngoài hầm hố to lớn của những con tàu đồ sộ này cũng khiến kẻ thù đau đầu để đưa ra phương án tấn công tối ưu.

Vì đặc thù tác chiến hoàn toàn ở môi trường nước, lực lượng Hải quân bắt buộc chuẩn bị hầu hết các kịch bản ứng phó với bất kì tình huống bất ngờ nào xảy ra, đặc biệt là các trận đột kích từ kẻ thù. Đó là lý do tại sao mỗi tàu sân bay ra khơi đều được bảo vệ bởi một đội tàu yểm trợ hùng hậu, sẵn sàng tiêu diệt bất cứ kẻ lạ mặt nào dám bén mảng lại gần pháo đài sừng sỏ ấy. Vậy nên, tàu sân bay là lựa chọn hoàn hảo để bảo vệ và canh giữ chủ quyền lãnh hải trước những đối thủ được trang bị vũ khí tối tân và hung hãn nhất.

Kích động một cuộc chiến với quy mô toàn cầu

Việc tấn công tàu sân bay chính là một sự thách thức chính trị đúng nghĩa. Ngay cả khi không bị đánh chìm, = hành động gây hư hại một tàu sân bay chính là thông điệp khơi mào cuộc chiến.

Ví dụ như tàu USS Nimitz chở gần 6.000 quân nhân Mỹ và coi là kho báu đại dương khổng lồ của Mỹ, dự đoán sẽ triệt tiêu khoảng 10% sức mạnh hải quân trong kịch bản bị tấn công. Thế nhưng, Mỹ sẽ nhanh chóng triển khai các tàu sân bay xung quanh để tiếp viện ngay lập tức. Ngoài ra, các vũ khí tấn công và phòng vệ khác như hệ thống phòng thủ đất đối không, tên lửa hành trình, máy bay ném bom hạng nặng và tàu đổ bộ tấn công… đồng loạt dội hỏa lực đánh trả kẻ thù. Thậm chí có thể buộc nước Mỹ tung vũ khí quân sự tối thượng hòng trả thù.

Đánh chìm một tàu sân bay sẽ là một cách nhanh nhất để biến một xung đột nhỏ thành một cuộc đại chiến có quy môt toàn cầu, có thể dẫn đến hậu quả đẩy căng thẳng quân sự leo thang theo chiều dọc (quy mô sử dụng hệ thống vũ khí) hoặc leo thang theo chiều ngang (mở rộng phạm vi của cuộc chiến). Các học giả quân sự đã chỉ ra trong ít nhất hai thế kỷ, các quốc gia chắc chắn sẽ đau đầu cân nhắc hậu quả và đối sách trước sau khi bùng nổ cuộc chiến.

Hồng Nhung

(theo National Interest)