Techfest Việt Nam 2025 - Khởi nghiệp sáng tạo toàn dân, động lực tăng trưởng mới Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo - động lực mới cho phát triển kinh tế địa phương

Nhà nước kiến tạo, khơi thông động lực đổi mới sáng tạo

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh cả nước đang triển khai mạnh mẽ Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN và ĐMST) và chuyển đổi số là các trụ cột đột phá cho phát triển nhanh và bền vững. Trong tư duy phát triển mới này, khởi nghiệp ĐMST không còn là hoạt động mang tính phong trào hay “câu chuyện riêng” của một nhóm doanh nhân trẻ, mà được nhìn nhận như một cấu phần quan trọng trong chiến lược tăng trưởng quốc gia và chiến lược phát triển của từng địa phương.

Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ Phạm Hồng Quất phát biểu.

Từ góc độ chính sách, nhiều ý kiến tại Hội thảo thống nhất khởi nghiệp ĐMST chính là “điểm gặp” giữa KH-CN, doanh nghiệp và thị trường; là kênh chuyển hóa tri thức, kết quả nghiên cứu thành sản phẩm, dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Thúc đẩy khởi nghiệp ĐMST vì vậy cũng là cách tiếp cận cụ thể để nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng tăng trưởng và gia tăng năng lực cạnh tranh của kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, ĐMST là lĩnh vực có mức độ rủi ro cao, đòi hỏi vốn lớn, chu kỳ thu hồi dài và xác suất thất bại đáng kể, khiến thị trường khó có thể tự điều tiết hiệu quả, do đó vai trò dẫn dắt của Nhà nước là điều kiện tiên quyết. Nhà nước không làm thay thị trường, nhưng cần “mở đường”, giảm rủi ro thể chế và đầu tư vào các hạ tầng nền tảng mà khu vực tư nhân khó tự đảm đương, từ hạ tầng số, trung tâm ĐMST, hệ thống dữ liệu đến các quỹ hỗ trợ KH-CN.

Theo Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Hồng Quất, năm 2025 ghi dấu hoàn thiện thể chế với các đạo luật được ban hành như: Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Công nghệ cao... cùng các nghị định đã tạo “đường băng thể chế” tương đối đồng bộ. Khi khung pháp lý ngày càng rõ ràng, hệ sinh thái có điều kiện phát triển bài bản và thực chất hơn, chính sách cũng chuyển từ khuyến khích chung sang thiết kế các công cụ cụ thể để hỗ trợ, thử nghiệm và nhân rộng mô hình hiệu quả.

Từ nền tảng đó, đặt ra vấn đề cốt lõi cho quản trị địa phương: Làm thế nào để chính sách khởi nghiệp ĐMST không chỉ là chương trình riêng của ngành KH-CN, mà trở thành một trục điều hành phát triển kinh tế địa phương, gắn với quy hoạch, phân bổ nguồn lực và chiến lược ngành?

Địa phương phát huy lợi thế riêng

Một thông điệp được nhiều đại biểu trao đổi xuyên suốt hội thảo đó là: Không tồn tại mô hình khởi nghiệp ĐMST “một công thức cho tất cả”. Hiệu quả chính sách phụ thuộc quyết định vào việc mỗi địa phương có nhận diện đúng lợi thế, lựa chọn đúng trọng tâm và thiết kế hệ sinh thái phù hợp với cấu trúc kinh tế – xã hội của mình.

Theo Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Nai Võ Hoàng Khai, xác định ĐMST là động lực then chốt để nâng cao năng suất và khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Với lợi thế giáp TP. Hồ Chí Minh, hệ thống khu công nghiệp phát triển và nguồn nhân lực dồi dào, Đồng Nai tập trung đầu tư hạ tầng số, trung tâm ĐMST và quỹ hỗ trợ KH-CN. Điểm nhấn là cách làm “đặt hàng” ĐMST gắn với nhu cầu thực tiễn của công nghiệp - dịch vụ, qua đó hình thành khoảng 90 doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST, 16 doanh nghiệp KH-CN cùng nhiều sản phẩm được thương mại hóa.

Với Quảng Ninh, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Vũ Thị Kim Chi cho biết: 98% doanh nghiệp trên địa bàn là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong bối cảnh đó, Quảng Ninh chọn hướng tiếp cận gắn khởi nghiệp ĐMST với chuyển đổi số, kinh tế tri thức và tăng trưởng xanh; đầu tư cho các trung tâm ĐMST, không gian làm việc chung và các công cụ chính sách. Những sản phẩm như bản đồ du lịch thông minh Travel Quảng Ninh hay các sản phẩm OCOP ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc cho thấy hiệu quả của cách làm “xuất phát từ nhu cầu thị trường”.

Tại đồng bằng sông Cửu Long, Phó Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo TP Cần Thơ Nguyễn Thanh Điền chia sẻ: Thành phố định hướng trở thành trung tâm sản xuất - dịch vụ thông minh và đổi mới sáng tạo của vùng, tập trung vào nông nghiệp công nghệ cao, logistics thông minh và thương mại số. Trong đó, vai trò của các tổ chức trung gian - kết nối cố vấn, thị trường và nhà đầu tư được xác định là yếu tố then chốt giúp các dự án khởi nghiệp vượt qua giai đoạn hình thành sản phẩm.

Trong khi đó, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng Phạm Thị Nhâm cho rằng địa phương đang định vị tầm nhìn trở thành trung tâm ĐMST xanh, chuyển từ hỗ trợ dự án rời rạc sang kiến tạo không gian thử nghiệm, trung tâm ĐMST vùng và hệ sinh thái mở, gắn với nông nghiệp công nghệ cao, du lịch thông minh và công nghiệp xanh. Giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh đặt mục tiêu phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm và triển khai mô hình sandbox để thúc đẩy đổi mới sáng tạo theo chiều sâu.

Từ các ý kiến tại hội thảo, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ Phạm Hồng Quất nhấn mạnh, để khởi nghiệp ĐMST thực sự trở thành động lực tăng trưởng mới, cần tư duy chính sách dài hạn, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương; trong đó, liên kết vùng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và hình thành thị trường vốn mạo hiểm là những yếu tố then chốt.

PHAN DIỆP