Tên lửa siêu vượt âm YJ-17, YJ-19, YJ-20 của Trung Quốc

Trung Quốc lần đầu đồng thời giới thiệu bốn mẫu tên lửa chống hạm dòng YJ — YJ-15, YJ-17, YJ-19 và YJ-20 — trong cuộc duyệt binh tháng 9. Truyền thông nhà nước mô tả đây là “đội hình tên lửa chống hạm thế hệ mới” có thể triển khai từ tàu chiến, máy bay ném bom và cả tàu ngầm. Trong đó, YJ-17, YJ-19 và YJ-20 được giới quan sát đánh giá thuộc nhóm siêu vượt âm, nhấn mạnh khả năng cơ động ở tốc độ rất cao, gây khó khăn cho phát hiện, theo dõi và đánh chặn.

So sánh các loại tên lửa chống hạm mới của Trung Quốc - Ảnh: Gemini

Thiết kế khí động học: waverider và thân hai nón

Các nhà quan sát quân sự Trung Quốc cho biết loạt tên lửa mới thể hiện nhiều hướng tiếp cận khác nhau trong công nghệ bay siêu vượt âm. YJ-17 và YJ-19 sử dụng thiết kế waverider, tạo lực nâng từ chính sóng xung kích khi bay nhanh hơn âm thanh, giúp ổn định ở tốc độ cao và tăng khả năng cơ động giai đoạn cuối. YJ-20 lại áp dụng cấu trúc hai nón (biconic body), tạo luồng khí tốc độ cao hữu ích cho quá trình lượn có kiểm soát trong khí quyển; cách tiếp cận này được cho là tương đồng với một số thiết kế thuộc hệ DF-26D.

Tên lửa chống hạm siêu vượt âm YJ-17 - Ảnh: CCTV

Cấu hình bay và động lực

Theo China Media Group, YJ-17 hoạt động theo dạng boost-glide: động cơ đẩy đưa tên lửa lên cao, sau đó chuyển sang lượn trong khí quyển. Phần đầu dẹt hình tam giác cho phép đổi hướng linh hoạt theo cả trục ngang và dọc, khiến đường bay khó đoán và phức tạp hóa nỗ lực đánh chặn.

YJ-19 có cửa hút gió ở dưới thân, cho thấy nó dùng động cơ phản lực air-breathing. Giới phân tích tại Trung Quốc phỏng đoán đây là cấu hình scramjet, cho phép duy trì lực đẩy liên tục ở tốc độ siêu vượt âm mà không cần mang oxy hóa, từ đó giảm khối lượng và kéo dài đoạn bay tốc độ cao.

Tên lửa chống hạm siêu vượt âm YJ-19 - Ảnh: CCTV

Là mẫu lớn nhất trong loạt, YJ-20 được cho có khả năng chuyển sang quỹ đạo tấn công gần như thẳng đứng ở giai đoạn cuối, sử dụng bề mặt điều khiển khí động để hiệu chỉnh điểm rơi. Cách tiếp cận này nhằm gây khó cho các lớp phòng thủ tầng cuối của nhóm tác chiến tàu sân bay.

Tên lửa chống hạm siêu vượt âm YJ-20 - Ảnh: CCTV

Ngưỡng siêu vượt âm và thách thức phòng thủ

Tốc độ trên Mach 5 — tương đương khoảng 6.174 km/h, nhanh gấp 5 lần vận tốc âm thanh — là ngưỡng phân loại siêu vượt âm. Tuy vậy, theo giới phân tích Trung Quốc, yếu tố đáng chú ý hơn là khả năng cơ động ở tốc độ này. Cấu hình boost-glide như YJ-17 cho phép lượn có kiểm soát và đổi hướng nhanh trong hành trình. Trong khi đó, tên lửa dùng động cơ scramjet như YJ-19 (theo phỏng đoán) có thể duy trì siêu vượt âm trên quãng đường dài, thậm chí hàng nghìn kilômét. Sự kết hợp nhiều quỹ đạo và chế độ bay tạo ra một bài toán khó cho radar, hệ thống cảnh giới và các lớp đánh chặn tầng giữa/tầng cuối của đối phương.

Nền tảng phóng và chiến thuật đa hướng

Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, các tên lửa mới có thể được lắp trên tàu khu trục Type 052D, Type 055 và máy bay ném bom H-6. Khả năng phóng từ tàu ngầm chưa được công bố nền tảng cụ thể, song các chuyên gia trong nước đánh giá việc tích hợp biến thể siêu vượt âm lên bệ phóng hiện có là khả thi. Nếu triển khai đồng thời từ tàu mặt nước, máy bay và tàu ngầm, loạt YJ có thể tạo thế tấn công đa hướng (multi-axis strike), buộc đối phương phân tán hỏa lực phòng thủ, làm tăng nguy cơ quá tải hệ thống.

Bảng tóm tắt kỹ thuật (theo nguồn công khai)

Tác động chiến lược và phản ứng

Kho tên lửa siêu vượt âm đang mở rộng của Trung Quốc khiến Mỹ và các đồng minh lo ngại do thời gian cảnh báo và phản ứng bị rút ngắn, đặc biệt trong môi trường tác chiến trên biển. Trung Quốc khẳng định chương trình tên lửa nhằm mục đích phòng vệ và răn đe. Việc theo đuổi song song các hướng công nghệ — từ waverider, thân hai nón đến động cơ scramjet — cho thấy cách tiếp cận nghiên cứu rộng, hướng tới tối ưu hóa cho từng nền tảng phóng.

Nếu các biến thể có thể phóng từ tàu ngầm được tích hợp, phạm vi tác chiến sẽ mở rộng đáng kể nhờ vị trí phóng kín đáo và khó bị phát hiện. Kết hợp cùng chiến thuật đa hướng và mục tiêu A2/AD, loạt YJ được đánh giá sẽ gia tăng sức ép lên các nhóm tác chiến tàu sân bay trong khu vực Tây Thái Bình Dương. Trên bình diện quốc tế, những bước tiến này diễn ra song song với nỗ lực phát triển vũ khí siêu vượt âm của Mỹ, Nga, Ấn Độ và các nước khác, làm gia tăng sức ép cạnh tranh công nghệ.

CTVX